Oplossingen Paleopuzzel nr. 78: Getuigenis van een slaafgemaakte

Het schip de Gulde Vrijheijd capiteijn Ruhult van hier vertrekkende, hebbende sijn betaling 14 daegen voor den vervaldag ontfangen,
hebbe ik van mijn plicht gedagt UEA. deeze weijnig regulen te laeten toekomen, om UEA. kennis te geven, UEA. schip de Jonkvrouw
Johanna Cores capiteijn Sap, hier met een armazoen van 147 stuks slaeven gearriveert, deselve bij publique vendue vercogt zijn voor het
ruwe montant van f. 50975, waerlijk een seer geringe prijs, hetwelk mij seer leed heeft gedaen.
Maer Ed. A. Heeren, ik kan UEA. op mijn eer verklaeren dat onder alle d'armazoenen slaeven welke bij mijn tijd in de Celena? zijn
gekomen, noijt geen zoo slegt geconditionneerd hebbe gezien, alle oudt of hoog bejaarde slaeven of kleijne kinderen, geen middel
soort, jonges of meisjes, welke wel het meest getrokken zijn, zoo maaer al een geraemte, niet als vel en been.
Den tweeden dag zijn des nademiddags een stuk of twintig gevijlt, welke seer wel uijtzaegen, die zijn ook seer wel vercogt, tot f. 500.
Een oude neger welke mij aen het been bleef, in mijn keuken komende, vroeg hem de keukenmeijd, welke van zijn eijge landaert was,
hoe het quam zij alle zoo mager waeren, of zij honger geleden hadden, wijl omtrent  60 op de reijs gestorven waeren? Waerop
hij antwoorde, Neen wij hebben redlijk wel eten gehadt, maer het was alle daegen kloppe, slaen en vloeken, en vooral de
kinderen konnen dit niet doorstaen.
Ook heb ik op de vendue gemerkt den opperstuurman van dat schip, de brutaliteijt in persoon, vertelde hun, ijsselijk vloeken en
tieren en selve de slaeven rukken en plukken zoo als verscheijde menschen mij verhaelt hebben.
Ook hebben wij verscheijde slaeven zien vercopen, welke strepen of het lijf hadden, waerop de heer Hekke nog zeijde dat zijn oude slaeven,
wand zijn braef gesturven.

 Mijn bijdrage,

1. Het schip de Gulde vrijheijd Capt.(Capiteijn) Ruhult van hier vertrekkende, hebbende sijn betaling 14 dagen voor den vervaldag ontvangen
 2. hebbe ik van mun(mijn) plicht gedagt UER deeze weijnig regulen(regelen) te laeten toekomen, om UER kennis te geven, UER schip de jonkvrouwe
 3. Johanna L(C)oves Capt. Lap hier met een annevoer van 14 stuks slaeven gearriveert deselve bij publique vendue vercogt zijn, voor het
 4. ?Ruwe? Kontant van ƒ50975, waerlijk een seer geringe prijs, het welke mij seer leed heeft gedaan
 5. Maer Ed A Heeren ik kan UEA op mijn Eer verklaeren dat onder alle dànnaqomen slaeven welke bij mijn tijd in de Colonie zijn
 6. gekomen, nogt geen zoo slegt geconditionneert hebbe gezien, alle oude of hoogbejaerde slaeven of kleijne kinderen, geen middel
 7. soort, jonges of meisjes, welke wel het meest gesochten zijn, Zoo maer als een geraemte met als vel en been.
 8. Den tweeden dag zijn des nademiddags een stuk of twintig gevijlt welke seer wel uijtzaegen, die zijn ook seer wel vercogt tot ƒ500
 9. Een oude neger welke nog aen het veen bleef, in mijn keuken komende , vroeg hem de keukenmeijd welke van zijn Eijge landaert was
10. hoe het quam zij alle zoo mager waeren, of zij honger geleden hadden wijl omtrent 60 op de reijs gestorven waeren? Waerop
11. hij antwoorde Nèen wij hebben redelijk wel eeten gehadt, maer het was alle daegen kloppe, slaen, en vloeken, en vooral de
12. kinderen kennen dit niet doorstaen
13. Ook heb ik op de vendue gemerkt den Opperstuurman van dat schip, de Brutaliteijt in persoon verteelde kun, IJsselijk vloeken en
14. treven en selve de slaeven rukken en plukken Zoo als verscheijde menschen mij verhaelt hebben.
15. Ook hebben wij verscheijde slaeven zien vercopen welke strepen op het lijf hadden waerop de Hr Hekke nog zeijde dit zijn oude slaeven
16. want zijn braef gemept.

Geert en Chris, jullie hebben een prima start gemaakt met het oplossen van de paleopuzzel nr 78! Hier en daar zie ik nog wel verschillen tussen jullie oplossingen onderling (dat had Chris ook al opgemerkt) en de transcriptie die wij gemaakt hebben.

Kijk bijvoorbeeld nog eens naar de naam van de kapitein in regel 1 en naar het laatste woord in de laatste regel (regel 16).

Chris, kijk nog eens naar de naam van het schip in regel 3 en naar het achtste woord in regel 9.

Geert, kijk nog eens naar het een na laatste woord in regel 5.

Veel succes!

Herziene bijdrage

 1. Het schip de Gulde vrijheijd Capt.(Capiteijn) Rietveld van hier vertrekkende, hebbende sijn betaling 14 dagen voor den vervaldag ontvangen
 2. hebbe ik van mun(mijn) plicht gedagt UEA(Uwe Edele Achtbaren) deeze weijnig regulen(regelen) te laeten toekomen, om UEA kennis te geven, UEA schip de brik vrouw
 3. Johanna Coves Capt. Sap hier met een armazoen van 147 stuks slaeven gearriveert deselve bij publique vendue vercogt zijn, voor het
 4. ?Ruwe? Kontant van ƒ50975, waerlijk een seer geringe prijs, het welke mij seer leed heeft gedaan
 5. Maer Ed A Heeren ik kan UEA op mijn Eer verklaeren dat onder alle d àrmazoenen slaeven welke bij mijn tijd in de Colonie zijn
 6. gekomen, nogt geen zoo slegt geconditionneert hebbe gezien, alle oude of hoogbejaerde slaeven of kleijne kinderen, geen middel
 7. soort, jonges of meisjes, welke wel het meest gesochten zijn, Zoo maer als een geraemte met als vel en been.
 8. Den tweeden dag zijn des nademiddags een stuk of twintig geveijlt welke seer wel uijtzaegen, die zijn ook seer wel vercogt tot ƒ500
 9. Een oude neger welke mij aen het been blief, in mijn keuken komende , vroeg hem de keukenmeijd welke van zijn Eijge landaert was
10. hoe het quam zij alle zoo mager waeren, of zij honger geleden hadden wijl omtrent 60 op de reijs gestorven waeren? Waerop
11. hij antwoorde Nèen wij hebben redelijk wel eeten gehadt, maer het was alle daegen kloppe, slaen, en vloeken, en vooral de
12. kinderen kennen dit niet doorstaen
13. Ook heb ik op de vendue gemerkt den Opperstuurman van dat schip, de Brutaliteijt in persoon verteelde kun, IJsselijk vloeken en
14. treven en selve de slaeven rukken en plukken Zoo als verscheijde menschen mij verhaelt hebben.
15. Ook hebben wij verscheijde slaeven zien vercopen welke strepen op het lijf hadden waerop de Hr Hekke nog zeijde dit zijn oude slaeven
16. want zijn braef geswiept.

Opmerking:

Wat tussen haakjes geldt voor alle overeenkomende afkortingen.

Chris.

Dag Chris, dank je wel voor je herziene bijdrage! De kapitein van het schip de Gulde(n) Vrijh(e)heid(t) komt in enkele online publicaties voor, in deze het meest: https://openaccess.leidenuniv.nl/bitstream/handle/1887/21545/MA-thesis… In die publicatie wordt de laatste letter van zijn naam een d geschreven, maar Laurens schrijft de naam met een t op het eind. Dus Rietveld (in de tekst geschreven met een t op het eind) is helemaal correct!

Kapitein Dirk Rietveld(t) is met dit schip de Gulde(n) Vrijh(e)heid(t) (geen MCC-schip, dus die naam komt idd niet voor in het overzicht van MCC-schepen) tussen 1765-1776 zeven keer naar Angola gevaren.

Ook kapitein Jan Sap uit Vlissingen (zijn naam is te vinden in de monsterrollen en soldijboeken) van het MCC-slavenschip waarover Laurens schrijft, voer ook op Angola.

Hartelijke groet, Anneke

Hallo,

Hieronder mijn poging van dit vreselijk text.

Wel ook de eerste keer dat ik tegen een « ? » in een oud brief kom.

mvg,

nadine

1 Het schip de Gulde(n) Vrijh(e)heijd Capt Rietvelt van hier verrcklarde, hebbende sijn betaling/bevuling 24 daegen verden vervaldag ontfangen/

2 hebbe ik van mijn plicht gedagt --t deere weijnig regulen te laeten toevanen, om --t s--- te ge--en, --t schip de Lorch--- /

3 Johanna Cores Capt Sap-- met een ----- van 147 sterks/stuks slaeven geanvulldt deselve bij publique vendue vercogt zijn, voir het/

4 duur montant van f 50975 waerlijk een seer ger—ge prijs, het welke mij seer leed heeft gedaen./

5 Maer Ed. A. Heeren ik kan --t op mijn eer verklaeren dat onder alle d'arma--- slaeven welke bij in mijn tijd in de colonie zijn/

6 gekomen, noijt geen zoo slegt geconditionneert hebbe gezien, alle – of hoog bejaerde slaeven of kleijne kinderen, geen middel /

7 soort, donges of meisjes, welke wel het meest gekochten zijn. Zoo maaer als een geraemte, met als vel en been./
8 Den tweeden dag zijn des nademiddags een stuk of twintig geveijlt, dwelke seer wel uijt zaegen, die zijn oock seer wel vercogt tot f 500/

9 Een b-de Neger welke mij aen het been bleef, in mijn keuken komende, vroeg hem de keuken meijd welke van zijn eijge landaert was/

10 hoe het quam zij alle zoo mager waeren, of zij honger geleden haddend, wijl omtrent – op de reijs gestorven waeren ? Waerop/

11 hij antwoirde 'Neen, wij hebben redelijk wel eeten gehat, maer het was alle daegen kloppe, slaen, en vloeken, en voir al de/

12 Kinderen kennen dit niet doorstaen/

13 Ook heb ik op de vendue gemelt/gemerkt den Opperstuurman van dat schip, de Bra—teijt in persoon verteelde kan, ijsselijk vloeken en/

14 tieren en selve de slaeven rukken en plakken, zoo als verscheijde menschen mij verhaelt hebben./

15 Ook hebben wij verscheijde slaeven zien vercopen welke strepen op het lijf hadde, waer op de h' Hekke nog zeijde : dit zijn oude slaeven/

16 want zijn braef genucpt./

Nadine, wat een knappe poging om de brief van Laurens te lezen en te transcriberen! Het is inderdaad een moeilijke tekst, dus heel dapper dat je een poging hebt gewaagd. De namen van de kaiteins zijn helemaal goed, de naam van het schip in regel 3 ook. Ik heb je transcriptie gelezen en je bent een heel eind gekomen. Ik snap ook de reden waarom sommige woorden lastig zijn om te lezen en dus ongetranscribeerd blijven in je tekst. Maar dat geeft niets. Wat je kon lezen heb je opgeschreven, heel goed! We laten de paleopuzzel  nog even staan, zodat andere paleopuzzelaars er ook nog mee aan de slag kunnen gaan. In de loop van volgende week wordt de transcriptie die we zelf hebben gemaakt op het forum geplaatst.

Oplossing Paleopuzzel nr 78 Getuigenis van een slaafgemaakte

Beste Geert, Chris en Nadine,

Jullie hebben nog de oplossing tegoed van deze paleopuzzel. Dit is de transcritie die we zelf hebben gemaakt.

1.Het schipje gulde vrijheijd Capteijn Rietvelt van hier vertrekkende, hebbende sijn betaling 14 daegen voor den verval dag ontfangen
2.hebbe ik van mijn plicht gedagt Uwe Edele Achtbaere deeze weijnig regulen te laeten toekomen, om Uwe Edele Achtbaere kennis te geven, Uwe Edele Achtbaere schip de Jonkvrouw
3.Johanna Cores Capteijn J. Sap hier met een armazoen van 147 stuks slaeven gearriveert deselve bij publique vendue vercogt zijn, voir het
4.Ruwe Montant van f 50975 waerlijk een seer geringe prijs, het welke mij seer leed heeft gedaen.
5.Maer Edele Achtbaere Heeren ik kan Uwe Edele Achtbaere, op mijn Eer verklaeren dat onder alle d'armazoenen slaeven welke bij mijn tijd in de Colonie zijn
6.gekomen, noijt geen zoo slegt geconditionneert hebbe gezien, alle Oude of hoog bejaerde slaeven of kleijne kinderen, geen middel
7.soort, Jonges of Meisjes, welke wel het meest getrokken zijn, zoo mager als een geraemte, niet als vel en been.
8.Den tweeden dag zijn des nademiddags een stuk of twintig geveijlt welke seer wel uijt zaegen, die zijn ook seer wel vercogt tot f 500
9.Een Oude Neger welke mij aen het been bleef, in mijn keuken komende vroeg hem de keukenmeijd welke van zijn eijge landaert was
10.hoe het quam zij alle zoo mager waeren, of zij honger geleden hadden wijl omtrent 60 op de reijs gestorven waeren? Waerop
11.hij antwoorde Neen wij hebben redelijk wel eeten gehadt, maer het was alle daegen kloppe, slaen, en vloeken, en vooral de
12.kinderen kennen dit niet doorstaen
13.Ook heb ik op de vendue gemerkt den Opperstuurman van dat schip, de Brutaliteijt in persoon verbeelde kun, ijsselijk vloeken en
14.tieren en selve de slaeven rukken en plukken zoo als verscheijde menschen mij verhaelt hebben.
15.Ook hebben wij verscheijde slaeven zien vercopen welke strepen op het lijf hadde waer op de Heer Hekke nog zeijde dit zijn oude slaeven
16.want zijn braef gemerqct.

Dank jullie wel voor het meepuzzelen, Geert, Chris en Nadine! We denken dat dit er staat, maar als jullie betere en plausibelere oplossingen voor woorden hebben, dan horen we dat graag!

We zouden ook graag willen weten of deze manier, dus twee berichten: eentje voor het plaatsen van de puzzel en eentje voor het plaatsen van de oplossingen, voldoet. We zijn er zelf nog niet helemaal van overtuigd omdat de paleopuzzeltekst en de oplossingen in verschillende mapjes staan en dat misschien niet handig is. Of toch wel? we horen het heel graag!

Hartelijke groet, Anneke

Hallo Anneke,

bedankt voor jullie oplossing.

Een paar opmerkingen:

r1. Er staat, volgens mij, 'Het schip de Gulde' in plaats van 'Het schipje gulde'. De 'G' of 'g' verschilt volgens mij duidelijk van de andere g's in de tekst. Vergelijk ook de andere woorden met de toevoeging 'de' in dezelfde regel en jullie gebruiken ook 'schip de' in regel 2.

r2. Ik zie 'Jonkvrouwe' niet, het schip wordt op geen enkele plaats, voor zover ik heb kunnen vinden, zo vermeld. Ook niet in de MCC archieven en ik kan me niet voorstellen dat een officiële afgevaardige van de MCC die naam gebruikt. Ik heb 'brik' gebruikt omdat dat een, oudere, omschrijving van een schip is dat overeenkomsten heeft met een fregat en het in deze context een nadere aanduiding van het schip is.

r16. Voor 'gemerqct' mis ik de 2e 'e' in de tekst. Ik heb 'geswiept' gebruikt omdat ik dat associeer met het gebruik van een zweep om de, eventueel opstandige, slaven in het gareel te houden en dat ook wel als "spraak" kan zien.

Het wel of niet gebruiken van hoofdletters in een transcriptie blijf ik moeilijk vinden. Soms is het wel duidelijk zoals bij 'Capt.', de eigennamen en 'UEA'. Ik zie ook dat Geert, Nadine en jullie daar verschillend mee omgaan.

Voor de rest kan ik mij goed vinden in jullie transcriptie.

Wat betreft de oplossing met twee mapjes, voor mij werkte het wel. Ik vond het geen probleem, blijft natuurlijk dat je altijd een eerder geplaatse oplossing blijft zien en ook verschillende "commentaar"-lijnen krijgt. Het is en blijft natuurlijk een Paleopuzzel, je hoeft de oplossing van iemand anders niet te lezen, je kunt je eigen oplossing gewoon maken en erbij zetten.

Ik doe dit op mijn computer en daar zit altijd wel een tekstbewerkings-programma op dat je in eerste instantie kunt gebruiken en dan met knippen/plakken op de pagina hier kunt plaatsen. Geen idee hoe dat op een telefoon of tablet gaat.

Met vriendelijke groeten, Chris

Reactie Chris op oplossing paleopuzzel 78 Getuigenis van een slaafgemaakte

Chris, dank je wel voor je reactie!

r.1: je hebt gelijk. schipje (wij lazen schipie) moet zijn schip de.

r.2: dat zou inderdaad een betere oplossing zijn. brik de vrouw. Het schip heet 'Vrouw Johanna Cores'. We lazen geen 'brik' omdat het een fregat is. Maar bij herlezing en met name je motivatie, heb je gelijk.

r.16: wij twijfelden over dit woord. We hebben er uiteindelijk gemerqct van gemaakt omdat de 3e letter van rechts een q leek, overeenkomend met de q in r.10 en (wel minder) die in r.3. We zagen bij geen enkele p onderaan de stok een ophaaltje naar rechts, alleen bij de q in regel 10, vandaar dat we op gemerqct uitkwamen. Maar het is discutabel hoor, daar heb je gelijk in. De e vóór de letter wij wij als een r lezen, is idd erg onduidelijk. Best lastig, we zouden de tekst moeten vergelijken met nog een aantal andere brieven van Laurens in het MCC-archief inv.nr 58.1 https://hdl.handle.net/21.12113/F9291AA0A09042CE8F586D63BC431908 . Dat hebben we nog niet gedaan. De tijd onbreekt daarvoor.

Het gebruik van hoofdletters en kleine letters blijft altijd lastig. Wij proberen te kijken naar: is het echt een hoofdletter die afwijkt van een kleine letter of is het een kleine letter die groter geschreven is, wellicht om een word te benadrukken of om een andere reden. Maar ook dat is een interpretatie, dus discutabel. Fijn dat je nog een keer meekijkt en meedenkt, Chris!

Paleopuzzel in 2 mapjes: puzzel in mapje 1 en oplossing in mapje 2.

Chris, goed te lezen dat het werken in twee mapjes voor jou werkte. We vroegen ons af of het de moeite waard was om in twee mapjes te werken, in die zin: heeft het ook het gewenste effect, dat meerdere mensen een poging wagen de puzzel op te lossen als er geen oplossingen onder het plaatje van de tekst staan. We zijn ook aan het nadenken over andere manieren voor het aanbieden van de paleopuzzels. Maar de volgende puzzel kan ook nog een keer in twee mapjes, geen probleem. Dank voor je mening over het werken in twee mapjes, Chris!