Wat staat daer? is een online oefentool voor het lezen van oude handschriften. Dit wordt ook wel paleografie genoemd, naar de Griekse woorden palaios (oud) en graphein (schrijven).
Missie - Deze website is bedoeld voor iedereen die spelenderwijs wil kennismaken met oude handschriften en archiefbronnen. En voor (beginnende) onderzoekers en studenten die het lezen van oude handschriften willen oefenen.
In de korte animatie hieronder nemen we je in vogelvlucht mee door de ontwikkeling van ons schrift. Daaronder volgt uitleg over hoe je deze website kunt gebruiken.
Van beginner tot gevorderde, er zijn verschillende soorten oefeningen:
Letters & cijfers - Voor beginners is dit de basis, leer de losse letters en cijfers herkennen. Je kunt kiezen op welk niveau je de oefeningen wilt maken:
- makkelijk (blokjes met de antwoorden tonen en naar de handschriften slepen)
- moeilijk (geen antwoorden tonen, maar zelf typen bij de handschriften)
Na het intypen of slepen van een letter of cijfer krijg je direct feedback of je goed of fout zit met je oplossing. Fouten kun je verbeteren.
Woorden & afkortingen - Voor beginners en licht gevorderden, leer losse woorden lezen en afkortingen herkennen. Je kunt ook hier kiezen uit makkelijk en moeilijk. Na het intypen krijg je weer direct feedback.
Woorden & afkortingen oefenen >>
Complete teksten - Voor gevorderden, oefen met complete teksten, kies uit diverse thema's en moeilijkheidsgraden: hoe meer veren er bij een tekst staan hoe lastiger deze te lezen is. Binnen een tekst zijn er vervolgens verschillende niveaus:
- niveau 1: makkelijk te lezen woorden invullen
- niveau 2: naast de woorden van niveau 1 ook lastig te lezen woorden en afkortingen invullen
- niveau 3: naast de woorden van niveau 1 en 2 ook moeilijk te lezen woorden invullen
- niveau 4: volledige tekst zelf transcriberen
Op niveau 1 t/m 3 krijg je per woord direct feedback of je goed of fout zit met je transcriptie. Fouten kun je verbeteren, aan het einde kun je voor alle woorden tegelijk de juiste oplossing tonen.
Op niveau 4 krijg je tussentijds geen feedback. Door het tonen van de oplossing wordt je eigen tekst (tot dan toe) vergeleken met de juiste transcriptie. Tussendoor kun je wel je score tonen, je krijgt dan te zien hoeveel % van de tekst je goed hebt overgenomen, zonder dat de oplossing wordt getoond.
Enkele richtlijnen bij het transcriberen:
- Transcribeer de tekst op de scan zo letterlijk mogelijk (incl. leestekens).
- Typ een ij voor y, behalve wanneer het echt een y moet zijn (bv. Lyon of hypotheek).
- Typ afkortingen zoveel mogelijk voluit, behalve bij (samengestelde) woorden die je ook zo uit zou spreken (t'selve blijft dus t'selve en wordt geen het selve).
- In de oorspronkelijke tekst worden woorden op diverse manieren afgebroken, maar gebruik in je transcriptie altijd een min-teken.
- Verschillen tussen kleine letters en hoofdletters, en regeleinden en witregels worden tijdens de controle genegeerd, maar probeer deze voor de leesbaarheid natuurlijk wel zo letterlijk mogelijk over te nemen.
Forum - Heb je vragen? Dan is er het forum. Je kunt hier meedoen aan de paleopuzzel, leesproblemen voorleggen, andere gebruikers helpen of tips delen. Samen oefenen!
Naslag - Bij het lezen van oude teksten kom je vaak onbekende woorden en gebruiken tegen.
Op verzoek van bezoekers van de website ‘Wat staat daer?’ hebben we diverse naslagpagina's gemaakt en deze gebundeld onder de term Naslag.
Nieuwsbrief - Wil je graag op de hoogte blijven van nieuw gepubliceerde teksten, oefeningen, paleografische tips & weetjes, evenementen en meer? Schrijf je dan in voor onze nieuwsbrief:
Aanmelden voor de nieuwsbrief >>
RSS - Misschien heb je er nog nooit van gehoord of misschien gebruik je ze dagelijks: rss-feeds
Val je in die laatste categorie gebruikers, dan is deze tip interessant voor jou: ook 'Wat staat daer?' is te volgen via rss-feeds:
Nieuwe oefeningen:
- Letters en cijfers: https://watstaatdaer.nl/oefenen/letters-en-cijfers.xml
- Woorden en afkortingen: https://watstaatdaer.nl/oefenen/woorden-en-afkortingen.xml
- Complete teksten: https://watstaatdaer.nl/oefenen/complete-teksten.xml
Forum:
- Nieuwste onderwerpen: https://watstaatdaer.nl/forum/onderwerpen.xml
- Laatste reacties: https://watstaatdaer.nl/forum/reacties.xml
Zo hoef je niets te missen!
Contact - Bij technische problemen kun je gebruik maken van de feedback-knop aan de rechterkant. Als je een e-mail wilt sturen naar ons, dan kan dat ook: info@watstaatdaer.nl
En we zitten ook op Twitter! Volg @watstaatdaer
Succes met oefenen!
Aan deze website werken mee:
- Brabants Historisch Informatie Centrum
- Regionaal Archief Tilburg
- Regionaal Historisch Centrum Eindhoven
- Het Utrechts Archief
- Noord-Hollands Archief
- Regionaal Historisch Centrum Limburg
- Zeeuws Archief
- Rijksarchief te Hasselt, België
- Waterlands Archief
- Regionaal Archief Nijmegen
- Rijksarchieven te Brugge en Kortrijk, België
Animaties - De animaties op deze pagina zijn gemaakt door studenten van de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, met dank aan het CBG | Centrum voor familiegeschiedenis voor de ondersteuning.