Overslaan en naar de inhoud gaan

UUcursus Paleo: Maria Wouters veroordeeld voor toverij

In het boek Buerspraeck staan naast besluiten van de raad van de stad Utrecht, ook vonnissen van rechtszaken opgetekend. Op maandag 18 augustus 1533 is Maria Wouters, weduwe van Wouter Reyersz van Hilhorst veroordeeld tot de dood. Al jaren was bekend dat ze kon toveren, zo staat er in het vonnis, waarbij ze verschillende mensen en dieren heeft ‘doet getoevert’. Haar dode lichaam zal op de Neude worden verbrand.

Het Utrechts Archief, Archief van het Stadsbestuur, toegang 701, inv.nr. 16-19

Met dank aan Nettie Stoppelenburg

 

NB: key mts r. 3 en 23 => keyserlijcke majesteits

niveau
  • Anno XVc
    des manendaichs opten XVIII augusti

    Alzoe Maria Wouters wedue van Hilhorst buyten Wittevrouwen-
    poert bij Utrecht over lange jaeren befaemt is geweest dat se
    toeveren konde wair op die schout van keyserlijcke majesteits wegen hem geim-
    formeert heeft welke informatie bij tgerecht gesien we-
    sende heeft hij se doen apprehendeeren ende daer na doen exa-
    mineeren in presentie van borgermeysteren ende scepenen aldaer
    zij zonder eenige pyne buyten banden van ysere beleden ende
    bekent heeft dat se toeveren konde ende over lange jaeren ende
    tijde menichwerff gedaen hadde. Te wetenen onder meer inden
    yersten an Cornelis Henrycssone hoer buerman dien zij zijn koeyen
    tvot genomen peerden ende koeyen doet getoevert ende hem zelven
    te bedde ende ter doet toe getoevert hadde. Item Jan Ottenssone
    die wageman buyten Tollestege een peert doet getoevert.
    Ende Joost van Rijn zekere verckenen oick doet getoevert
    hadde. Ende daer en boven meer andere lelicke oncriste-
    licke ende onmenselycke wercken ende saecken geperpetreert
    te hebben die men nyet en behoert te nomen. Twelck al
    gesciet wesende heeft se hoer ongetwijfelt overgegeven
    den bosen vyant den duivel van der hellen die welcke
    hoer nae dattet tgerecht van hoer gescheyden was den
    hals gebroicken heeft, als dat den gerechte genoech ken-
    lijcken is ende gebleken heeft. Wairomme borgermeystere
    ende scepenen des van den schout van keyserlijcke majesteits wegen vermaent
    wesende gewesen hebben ende wijsen mits desen voer recht
    dat men dat doede lichaem sleypen sel op een horde optie
    Noede ende werpent opt vuer ende verbernent tot asse.
    Reserverende mits desen dactie die dofficier van skeysers
    wegen op hoeren goeden pretendeert thebben tot verclaringe
    vanden gerechte
  • Anno XVc
    des manendaichs opten XVIII augusti

    Alzoe Maria Wouters wedue van Hilhorst buyten Wittevrouwen-
    poert bij Utrecht over lange jaeren befaemt is geweest dat se
    toeveren konde wair op die schout van keyserlijcke majesteits wegen hem geim-
    formeert heeft welke informatie bij tgerecht gesien we-
    sende heeft hij se doen apprehendeeren ende daer na doen exa-
    mineeren in presentie van borgermeysteren ende scepenen aldaer
    zij zonder eenige pyne buyten banden van ysere beleden ende
    bekent heeft dat se toeveren konde ende over lange jaeren ende
    tijde menichwerff gedaen hadde. Te wetenen onder meer inden
    yersten an Cornelis Henrycssone hoer buerman dien zij zijn koeyen
    tvot genomen peerden ende koeyen doet getoevert ende hem zelven
    te bedde ende ter doet toe getoevert hadde. Item Jan Ottenssone
    die wageman buyten Tollestege een peert doet getoevert.
    Ende Joost van Rijn zekere verckenen oick doet getoevert
    hadde. Ende daer en boven meer andere lelicke oncriste-
    licke ende onmenselycke wercken ende saecken geperpetreert
    te hebben die men nyet en behoert te nomen. Twelck al
    gesciet wesende heeft se hoer ongetwijfelt overgegeven
    den bosen vyant den duivel van der hellen die welcke
    hoer nae dattet tgerecht van hoer gescheyden was den
    hals gebroicken heeft, als dat den gerechte genoech ken-
    lijcken is ende gebleken heeft. Wairomme borgermeystere
    ende scepenen des van den schout van keyserlijcke majesteits wegen vermaent
    wesende gewesen hebben ende wijsen mits desen voer recht
    dat men dat doede lichaem sleypen sel op een horde optie
    Noede ende werpent opt vuer ende verbernent tot asse.
    Reserverende mits desen dactie die dofficier van skeysers
    wegen op hoeren goeden pretendeert thebben tot verclaringe
    vanden gerechte
  • Anno XVc
    des manendaichs opten XVIII augusti

    Alzoe Maria Wouters wedue van Hilhorst buyten Wittevrouwen-
    poert bij Utrecht over lange jaeren befaemt is geweest dat se
    toeveren konde wair op die schout van keyserlijcke majesteits wegen hem geim-
    formeert heeft welke informatie bij tgerecht gesien we-
    sende heeft hij se doen apprehendeeren ende daer na doen exa-
    mineeren in presentie van borgermeysteren ende scepenen aldaer
    zij zonder eenige pyne buyten banden van ysere beleden ende
    bekent heeft dat se toeveren konde ende over lange jaeren ende
    tijde menichwerff gedaen hadde. Te wetenen onder meer inden
    yersten an Cornelis Henrycssone hoer buerman dien zij zijn koeyen
    tvot genomen peerden ende koeyen doet getoevert ende hem zelven
    te bedde ende ter doet toe getoevert hadde. Item Jan Ottenssone
    die wageman buyten Tollestege een peert doet getoevert.
    Ende Joost van Rijn zekere verckenen oick doet getoevert
    hadde. Ende daer en boven meer andere lelicke oncriste-
    licke ende onmenselycke wercken ende saecken geperpetreert
    te hebben die men nyet en behoert te nomen. Twelck al
    gesciet wesende heeft se hoer ongetwijfelt overgegeven
    den bosen vyant den duivel van der hellen die welcke
    hoer nae dattet tgerecht van hoer gescheyden was den
    hals gebroicken heeft, als dat den gerechte genoech ken-
    lijcken is ende gebleken heeft. Wairomme borgermeystere
    ende scepenen des van den schout van keyserlijcke majesteits wegen vermaent
    wesende gewesen hebben ende wijsen mits desen voer recht
    dat men dat doede lichaem sleypen sel op een horde optie
    Noede ende werpent opt vuer ende verbernent tot asse.
    Reserverende mits desen dactie die dofficier van skeysers
    wegen op hoeren goeden pretendeert thebben tot verclaringe
    vanden gerechte
  • Anno XVc des manendaichs opten XVIII augusti Alzoe Maria Wouters wedue van Hilhorst buyten Wittevrouwen- poert bij Utrecht over lange jaeren befaemt is geweest dat se toeveren konde wair op die schout van keyserlijcke majesteits wegen hem geim- formeert heeft welke informatie bij tgerecht gesien we- sende heeft hij se doen apprehendeeren ende daer na doen exa- mineeren in presentie van borgermeysteren ende scepenen aldaer zij zonder eenige pyne buyten banden van ysere beleden ende bekent heeft dat se toeveren konde ende over lange jaeren ende tijde menichwerff gedaen hadde. Te wetenen onder meer inden yersten an Cornelis Henrycssone hoer buerman dien zij zijn koeyen tvot genomen peerden ende koeyen doet getoevert ende hem zelven te bedde ende ter doet toe getoevert hadde. Item Jan Ottenssone die wageman buyten Tollestege een peert doet getoevert. Ende Joost van Rijn zekere verckenen oick doet getoevert hadde. Ende daer en boven meer andere lelicke oncriste- licke ende onmenselycke wercken ende saecken geperpetreert te hebben die men nyet en behoert te nomen. Twelck al gesciet wesende heeft se hoer ongetwijfelt overgegeven den bosen vyant den duivel van der hellen die welcke hoer nae dattet tgerecht van hoer gescheyden was den hals gebroicken heeft, als dat den gerechte genoech ken- lijcken is ende gebleken heeft. Wairomme borgermeystere ende scepenen des van den schout van keyserlijcke majesteits wegen vermaent wesende gewesen hebben ende wijsen mits desen voer recht dat men dat doede lichaem sleypen sel op een horde optie Noede ende werpent opt vuer ende verbernent tot asse. Reserverende mits desen dactie die dofficier van skeysers wegen op hoeren goeden pretendeert thebben tot verclaringe vanden gerechte

    Let hier op

    Transcribeer de handgeschreven tekst in principe zo letterlijk mogelijk.

    Voor een goede werking van de automatische controle van je invoer en om verschillen in werkwijzen tussen archiefdiensten en onderzoekers te voorkomen, zijn er een paar uitzonderingen op het letterlijk transcriberen afgesproken:

    • Typ een ij voor y, behalve wanneer het echt een y moet zijn (bv. Lyon of hypotheek).
    • Typ afkortingen zoveel mogelijk voluit, behalve bij (samengestelde) woorden die je ook zo uit zou spreken (bv. t'selve blijft dus t'selve en wordt geen het selve).
    • In de oorspronkelijke tekst worden woorden op diverse manieren, al dan niet met streepjes, haaltjes e.d. afgebroken, maar gebruik in je transcriptie altijd een min-
      teken, zoals in modern Nederlands.

    Verschillen tussen kleine letters en hoofdletters, spaties, regeleinden en witregels worden tijdens de controle genegeerd, maar probeer deze voor de leesbaarheid natuurlijk wel zo letterlijk mogelijk over te nemen.

    'Wat staat daer?' is nadrukkelijk bedoeld om het lezen van oude handschriften te oefenen, niet om het maken van transcripties te leren. Wil je over dat laatste meer uitleg? Lees verder >

    veel succes en plezier!