UUcursus Paleo: Amsterdamse boekverkopers maken ruzie 1
Deze notariële akte uit 1715 handelt over een twist tussen drie boekverkopers/-drukkers uit Amsterdam. Het gaat om het recht om een politieke publicatie te mogen drukken. Rudolph en Gerard Wetstein nemen het op tegen boekverkoper Hendrik Blank senior en laten de akte optekenen door - vast niet toevallig een naamgenoot - notaris George Wetstein. Zo’n akte werd destijds een ‘insinuatie’ genoemd, waarin stond dat iemand een verplichting niet zou zijn nagekomen en om een reactie werd gevraagd - in moderne juridische termen zou dit een ‘ingebrekestelling’ kunnen worden genoemd.
Het gebruik in Amsterdam was dat zij die het oudste kopij hebben, deze mogen publiceren – aldus de akte. De Wetsteins konden kopij laten zien van Het rapport vande secrete Commissie rakende de laatste vierjarige Ministerie in Engelland en vragen Hendrik Blank senior dat ook te doen. Hij diende dus te bewijzen dat hij het oudste kopij had en moest anders stoppen met het drukken van dit werk. Uit het ‘antwoord’ blijkt dat Blank, hoewel hij zegt de kopij wel degelijk gezien te hebben, de bewijsstukken niet kon leveren.
De ‘laatste vierjarige ministerie in Engelland’ verwijst naar de Tories die tussen 1710-1714 aan de macht waren. Tegen de zin van de Nederlanders onderhandelden ze met Frankrijk in het kader van de Spaanse Succesieoorlog. Boze tongen beweerden dat de Tories een katholieke vorst op de troon wilden hebben. Na de Vrede van Utrecht in 1714 viel deze regering en kwam er een nieuwe koning en werden de Tories in een kwaad daglicht gesteld.
NB 1: Stukken die zijn doorgestreept weglaten
NB 2: Stukken die erboven geschreven staat toevoegen aan tekst waar ze behoren
NB 3: Tekst in linkermarge met verwijsteken tussen ‘zullen versoekt’:
‘en voorts van alles hetgene waar van zij insinuanten na regten eenigsints kunnen ofte vermogen te protesteren’
NB 4: Trip. -> Triplicetur (letterlijk: moge het verdrievoudigd worden)
NB 5: Amst: -> Amsterdam
Amsterdam, Stadsarchief Amsterdam, Notarieel Archief Toegangsnummer 5075
Inventarisnummer 8292, Aktenummer 92.
Met dank aan Jan Fongers en Dorine Smit-Maarschalkerweerd
- Numero 92
Triplicetur
Rudolph ende Gerard Wetstein boekverkopers
alhier doen door mij ondergeschrevene notaris
ende getuigen uw senior Hendrik Blank mitsdezen
insinueren ende aanseggen, dat aan uw Gein-
sinueerde niet onbekent kan wezen het gewooneliker
gebruijk der boekverkopers binnen deze stadt, namentlijk dat
die geene, welke kan aantoonen de aldereerste
Copije te hebben van het een of het ander boek
geregtight is om het zelve te mogen drukken
zonder dat een ander vermag het zelve te
doen wanneer hij naderhand diergelijk
Copije magtig werd ofschoon hij hetzelve bij pre-
advertentie heeft bekent gemaakt ende vermits
zij Insinuanten nu al eenige tijd geleden
aan uw Geinsinueerden hebben laten weten dat
zijlieden reets besitten int Engels de Copije van
het rapport vande secrete Commissie rakende
de laatste vierjarige Ministerie in Engelland
ingevolge en zoo als het zelve aan beide huisen
des parlements is gedaan en door derzelver ordre
gedrukt en aan uw Geinsinueerde ter
zelver tijd gedoen presenteren visie ende
vertooninge van haar voorschreven Copije mitsgaders
aanbieden dat bij aldien gij geinsinueerde kost
aantoonen diergelijken Copije in handen
te hebben dat zij Insinuanten niet alleen
met het drukken van dezelve Copije, zoo in het
nederduitz als in het frans, waar meede de zijlieden
actuelijk bezig zijn zouden ophouden en het
zelve volkomen laten steken maar ook aan - Numero 92
Triplicetur
Rudolph ende Gerard Wetstein boekverkopers
alhier doen door mij ondergeschrevene notaris
ende getuigen uw senior Hendrik Blank mitsdezen
insinueren ende aanseggen, dat aan uw Gein-
sinueerde niet onbekent kan wezen het gewooneliker
gebruijk der boekverkopers binnen deze stadt, namentlijk dat
die geene, welke kan aantoonen de aldereerste
Copije te hebben van het een of het ander boek
geregtight is om het zelve te mogen drukken
zonder dat een ander vermag het zelve te
doen wanneer hij naderhand diergelijk
Copije magtig werd ofschoon hij hetzelve bij pre-
advertentie heeft bekent gemaakt ende vermits
zij Insinuanten nu al eenige tijd geleden
aan uw Geinsinueerden hebben laten weten dat
zijlieden reets besitten int Engels de Copije van
het rapport vande secrete Commissie rakende
de laatste vierjarige Ministerie in Engelland
ingevolge en zoo als het zelve aan beide huisen
des parlements is gedaan en door derzelver ordre
gedrukt en aan uw Geinsinueerde ter
zelver tijd gedoen presenteren visie ende
vertooninge van haar voorschreven Copije mitsgaders
aanbieden dat bij aldien gij geinsinueerde kost
aantoonen diergelijken Copije in handen
te hebben dat zij Insinuanten niet alleen
met het drukken van dezelve Copije, zoo in het
nederduitz als in het frans, waar meede de zijlieden
actuelijk bezig zijn zouden ophouden en het
zelve volkomen laten steken maar ook aan - Numero 92
Triplicetur
Rudolph ende Gerard Wetstein boekverkopers
alhier doen door mij ondergeschrevene notaris
ende getuigen uw senior Hendrik Blank mitsdezen
insinueren ende aanseggen, dat aan uw Gein-
sinueerde niet onbekent kan wezen het gewooneliker
gebruijk der boekverkopers binnen deze stadt, namentlijk dat
die geene, welke kan aantoonen de aldereerste
Copije te hebben van het een of het ander boek
geregtight is om het zelve te mogen drukken
zonder dat een ander vermag het zelve te
doen wanneer hij naderhand diergelijk
Copije magtig werd ofschoon hij hetzelve bij pre-
advertentie heeft bekent gemaakt ende vermits
zij Insinuanten nu al eenige tijd geleden
aan uw Geinsinueerden hebben laten weten dat
zijlieden reets besitten int Engels de Copije van
het rapport vande secrete Commissie rakende
de laatste vierjarige Ministerie in Engelland
ingevolge en zoo als het zelve aan beide huisen
des parlements is gedaan en door derzelver ordre
gedrukt en aan uw Geinsinueerde ter
zelver tijd gedoen presenteren visie ende
vertooninge van haar voorschreven Copije mitsgaders
aanbieden dat bij aldien gij geinsinueerde kost
aantoonen diergelijken Copije in handen
te hebben dat zij Insinuanten niet alleen
met het drukken van dezelve Copije, zoo in het
nederduitz als in het frans, waar meede de zijlieden
actuelijk bezig zijn zouden ophouden en het
zelve volkomen laten steken maar ook aan - Numero 92 Triplicetur Rudolph ende Gerard Wetstein boekverkopers alhier doen door mij ondergeschrevene notaris ende getuigen uw senior Hendrik Blank mitsdezen insinueren ende aanseggen, dat aan uw Gein- sinueerde niet onbekent kan wezen het gewooneliker gebruijk der boekverkopers binnen deze stadt, namentlijk dat die geene, welke kan aantoonen de aldereerste Copije te hebben van het een of het ander boek geregtight is om het zelve te mogen drukken zonder dat een ander vermag het zelve te doen wanneer hij naderhand diergelijk Copije magtig werd ofschoon hij hetzelve bij pre- advertentie heeft bekent gemaakt ende vermits zij Insinuanten nu al eenige tijd geleden aan uw Geinsinueerden hebben laten weten dat zijlieden reets besitten int Engels de Copije van het rapport vande secrete Commissie rakende de laatste vierjarige Ministerie in Engelland ingevolge en zoo als het zelve aan beide huisen des parlements is gedaan en door derzelver ordre gedrukt en aan uw Geinsinueerde ter zelver tijd gedoen presenteren visie ende vertooninge van haar voorschreven Copije mitsgaders aanbieden dat bij aldien gij geinsinueerde kost aantoonen diergelijken Copije in handen te hebben dat zij Insinuanten niet alleen met het drukken van dezelve Copije, zoo in het nederduitz als in het frans, waar meede de zijlieden actuelijk bezig zijn zouden ophouden en het zelve volkomen laten steken maar ook aan