Synode Assen

De broder des classis Emmen hebben in Synoo vertoent seckere informatie
bij desleve genommen over de tovernesch Egbert Nardig zu
Meppen ins krspek Schwael in achtervolg van schrivens
bij de h. gedeputirde an deselve geschen, dewelck infromatie
bij ihr E. an den h. d[rost] sal avergeschicktt worden umb tegens
deselve na behoren zu procediren.

Zie ook Acta der provincaile en particuliere Synoden, gehouden in de noordelijke Nederlanden gedurende de jaren 1572-1620, door dr. J. Reitsma en dr. S.D. van Veen, deel 8, Drente 1598-1620, Wolters 1899. Is op internet integraal te vinden. Hierin staan over dei jaren de transcirpties van de acta.

Als het niet lukt om het te vinden, dan kun je van mij dit deel wel krijgen in pdf. Moeten we wel even een manier vinden om direct contact te hebben. Het bestan dis iets meer dan 16 MB groot.

Geweldig Geert, ontzettend bedankt.

Ook bedankt voor de tip ik zal mijn best doen om transcripties te vinden.

Mvg.,

Fokko Kuipers

Het vervolg van Egbert Narding.

Uit de acta van de Synodevergaderingen gehouden in Drente

5-9-1615
Volgen generalia gravamina.
21. Wert bij eenige predigers verclaret, dat Eckbert Naiïdinck tot
Meppen alsnoch mett toverije ommegaet, gelick oeck Rolef Garminges
hwisfrowe tot Ees von solkes beschuildigert wert, versokende oversulcx
het synodus, dat de heren drost end Gedep. geleven will de verschaninge
t'laten gescheijden, ten eijnde deselve andere tot ein exempel daromme
gestraffet, ende dese landtschap von sodanige ongodtlike superstitie ge-
suijvert moge werden etc.

10-91616
Egberdt Nardixg tot Meppen und de huissfrouw von Rolepff Gekming
tot Eess, in vorleden sijnodo beschuldiget wesende, dat se mit toverie
umgaen, und bij den sijnodo gesehen wesende de ratificatie, dat de her
drost angenomen hebbe darin te vorsehen, wort darup bi de predigers
in Suidenvelt vorcklart, dat deselve Egbert Narding alnoch mit denselven
handel iimgae, sonder dat se weeten bi den h. drost einige vorsening ge-
daen te wesen angaende de huissfrouw van Rolepff Germixg. Vorcklart
de prediger to Borger, dat se darvan underricht seinde geene klachten
desangaende von deselve hebben gehoert Vorsoeht het sijnodus alnoch,
dat der her drost in de Sache von Egbert Narding mit ernst wil vorsehen.

1-9-1618
10. Op de saecke van Egbert Naerdixge tot Meppen, de hierbevorens
beschuldicht is gewest met toverije om te gaen, heefft dominus Johannes
Asscheberoh angenooinen binnen 14 daege in den collegie te brengen
seeckere conschap ende depositie eeniger huijsluijden, in welcke si ver-
claeren, dat noch daegelix veele luijden om raet sich tot voerss. Egbert
vervoegen, sodat sie 4) noch in haren 5) handel continueert.

8. Also met leetwesen bij den synode verstaen is, dat op de verscheden
dachten ende vertochten van de toverien Egberts Naerdingii tot Meppen
noch geen straffe gedaen is, niettegenstaende alle die remonstrantien ende
resoiutien dartegens genehmen, ende verstaen wert, dat die h. drost
Eüsum hir ter plaetze morgen of overmorgen komen wert, is goettgefonden
die sake tot de compst van sijn gestr. ut te stellen omrae alsdan darvan
met sin gestr. naerder te spreken.

7-9-1619
8. Also met leetwesen bij den synode verstaen is, dat op de verscheden
dachten ende vertochten van de toverien Egberts Naerdingii tot Meppen
noch geen straffe gedaen is, niettegenstaende alle die remonstrantien ende
resoiutien dartegens genehmen, ende verstaen wert, dat die h. drost
Eüsum hir ter plaetze morgen of overmorgen komen wert, is goettgefonden
die sake tot de compst van sijn gestr. ut te stellen omrae alsdan darvan
met sin gestr. naerder te spreken.

5-9-1620
12. Overmahls geresumeret hebbende de saeke van Egbert Nardinge
tot Meppen unde befunden synde, datt over haer noch geene straffe ge-
daen, unangesehen datt de prediger in verscheidenen synoden hirover
hebben gedolerett, so versocht den synodus overmahls, datt de E. h.
drost ende Gedeputeerde willen believen de saeke selvest by de handtt'nehmen ende eemant uijt haeren middell committeeren umb van alles
t'nehmen behoerlike informatie ende besorgen, dat darover rechtmetige
straffe bij den E. heren drosten moege gedecreteret werden, twelck de
E. heeren gecommitteerden hebben angenomen t'doen willen.

Goedemorgen Geert,

Heel hartelijk dank voor de vertaling, het proces loopt tot 1624, bijgaand de tekst uit 1621 en 1622. Als het teveel is, laat het a.u.b. weten.

Mvg., Fokko Kuipers

Is dit wel de goede tekst? Ik zie er niets in dat verwijst naar de zaak van Egbert Nardig. Bovendien zei je dat het tekst was uit 1621 én 1622, terwijl dit maar één klein stukje tekst is.

Hierbij de volledige pagina's, het gaat om punt 66, voor mijn gevoel loopt dit door.

Mvg.,

Fokko Kuipers

Ik kan in deze tekst niets ontdekken dat te  maken heeft met Egbert Nardig of met tovenarij.

De stukken a en b zijn opgestuurd, ik denk dat je alleen b ontvangen hebt. Hierbij a het gaat om punt 66, vermoedelijk eindigt dit punt in stuk b.

Mvg.,

Fokko Kuipers

Dit is punt 66, doorlopend op de volgende pagina:

66. Up den ersten articule rakende Echbert Nardinck
van datt deselvige sich to Meppel weder mett
de woninge begeven heeft nichtemin tegenstahende er voer
desen verbannet is geloeft, is gehooret het
rapport van den E.E. heer Welveldt mede
gedeputeerd ende Herman Joannis ende ...
Kannegieter d'welcke aen de E. heer droste
synodaliter waert gesonden om te vernemen
offe er mith kentnisse van sin ende wederom
int landt gekomen sij, ende bij deselve /
verclaret wesende solxs buyten kentnisse van sin drosten
gescheit te sin, hebbe sin E. nichtemin belovett daer
inne te wilen versehen warbij het Synode dit loth
berosten mith vastelick vertrouwen datt sin drosten
dese sake sall willen ter harten nemen

Heel hartelijk dank voor het vertalen.

Hierbij nog een korte tekst uit 1621.

Als je het goed vindt stuur ik maandag de laatste 4 stukjes tekst.

Mvg.,

Fokko Kuipers

Is goed.

Hier nog het snippertje tekst uit 1621, voor zover ik er wijs uit kon worden.

54. Upt 3e ? Ebbe Nardinck sall suo loco in
gravaminidus gesecht worden.

Goedemorgen,

Dank voor de vertaling.

Nu volgen twee kleine stukjes tekst die op elkaar aansluiten, hierbi de eerste.

Mvg.,

Fokko Kuipers

Hierbij het volgende.

Mvg.,

Fokko Kuipers

De twee laatste fragmenten:

Ten eersten datt de verbanne wickersche Ebbe
Nardings wederomme tot Meppel wonachtich is ende
daer tot grote lasteringe des ministerii als
dat het selvige nicht konnen so velle to wege brengen.

Datt deese wickersche gestraffet weerde na haere
meriten.

Ter aanvulling:

wickersche is Duits voor heks, tovenares.

Dank voor de reactie.

Hierbij het vervolg, ik denk dat dit handschrift moeilijker is te lezen.

Mvg.,

Fokko Kuipers

Dit moet het wel ongeveer zijn:

Also het synode mit leetwesen verstaet dat Egbert Nar-
dinge tott Meppen allnoch continueret in haeren sup-
stitioesen ende duivelschen kunsten, tot groote ontstichtin-
ge van Godes hiilige kercke: ongeachtet dat hierover in
de dertien offte veertien jaeren herwartz is getoleret
ende dat effenwell darinne niet versoien en wort, so hefft
den ehrwerdigen Synody vor raetsaem geachtet den Edlen
ehrentfesten gestrengen herren drosten der lantschap
Drenthe herren Caspar van Ewsum nochmaels frun-
delick ende reverentelick t'versoeken dat sijn
droste wille gelieven deselve Egbert Nardinge tot
Meppen wohnende darvoer om te sien ende anderen
ten exemple t'straffen. Ende umb dat zulckes
bequaemlick moege geschieden so hefft de selvige Sy-
node goet gevonden den E.E. herren drosten t'
versoecken offte sijn drosten wilde balieuw eens ter
vergaderinge des synodi t'kommen, umb mit hem
van deeser saecke naerder t'spreecken.

Heel hartelijk dank. Uit het vervolg hierop moet blijken of dit het laatste is over Narding. Dit vervolg is ook in twee stukken, hierbij het eerste stuk.

Mvg.,

Fokko Kuipers

Hierbij het vervolg.

Mvg.,

Fokko Kuipers

Met wat hiaten, want ik kan niet alles oplossen, maar de strekking zal wel duidelijk zijn.

Sessio 5
Den Edelen Ehrentfesten drost herr Casper van
Eewsum reventelick a synodi versocht sijnde umb
ter vergaderinge t'willen compareren gelick super
art. 14 t'sien, is verscheenen ende hefft den synodo
in sijn drosts frundtlicker wijse voergestellet 1.
dat Egbert Nardinge wedderomme tot Meppen
woenende, sij mede in haeren supestitoese ende du-
velschen kunsten continuere, niettegenstaende het
vornige bannissement dat haer angedaen is. 2.
Dat tot Dwingeloe eene bollendragers frouwe,
genaemt Wernande sij dervelijcke van gelicken
wingall doer de har kelen giete ende door zul-
ken middel kommen laete de persoenen de ..
... offte kranckheyden hebben. 3. Dat tott
Dalen eens sij de huysfrouwe van Deent de seeper-
de mit dergeliken kunsten van magie, waerup
sijn E.E. drost ten eersten hefft belovert die
vorsz. Egbert Nardinge darvoer t'willen angaen
ende straffen, ende aengaende de in de lesten

so hefft sijn drost sich verclaret dat men hem moste
in spe? want alleen wat sie eygenardes gedaen, ende daer-
benefens so veele moegelick anwijsen sulcke perso-
nen die darvan mochten kentnisse hebben, beloven-
de dat hij alsdan om wille sijnen diel anvaerden
dat se na den eysch van haeren merites mogen gestraf-
fet werden.

Hartelijk dank,

Als ik het zo lees zou het nog een vervolg kunnen hebben? wat denk je.

Graag zou ik nog willen waar het bijgaande stuk over gaat van Benneveld, is dat te doen?

Mvg.,

Fokko Kuipers

Dit is Latijn, daar kan ik niets mee. Misschien een ander wel?

Heel hartelijk dank,

Dan weet ik dat in ieder geval.

Mvg.,

Fokko Kuipers

De oorkonde staat hier getranscribeert, weliswaar zonder vertaling. De korte inhoud staat er gelukkig wel bij: Rodolphus van Peize verklaart de helft van zijn tienden te Benneveld aan de buren aldaar te hebben verkocht.

http://www.cartago.nl/nl/oorkonde/ogd0245

correctie: getranscribeerd

Dag Andreas,

Heel hartelijk dank voor de reactie.

Met vriendelijke groet,

Fokko Kuipers

Dag,

Bijgaand een kopie van stoklegging uit 1551, als het mogelijk is zou ik graag willen weten wat er verkocht is. ( dit is het eerste stuk)

Mvg.,

Fokko Kuipers

De verkoop van een stuk veen door Joan Schungel en Adda van Burmania
zie ook: https://adoc.tips/geschiedenis-van-het-hooge-veen.html

die gerechte helfte
ofte halffscheet van alsodaene veenen metten
ancleven van dien als de welgemelte droste
Bourmannien in sijn leven van de bouren van
Meppen in den schultampte van Sweele angeco-
cht ende acquiriert heeft, beginnende uth
de marcke van Meppen van die Wulff Cuylen
an, tot op ofte ande beecke die dat Sticht van
de Drenthe scheidet, ende mitter eenen zijde
na Lutten, ende metter ander zijde ande marcke
van Suytwolde schetende

Dit is niet een kopie van de stoklegging van 1551 maar mogelijk een kopie van de koopbrief van 25.2.1635. Zonder behoorlijke bronvermelding blijft dit gissen.
https://docplayer.nl/17424849-Geschiedenis-van-het-hooge-veen.html

Goedemorgen Chris,

Hartelijk dank voor de vertaling en de info.

Volgens dhr. Metselaar werd de verkoop vooraf afgekondigd in de kerk van Zweeloo, wordt dat ook in het stuk vermeld?

Mvg.,

Fokko Kuipers

Dit is niet een kopie van de koopbrief van 25.2.1631 (eerder vermeldde ik per abuis 1635) maar van een kopie van de akte van overdracht via stoklegging van het aandeel van de Meppense Venen van Ada van Burmania aan Roelof van Echten op 17.5.1631. (zie Geschiedenis van het Hooge Veen, deel 3, pag. 12). Het zou wel aardig zijn als je zou vermelden in welk archief en in welke inventaris het boek, waarin deze kopie gebonden is, gearchiveerd is.

Zonder duidelijke referentie naar de vindplaats weet ik niet wat je bedoelt met “werd de verkoop vooraf afgekondigd in de kerk van Zweeloo, wordt dat ook in het stuk vermeld?”

De afkondigingen achteraf in de kerk van Zweeloo vanaf 14.8.1631 worden niet vermeld want die betreffen een geheel andere akte van overdracht via stoklegging nl. die van 4000 morgen veen van Roelof van Echten aan de “Compagnie van de 5000 Morgen” op 28.7.1631 (zie Geschiedenis van het Hooge Veen, deel 3, pag. 19).
Zie voor een samenvatting van de ingewikkelde onroerend goed transacties: https://projecten.obhoogeveen.nl/pr/onstaanvanhoogeveen.pdf
Zie voor Albert Metselaars “Geschiedenis van het Hooge Veen”:
https://www.dieluydenvanthoogeveene.nl/digitale-geschiedenis-boeken/de-…

Dag Chris,

Een paar jaar geleden kreeg ik contact met Albert Metselaar over de Mepper Venen ( Meppen is mijn geboortedorp). Hij heeft mij ook alles gemaild wat hij had uitezocht, behalve de originele stukken. Volgens hem waren de Mepper venen verkocht in 1551, dit zou te vinden zijn het Drents archief, in het archief Carsten ( zie bijlage). In dit archief zou ook te vinden zijn dat vooraf deze overdracht afgekondigd zou zijn in de kerk van Zweeloo zodat men bezwaar kon aantekenen. Het hele archief heb ik doorgezocht maar deze afkondiging niet kunnen vinden. Er zijn een paar voor mij onleesbare stukken bij en mijn hoop was dat de afkondiging daar in zou staan.

Mvg.,

Fokko Kuipers

Hierbij het andere stuk, mijn vermoeden is dat dit een kopie is van de overdracht van volgens Metselaar 1551.

Mvg.,

Fokko Kuipers

Dit is het vervolg.

Mvg.,

Fokko Kuipers

Hier de laatste twee teksten samengevoegd:

Copia
Ick Cornelis Trumper, schultus tho Deveren
und Wapstervene van wegen Cornelis Maitt van
Spaninge unses aldergenedichsten heeren,
doe kondt vermits desen oepenen voersegelden
vidimus breeff, dat ick hebbe gesien einen
ongecancellierden ongeracoirden ungeinduceerden
breeff in fransine geschreven under met een
groen ongequetsedt uuthangent zeegel van
groenen wasse versegelt, luidende, inholdende
unde voormeldende van woort tho woort als
volget: ick Frans Coops, in den tijt van wegen
Romeins keyserlijcke mayesteyt tho Dalen, Hesselen unde Erbeeke
schultus, do kondt ende bekenne in unde mits
desen apenen besegelden brieve hoe dat voor mij
sindt gekoemen die gemene bueren van Meppen, gelegen
int karspel van Sweele, unde bekanden dat se met
vrijen wyllen, ripen berade und tidelicken wel voor-
bedachten moede tho gestaen hebben den eerentfesten
und eerbaren Reynoldt van Bourmannia, drost
tho Coverden, unde der eerbaren und doegetsaemen
juffer Elisabet van Braeckel, sijner echten ende
rechten huysvrouwen unde hoeren arffgenamen
een stuck moerlandts ofte veenlandts, streckende
unde beginnende uuth onser marcke van die Wulff
Cuelen aen, wendet op ofte aen die beecke die
dat stichte van die Drenthe scheidet unde
mit de eener sijden nae Lutthen, unde mitter andere
sijde aen de marcke van Suytwolde, soo als /
dat gelegen is, unde alle alsulcke gerechticheyt
als ons daervan tho koemt, dat welcke de voorsz.
Reynolt van Bourmannia unde juffer Elysabet
van Braeckel, unde hoere erffgenamen tot hoeren
vrijen willen moegen gebruicken unde hoeren
besten oerbaer daer mede doen, sunder wederseggen
ofte bespiringe van die bueren van Meppen,
unde staen voorts mede tho alles wes bij luyden
met rechte ofte mit frundtschap bekoemen
ofte voorweren kunnen, doch alles buiten hinder
unde schaede der bueren van Meppen, hiervoor
hebben Reinolt van Bourmannia unde juffer
Elysabet van Braeckel den bueren van Meppen
weder tho gestaen eine somma van penningen daer
se wel mede tho vreden sind, unde ontfangen hebben
den lesten penninck met den eersten, unde dancken
Reynoldt van Bourmannia unde juffer Elysabet
van Braeckel daer van yeder betalinge, unde hebben
voorts den stock gelecht voor arffbrieven tho Sweele
als Henrick Lepel unde Johan Hanrick als nae
den hoochsten Drentschen lantrecht behoort, alles
tho behoeff Reinolt van Bourmannia unde
juffer Elisabet van Braeckel, unde hoeren erff-
genamen voorsz., sunder argelist, in een oerkunde
der waerheyt hebben wij gemeene binnen bueren
van Meppen gebeden den eersamen Frans Coops
schultus voorsz., desen brieff voor ons ende
onsen erffgenamen te besegelen, d'welcke ick
Frans schultus voorsz. te vrindtlicker begeerten
van de bueren voorsz. geerne gedaen unde mijn
segel van gerechts wegen beneden aen desen /
brieff gehangen, in den jaere onses Heeren
duysent vijff hondert een unde vijftich op
avont Phiippi et Jacobi apostolorum, in den
bekunde der waerheyt, wandt deesen boven gemelten
ongecancelleerden und ongequetsten voorsegelden
breeff in alle gestalt als vooorgemelt van
mij Cornelis Trumper scultus voorsz.
is gesien, hebbe ick desen vidimus breeff
met mijn gewoonlicke seegel under uuthangende
mede bij mij onderteickent besegelet in den
jaere onses Heeren duisent vijff hondert
tseventien den 1en Augusty.
underteickent
Cornelis Trumper

Twee verbeteringen:
- r. 12 Erbeeke moet natuurlijk Sweele zijn.
- twee na laatste regel: er is wat geknoeid bij het schrijven maar tseventien moet natuurlijk tseventich zijn (later dan 1551):

140 Cornelis Trumper, schulte van Deveren en Wapservene, verklaart een akte op perkament van 1551 gezien te hebben, waarvan de inhoud vermeld wordt (regest 108). Bezegeld door de schulte.

Datering: 1570 augustus 1

Dag Chris,

Heel hartelijk dank voor de vertaling en de correctie.

Mvg.,

Fokko Kuipers

De transcriptie is van Geert Ouweneel.

Chris heeft gelijk, er staat wel 1517, maar bedoeld is natuurlijk 1570.

Dag Geert,

Heel hartelijk voor het vertalen van het stuk over de Mepper venen.

Mvg.,

Fokko Kuipers

Dag,

Hierbij een stuk ook uit het archief Carsten, de inhoud lijkt op de vorige maar is toch iets anders. Ik ben er zelf mee aan de slag gegaan, er staan nog een aantal rood onderstreepte woorden in waar ik niet uitkom. Kunt u mij deze woorden vertalen ?

Mvg.,

Fokko Kuipers

Hierbij het vervolg. okk hier gaat het om de rood onderstreepte woorden.

Mvg.,

Fokko Kuipers

Soortgelijke bewoordingen heb ik al eens voor je getransribeerd, zie:
06 augustus 2020 om 21:39

Hier de onderstreepte woorden:

blad 1
- halffscheet (helft)
- alsodaene
- ancleven (met wat daarbij hoort)

blad 2:
- allen costen, schaden ende interessen op des vercopers
- onse erffgenamen te mogen verhaelen
- een expresse hypotecqe stellen ende verbinden
- cracht
- reghten
- argelist
- betheer daertoe gehat
- schjyrkumpstich hadden (in de naaste toekomst)
- verwachten
- gebeden
- schultes (schout)
- brieff
- begeeren gerne

Dag Geert, Hartelijk dank voor de transcriptie . Op 6 augustus heb ik een fragment van blad 1 ontvangen, op de onderste helft van dit blad heb ik 9 x iets aangestreept, zou je dat ook nog kunnen doen. Verder nog een vraag over blad 1, er is ook een variant van dit stuk waar tussen de regels vermoedelijk bedragen vermeld worden, mag ik deze ook opsturen?

Mvg.,

Fokko Kuipers

Ik vind wel bij 6 augustus een scan van een document, maar dat voldoet niet aan je beschrijving hier. Misschien het bewuste blad even opnieuw posten?

Goedemorgen Geert,

Bijgaand hetgeen ik 6 augustus ontvangen heb. Het zelfde stuk heb ik gisteren in zwart wit gestuurd met rode inkt onderstreepte woorden. Ik ben er voor de rest wel uit wat er staat behalve in de onderste helft van het stuk staan op 9 plaatsen nog rode onderstreepte woorden waar ik moeite mee heb.

Mvg.,

Fokko Kuipers