NL: In 1488 kwamen de inwoners van de stad Brugge in opstand tegen Maximiliaan van Oostenrijk, die in naam van zijn minderjarige zoon Filips de Bourgondische Nederlanden bestuurde. De opstandelingen...

De kermis van 1664 kan in Nijmegen helaas dat jaar geen doorgang vinden. De pest had naburige steden en plaatsen getroffen en het stadsbestuur wil geen enkel risico nemen. De bevolking moet beschermd...

Cathalina Peters heeft kant gestolen en wordt opgepakt. Tijdens het verhoor in het gevang verklaart zij weduwe te zijn en ook al eens ergens anders wat gestolen te hebben. Dat blijkt wel uit het...

Luitenant Beer woont op kamers en wordt stapelverliefd op zijn hospita Anna Maria Vonk. Klassiek probleem. Zij is getrouwd en moeder van vier kinderen. Het wordt uiteindelijk een noodlottige liefde...

'Discipulen' en andere schoolkinderen opleiden in godsvrucht en goede manieren. Dat was een taak van de rector van de Nijmeegse Latijnse school volgens zijn instructie uit 1648. Was er iemand afwezig...

Tot 1700 telde de stad Nijmegen een jaar zoals de oude Romeinen dat deden, volgens de zogenaamde Juliaanse kalender. Al in de 16e eeuw was deze kalender door paus Gregorius vervangen door een kalender...

Nijmegen heeft in vroeger dagen een bloeiend brouwersgilde gehad. De oudste gildebrief van het brouwersgilde dateert van 1586. Waarschijnlijk bestond het gilde al langer want in 1514 hadden de...

De aanbidding van het Heilig Sacrament (de geconsacreerde hostie) speelt tot op vandaag de dag een belangrijke rol binnen het katholicisme. In de loop van de middeleeuwen en de vroegmoderne periode...

Tijdens de kermis van 1798 werden er prijzen uitgereikt aan de kinderen van het Burger weeshuis en het Katholiek weeshuis van Nijmegen. De jongens en meisjes die zich goed gedragen hadden en ijverig...

Grietje Keyen was tijdens de periode van onderhandelingen die zou leiden tot de Vrede van Nijmegen, dienstmeisje in de hofhouding van de ambassadeur van Denemarken in de Burchtstraat. Grietje had in...

De wolf is al weer enkele jaren een vaste waarde in Nederland. De meningen over de wolf lopen nogal uiteen: de een is blij dat de wolf, na eeuwen afwezig te zijn geweest, weer terug is in Nederland...

Het kapittel van de Stevenskerk wil een mooi nieuw drieluik op het hoogaltaar. Voor de levering sluiten zij met meester Ernst van Campen een overeenkomst in de vorm van een chirograaf. Meester Ernst...

Koopman Willem Berndts kan zijn burgerbrief van Nijmegen gebruiken in de handel. Voor zijn nakomelingen is de brief de toegang tot een goede oudedagsvoorziening in het Burgergasthuis.

Nijmegen had eind 19de eeuw een vrij hoog sterftecijfer vergeleken met andere steden in Nederland. Dit leidde tot vragen bij het Geneeskundig Staatstoezicht voor Gelderland en Utrecht aan de...

Op 17 november 1830 wordt aan de vesting Nijmegen door de Belgische opstandelingen de oorlog verklaard. Het Zuid-Nederlandse deel van het koninkrijk is in opstand gekomen en voert een...

In 1785 sluit Federik II de Grote van het Koninkrijk Pruisen een overeenkomst over het afwateren van de Duitse polder de Duffelt over Nederlands grondgebied. Extra moeilijkheidsgraad bij het...

In de zomer van 1641 komt een inwoner van Nijmegen, Engelbert de Man, door manslag om het leven. Simon van de Water getuigt in de rechtzaak tegen Asper van der Hoeven.

Nijmegen heeft in 1585 voor de Spanjaarden gekozen en wordt nu, in 1591 door prins Maurits van Nassau belegerd. Vanaf de overkant wordt de stad door Maurits beschoten vanuit fort Knodsenburg. De...

In september 1692 veroverde een Noord-Nederlands leger de Vlaamse stad Veurne, die in 1667 door Lodewijk XIV was ingenomen, op de Fransen. Op de vierentwintigste van die maand gaf de Staatse...

Advocaat Johan van Someren in Dordrecht aanvaardt de benoeming tot pensionaris van Nijmegen. In een brief aan het stadsbestuur laat hij weten dat hij op 1 mei 1655 uit Dordt zal verhuizen. Het...

In 1360 sluit het hertogdom Gelre een wederzijds vrijhandelsverdrag met de stad Keulen. In ruil daarvoor belooft Gelre de rechten van Keulse burgers te respecteren. Aanleiding voor het verdrag was de...

De goede zusters van het huis Bethlehem willen erkend worden als ordelijke geloofsgemeenschap. Broeder Henricus stelt de regels op. Zo zullen de zusters natuurijk vasten, pater nosters en ave maria's...

Jan Balevoet leeft er vrolijk op los. Hij zet de bloemetjes buiten met vrouwen en gokken. Helemaal goed gaat dat niet, want hij maakt schulden en klopt bij zijn moeder aan. Die is daar niet blij mee...

In 1832 brak er een choleraepidemie uit in Nijmegen die aan zestig mensen het leven kostte. Apotheker Van Pelt denkt het medicijn gevonden te hebben. Hij noteert voorin op het schutblad van zijn...

De in Nijmegen geboren Lambert Biesman was één van de eerste Indiëvaarders. Hij nam deel aan de reis naar Indië onder Cornelis de Houtman (1595-1597), met als doel het vinden van de specerijroute van...

Aan het begin van de vorige eeuw schreef de 8-jarige Frans Houbrechts uit Tongeren in zijn schoolschriftje volgend opstel over het doopsel van koning Clovis. Hij haalde er zijn mooiste geschrift en...

In de loop van de zestiende en zeventiende eeuw veroordeelden lokale rechtbanken in de Zuidelijke Nederlanden honderden vermeende “heksen” tot de brandstapel. Deze doodvonnissen werden uitgesproken...

In 1636 werd de Kortrijkse metselaar Jan van Neste geplaagd door een duistere macht. Zijn echtgenote besloot daarom de hulp van het miraculeuze beeld van Onze-Lieve-Vrouw van Groeninge in te roepen...

In 1659 konden de inwoners van Brugge zich vergapen aan een bijzonder schouwspel. In de schermschool van de stad kon men namelijk tegen betaling naar een dame met weelderige gezichtsbeharing gaan...

Tussen 1798 en 1814 werden duizenden jongemannen uit de Zuidelijke Nederlanden ingelijfd in de legers van het revolutionaire en napoleontische Frankrijk. Dit lot viel ook Norbertus Noreel uit Woumen...

Op het platteland aan de zuidgrens van de Nederlanden zijn er meningsverschillen over welke priesters een functie in de kerk mogen vervullen. In deze tekst zie je dat deze kwestie ook op hoog niveau...

Kort voor 1670 besliste het stadsbestuur van Hasselt dat Gielis Vandenbergh en zijn echtgenote hun huis moesten verlaten. Daar had immers de pest geheerst. Toen zijn weduwe een tijd later weer in haar...

In 1671 leverden de schepenen van Gingelom een attestatie af over de bekwaamheid van de chirurgijn in hun dorp. Met het wegsnijden van een gezwel uit de borst van een ingezetene, en vervolgens haar...

In de zomer van 1691 werd in het kleine dorp Opleeuw bij Borgloon gefluisterd dat het kind dat Mechel Dunbiers verwachtte, wellicht van Wolter Smets was. Wolter was daarvan niet gediend, en schakelde...

In de ochtend van 5 december 1791 zag de ongelukkige Lambertus Peumans uit Kuringen bij Hasselt zijn hoeve afbranden. Om hem te steunen leverden de schepenen van zijn dorp een verzoekschrift af aan de...

Presentatrice en journaliste Merel Westrik ontdekt in het Zeeuws Archief dat een voormoeder uit Vlissingen voor haar echtgenoot een overlijdensverklaring heeft aangevraagd bij de rechtbank in...

Sinterklaas is niet alleen een kindervriend, hij was vroeger ook de vriend van de kramers. Veel kramersgilden hadden Sint Nicolaas als patroonheilige. Zo ook in het Zeeuwse Arnemuiden. Veel spullen...

Verzekering tegen slavernij. Dat was mogelijk in Broek in Waterland waar een fonds was opgericht om losgeld voor gevangen genomen zeelieden te kunnen betalen. Ook de echtgenote van een schipper...

Liturgische aanwijzing voor wie door angst voor zonde bevangen is. Met verwijzing naar een bekende heilige.

Van het klooster Galilea Minor bij Monnickendam is een bijzonder handschrift bewaard gebleven, het zogenaamde Diversorium, met aantekeningen over allerlei onderwerpen. Onder andere zijn de...

Welke kleding droeg een zeeman in de eerste helft van de achttiende eeuw? Een antwoord op deze vraag komt soms uit onverwachte bron. Van de schippersknecht van de Harlinger veerman weten we meer door...

In het Rampjaar 1672 werd de Republiek van alle kanten bedreigd. Het was dus zaak om de verdediging op orde te brengen. Ook van het dorp Watergang werd in kaart gebracht wie zo nodig ingezet konden...

Jacob Bouman was ‘landman’ in de Beemster. Uit de periode 1826-1875 zijn schriftjes bewaard gebleven waarin hij aantekeningen maakte over het weer. Deze tekst gaat over het winterweer in januari en...

Interieurontwerper Jan des Bouvrie blijkt af te stammen van Jacob Reijnders die in 1762 aangesteld werd als organist te Monnikendam. Tevens was hij ‘klokkenist’, maar ook commissaris van het oude en...

De elfjarige Purmerender Jan Zuidland beschreef zijn ervaringen tijdens de watersnood in 1916 in een tweehonderd pagina's dik dagboek. Gedwongen hun huis te verlaten door het water, schuilden hij en...

Als boer met land grenzend aan de Waterlandse Zeedijk had je het niet makkelijk. Je moest ‘jouw’ stuk dijk onderhouden. Als dat niet meer lukte zat er niets anders op dan de spa in de dijk te steken...

Als veroordeeld misdadiger kon je eindigen op het galgenveld in Monnikendam. Maar het was ook mogelijk dat jouw lichaam naar Leiden vervoerd werd om gebruikt te worden bij de openbare anatomieles van...

In 1758 werd de inventaris opgemaakt van de bezittingen van boerenechtpaar Moerbuijk-Hulstman in de Beemster. Wil je meer weten over de dieren en de gereedschappen op de boerderij? Je vind het in deze...

Pieter Antonius Lucas, de verre voorvader van schrijfster Esther Verhoef, had een bewogen leven. In en uit de Franse en Nederlandse militaire dienst, op veldtocht naar Spanje en berecht worden vanwege...

Waarschijnlijk nodig om weer aan het werk te kunnen gaan, deze genezenverklaring van Jan Tijszoon opgesteld door de burgemeester van Jisp in 1674. In het Noord-Hollandse Jisp was de familie Ploegher...

Kaas is al heel lang een belangrijk exportproduct, vooral de Edammer kazen waren gewild. In de notariële archieven vind je daar de bewijzen van terug. Zo liet Jan Teengs, schepen van Edam, in 1748...

Ferry Mingelen ontdekt dat zijn voorouder eind negentiende eeuw werd opgenomen in een psychiatrische instelling. Willem Wolffram had zichzelf volledig uitgeput bij het organiseren van een dejeuner...

De markt van Purmerend is eeuwen lang een begrip geweest. Het stadsbestuur heeft heel wat keren een keur uitgevaardigd om de handel in goede banen te leiden. In 1696 bijvoorbeeld werd de...

In de achttiende eeuw was het in de dorpen van Haspengouw gebruikelijk dat na de winter de wegen en de beken een onderhoudsbeurt kregen. Bomen en hagen werden gesnoeid en beken werden uitgediept...

In Meldert in Belgisch Limburg was het in het begin van de achttiende eeuw de gewoonte dat een (jonge) knecht of meid die voor een andere baas ging werken, feestelijk werd ingehaald. Hun hebben en...

De voorvader van actrice Jennifer Hoffman was borgemeester van Veghel. Hij bleek in 1629, in de periode dat 's-Hertogenbosch belegerd werd door Frederik-Hendrik, een bijzondere rol te hebben gespeeld...

Cornelis Ploeger uit Broek in Waterland schreef in 1765 deze mooie Paasbrief. Wellicht als proeve van zijn kunnen? Het was in met name de 18e eeuw gebruikelijk dat kinderen rond feestdagen als Pasen...

In de tweede helft van 1623 werden de inwoners van Herk-de-Stad in Belgisch Limburg door een dodelijke en besmettelijke ziekte getroffen. Het duurde tot december voordat de stadsmagistraat een akkoord...

Toen pastoor Schoenmaeckers van Opheers in 1796 opgeroepen werd om de laatste sacramenten toe te dienen aan een jonge vrouw, vonden de chirurgijn en hij dat zij ook moesten doen wat kon om haar...

Limburg staat onder andere bekend om zijn vlaaien. Nu hebben die lekkernijen een lange ontwikkeling gekend om te worden tot hoe we ze vandaag kennen. Alhoewel onderstaande achttiende-eeuwse recepten...

Graaf Floris V, 'der keerlen God', stelt de burgers van Haarlem gerust door garant te staan voor een borgstelling.

Een schoolmeester uit een Zeeuws dorpje krijgt zijn traktement voor verleende diensten in de kerk uitbetaald door de rentmeester der geestelijke goederen.

Een dienstbode uit een dorpje in Noord-Brabant verklaart dat zij nooit gemeenschap heeft gehad met haar werkgever, een eerlijk en net persoon, op wiens handel en wandel niets valt aan te merken.

Onderstaand proces-verbaal uit 1845 vertelt het verhaal van een negentiende-eeuwse burenruzie in IJzeren (Zuid-Limburg). Pieter Vollers en Fransis Herben kregen het met elkaar aan de stok na een...

In 1779 zet Petronella Touns 'naar mijn beste geheugen' haar voorouders op papier, om voor 'erfenisse als andersints' te dienen. Kun jij achterhalen van wie ze afstamt? Dit is een gedeelte van de...

Hij stroomt over van liefde en godsvrucht en stort zijn hart uit op papier. Een brief waardig om op Valentijnsdag getranscribeerd te worden.

Nadat schoolmeester Pipelers van Borgloon zijn ontslag aangeboden heeft, solliciteert J.B. Castelott voor die betrekking.

De stedelijke varkenshoeder van Bilzen zag zich in 1733 verplicht om een vergoeding te betalen aan de bezitter van een varken dat verdronken was terwijl hij er op had moeten passen.

In 1648 besloot de stadsmagistraat van Borgloon het jongste kind van Frans Kelles op kosten van de stad uit te besteden. Voor de twee oudsten moest hij zelf zorgen.

Met halloween voor de deur zullen de griezelfiguren de revue weer passeren. Nu vinden we die leuk, maar owee als je er vroeger voor werd uitgescholden! Hekserij en andere onnatuurlijke zaken troffen...

De tekst hieronder betreft een aanbesteding voor het maken van een constructie onder het orgel in de Domkerk, die gewijd is aan Sint Maarten. Met als beloning: een aflaat van Sint Maarten.

Wolven waren een grote bedreiging voor kleine boeren. Machteloos zagen zij soms toe hoe hun kuddes werden aangevallen. In 1744 besloten de inwoners van Helden zich samen voor de kosten garant te...

Tijdens het Palingoproer van 1886 in de Amsterdamse Jordaan wordt Jan Baars opgepakt. Volgens de politie heeft Jan met socialistische motieven deelgenomen aan het oproer. Eenmaal in de gevangenis...

Gerechtsbode Jan Haeken van Heks meldt dat hij heeft bekendgemaakt dat diegenen die in beslag genomen mutsaarden hebben weggenomen, zich samen met de aanstokers van die misstap bij het gerecht moeten...

Wat te doen als je iets graag wilt hebben? Dan ga je paaien. Dat deden de heren van Veere, die maar wat graag de Schotse stapel wilden bemachtigen. Vele geschenken vergezeld van brieven met...

In 1568 trekken Willem van Oranje en zijn medestanders door het vorstendom Luik naar Brabant. Anders dan verhoopt blijken zij daar niet welkom.

Een liedjesschrijver uit de omgeving van de abdij van Sint-Truiden waarschuwt zijn streekgenoten tegen de listen van de Geuzen.

In 1616 begeleiden twee Hollandse oorlogsschepen de haringvloot bij Schotland. De bemanning zou zich schuldig gemaakt hebben aan plunderingen op onder andere Orkney. Lees hier meer over de...

De Duitser Stephan Will, een professional in het in- en uitbreken, werd in 1913 tot drie jaar cel veroordeeld voor een aantal inbraken rondom Maastricht. Daar legde hij zich echter niet bij neer en...

Als Jan Grijnen, wonende in de Boekend bij Blerick, een aanvraag doet om thuis bier te mogen brouwen zijn er wel enkele bedenkingen bij het Hof van Gelder. Hij woont immers niet aan een doorgaande weg...

Peter Bungeners, voorvader van cabaretier Alex Klaassen, laat na overlijden goederen na aan zijn vrouw en vele kinderen. In deze memorie van successie lees je wie en wat precies. (Let op dat je het...

Niet iedereen houdt van carnaval, maar sommigen maken het wel heel bont. In 1756 werd een plakkaat uitgevaardigd in het Land van Valkenburg tegen het verkleed over straat gaan. Lees hier meer.

Begin negentiende eeuw wordt de grootouder van oud minister van Financiën Gerrit Zalm op de vingers getikt voor zijn buitensporige gedrag. Hieronder een klein stukje tekst uit de beroepszaak van de...

Een lid van de Veerse rederijkerskamer ‘Missus scholieren’ probeerde zijn pen met het rijmen van een Nieuwjaarswens. Alle begin is moeilijk…

In het Zeeuwse Veere werd op Nieuwjaarsdag een Nieuwjaarsmaaltijd georganiseerd voor de notabelen van de stad. Stadssecretaris Pieter de Vos maakte de tafelschikking.

Secretarissen van schepenbanken hadden in het Ancien Regime een doorsnee baan. Ze redigeerden en schreven voornamelijk verslagen van de terechtzittingen, getuigenverhoren en akten. Het bij de hand...

In het Ancien Regime werd Maastricht bestuurd door twee heren, de bisschop van Luik en de hertog van Brabant. Later nam de Republiek de plaats van de hertog in. Het hoger beroep bij rechtspraak was in...

Op 31 december 1814 wenst Phillipe de Rijckhol zijn moeder op godvruchtige wijze een fijn nieuwjaar. Hij hoopt op die zo verlangde vrede, na jaren van Franse bezetting en oorlogen tegen Napoleon.

In de familiegeschiedenis van rijdende rechter Frank Visser komt een ‘pestlijder’ voor. Deze voorouder uit Utrecht werd op 9 april 1627 aldaar begraven. Kijk hier de aflevering met Frank Visser in de...

Michiel Janssen van Vorst had behoefte aan een verklaring van goed gedrag en de schepenen van Terhijeden verstrekten die aan hem in 1676. Deze tekst is gebruikt in de serie Verborgen Verleden die ging...

Soms ben je in een gekke bui. Je koopt iets en daar koppel je een weddenschap aan vast. Onderwerp van de weddenschap: komt er een wapenstilstand tussen Spanje en de Republiek in de komende drie jaar...

Tussen juni en augustus 1632 lag het leger van Prins Frederik Hendrik voor Maastricht. Uiteindelijk zou de stad voor hem zwichten, maar zo'n beleg brengt natuurlijk moeilijke tijden met zich mee. Zo...

Turf is lang een van de voornaamste brandstoffen geweest en daardoor zeer kostbaar. Zeker in de Peel, waar het al eeuwen op bescheiden schaal en later in grote hoeveelheden gestoken werd. Het wordt...

Onalledaags gedierte trok vroeger zodanig bekijks dat er een goede stuiver aan te verdienen viel. Bij de stress van die arme beestjes werd nog niet stilgestaan.

Deze tekening van een slingeraap maakt deel uit van een serie tekeningen van de kunstenaar Frans Post. Post, die tussen 1637-1644 in Nederlands-Brazilië werkte in het gevolg van gouverneur Johan...

Dominee Stephanus Hanewinckel staat bekend om zijn scherpe pen en harde oordeel over het katholieke Brabant. Maar op zijn verjaardag werd hij op lieve gedichten getrakteerd.

In het elfde seizoen van Verborgen Verleden werd de stamboom van Karin Bloemen uitgezocht. Haar overgrootmoeder blijkt een patiënt te zijn geweest van het psychiatrisch ziekenhuis Duin en Bosch in...

Daniël Soete uit het Zeeuwse Biggekerke maakt het in 1634 wel erg bont. In zwaar beschonken toestand klimt hij op een koets en maakt een dollemansrit door het dorp tot aan de slagboom. Die is daar...

Zeehelden moeten zich gewoon, net als iedereen die door de Staten van Zeeland wordt betaald, melden bij de Zeeuwse Rekenkamer om hun loon in ontvangst te nemen. Zo ook Joos de Moor, die 1603 een...

Twee commandeurs in de Zeeuwse koloniën verschillen van mening over de rechtmatigheid van de inzet van tot slaaf gemaakten op de plantage. Volgens de een is daarvoor bij contract toestemming gegeven...

In het Zeeuwse Veere hield de stadsregering streng toezicht op het eerbiedigen van de zondagsrust, zoals verordonneerd in het Placaet van Politie. Wie zich daar niet aan hield, werd streng gestraft...

De vroede vaderen van de Zeeuwse smalstad Arnemuiden beginnen en eindigen de zittingen van de vierschaar altijd met gebed. Ze vragen vooraf bijstand om zonder aanzien des persoons recht te spreken en...

Wat te doen als je een onwettig kindje hebt gekregen, het wilt laten dopen, maar de vader in alle toonaarden blijft ontkennen dat hij ooit iets met je te maken heeft gehad? Dan trek je zelf maar het...

Een van de beroemdste Zeeuwse zeehelden is Michiel de Ruyter. Een dag na de Tweedaagse Zeeslag ligt hij met zijn vloot voor de kust van Walcheren en moppert in een brief over de slechte staat van de...

De Middelburgse Commercie Compagnie leverde een flink aandeel in de Zeeuwse slavenhandel. In een negotieboek hield de kapitein van een slavenschip precies bij welke goederen hij met Afrikaanse...

De Zeeuwse oesters zijn wereldberoemd. De meest gangbare soort is de holle, met een bolle schelp. En precies díe soort heb je nodig voor een medicijn tegen hondsdolheid. Succes verzekerd! De patiënt...

Mmm, garnalenbrood! Daar likten ze vroeger hun vingers bij af. Toen er nog geen visquota waren, visten de Zeeuwse garnalenvissers er lustig op los. In veel Zeeuwse kookboekjes vind je recepten waarin...

Mr. Marinissen uit Veere is namens de Kamer Zeeland van de West-Indische Compagnie aanwezig bij een vergadering van de Heren Tien. Er is onenigheid. Dan krijgt hij een belangrijke brief uit Zeeland...

Gered door de vrouwe, wordt er geen tijd meer verspild. Op het schavot waar zojuist nog een onthoofding plaats zou vinden, wordt nu voor het toegestroomde publiek een volwaardige huwelijksceremonie...

De familie van Paul Haenen is gedurende enkele eeuwen een echte Maastrichtse familie. Zijn voorouders zijn veelal werkzaam geweest als goudsmeden. In deze brief krijgt Johannes L. D. Haenen, die...

Op 23 oktober 1576 woedde er een brand in Haarlem. In totaal werden 467 huizen door de brand verwoest.

In 1606 werd in Haarlem een loterij gehouden om met de opbrengst het Oudemannenhuis op te richten. Bijzonder is dat bij de inschrijving een zelfbedacht uniek rijmpje van de koper werd toegevoegd. De...

Het zal je maar gebeuren. Op het moment dat je terechtgesteld wordt valt een vrouw voor je op de knieën. Huilend bid en smeekt ze het gerecht om met je te mogen trouwen. En het heeft nog effect ook!