Oplossing paleopuzzel 87: Harde vorst dach na dach

Leuk tekstje. Enkele onzekerheden en een paar woorden die ik niet kon ontcijferen, maar eigenlijk een handschrift dat zich vlot laat lezen door iemand met een beetje ervaring. Ik lees dit liever dan handschriften uit latere perioden, die veel meer krullen en dergelijke hebben.

1/ Item anno domini M°CCCC°lxxxi wasset omtrint 5 weken sullen harden vorst dach an dach
2/ sonder enighe slappinghe des weers alsoe datter weijnich luden waren toe ter tijt die
3/ harder vorst dach an dach an malcander gheleeft hadden. Ende doet begon te doeijen
4/ wast omtrint 8 of 9 daghen uut dat water soe dat men vri varen mochten hier ende
5/ daer dat was daechs nae in ... des maghets ende des martelaers dach.
6/ Daer nae in die selfde maent als die leste dach van februarius des avonts begont
7/ weder soe herde te vriesen alst te voren ghedaen had soe datter ghien of weijnich
8/ onderscheits in te mercken en was alsoe dat men op sinte Thomas van Aquinen dach
9/ ende voert an oec mede sinte Gheertruden dach ghinc men over dat Ij gheleghen voer Amsterdam.
10/ Ende een man ghinc van die poel dat is van die dijck die gheleghen is van Suijderwoud
11/ van Monikedam streckende nae Udam vri sonder in breken te mercken ende quam weder.
12/ Item een man van Herderwijck quam gaen van gaen van Muderberch te Udam over die zee
13/ op sinte Gheertruuts avont. Item twie daghen nae sinte Gheertruud vischten die viskers
14/ van Monikedam op die moniker meer op dat ijs treckende haer netten. Item op Benedictus
15/ dach mocht men vri hier ende daer varen sonder ghebrec van ijs dat gheen reghen of onweer
16/ op hen ghehat had, mer van die hetten des sons ende des natuerlike wijnts wast ghesmouten.
17/ Item anno domini M°CCCC° ende lxxxv altera die Johannis et Pauli ... hebben die broers ghekeert
18/ ende ghesweelt xiiii deijnit a 6a hora de mane et an septam horam post meridiem. Ita totum fenum
19/ quinque diebus perfecimus per omnia colligendo et domum inferendo.

Oplossing paleopuzzel 87 - Andreas

Dit lijkt mij al een hele mooie transcriptie, bedankt! Ik ben ook benieuwd wat de ontbrekende woorden zijn in regels 5 en 17.

Andreas heeft het prima opgelost. Het is een mooi handschrift.

Ik denk dat In regel 17  martyrum staat.  R. 5 blijft vooralsnog een puzzel.

Paleopuzzel 87 - Aline

Het is zeker een mooi handschrift! Goede oplossing voor het ontbrekende woord in regel 17. Ik heb het even opgezocht: de Romeinse martelaren Johannes en Paulus waren inderdaad broers.

regel 5 : Daechs na julianen ? ( Ik vond op internet een vermelding18 feb 1405 = zondag na julianendach. Februari past wel in bovensgtaand verhaal.

ik denk dat de heer Geurts het goed heeft gezien. In de tekst zie je in=iu lianen.

Oplossing paleopuzzel 87 - Aline en dhr Geurts

Mee eens: dachs na iuliane - julianen. De naamdag van de heilige Juliana van Nicomedië is 16 februari, dus dat kan heel goed kloppen.

Regel 18: zou 'deijnit' wel juist zijn?

Je hebt gelijk Mathilde. Er staat deymt. Dat is een dagmaat. Hier dus van 6 en 7 uren.

Item anno domini Mo.cccco.lxxxi [1481] wasset omtrint v [5] weken sullen harden vorst dach an dach

sonder enighe slappinghe des weers alsoe datter weynich luden waren toe ter tijt die

harder vorst dach an dach an malcander gheleeft hadden Ende doet begon te doeyen

wast omtrint viij [8] of ix [9] daghen wt dat water soe datmen vri varen mochten hier ende

daer dat was daechs nae iulianen des maghets ende des martelaers dach [de dag na 16 februari]

Daer nae in die selfde maent als die leste dach van februarius des auonts begont

weder soe herde te vriesen alst te voren ghedaen had soe datter ghien of weynich

onderscheits in te mercken en was alsoe datmen op sinte thomas van aquinen dach [7 maart]

ende voert an oec mede sinte gheertruden dach [17 maart] ghincmen ouer dat y ghelegen voer amsterdam

Ende een man ghinc van die poel dat is van die dijck die gheleghen is van suyderwoud

van monikedam  streckende na vdam [Edam] vri sonder inbreken te mercken ende quam weder

Item een man van herderwijck quam gaen van gaen van muderberch te vdam ouer die zee

op sinte gheertruuts auont  ¶ Item twie daghen nae sinte gheertruud vischten die viskers

van monikedam op die moniker meer op dat ijs treckende haer netten  ¶ Item op benedictus

dach [21 maart] mochtmen vri hier ende daer vaeren sonder ghebrec van ijs dat gheen reghen of onweer

op hem ghehat had. mer van die hetten des sons ende des natuerlike wijnts wast gesmouten

Item anno domini Mo.cccco ende lxxxv [1485] altera dia Johannis et pauli martyris [de dag na 26 juni] hebben die broers ghekeert

ende ghesweelt xiiij [14] deymt a via [6e] hora de mane et a sextam horam post meridiem Ita totum fenum

quinque diebus perfecimus per omnia colligendo et domum inferendo.

Oplossing paleopuzzel 87 - Aline

Ja Aline, deymt zal goed zijn. Deimt is een oude oppervlaktemaat, een dagmaat: hoeveelheid land dat op één dag door één maaier gemaaid kan worden.

Oplossing paleopuzzel 87 - Jan Willem Klein

Mooie transcriptie! Wat zou in regel 4 'wt' (volgens Andreas 'uut') betekenen in de zin?

Item anno duisent cccc° lxxxi wasset omtrint v weken sullen harden vorst dach an dach

sonder enighe slappinghe des weers alsoe datter weynich luden waren toe ter tijt die

harder vorst dach an dach an malcander gheleeft hadden. Ende doet begon te doeyen

wast omtrint viii of ix daghen uut dat water soe dat men vri varen mochten hier ende

daer, dat was daeghs nae Julianen des maghets ende des martelaers dach

Daer nae in die selfde maent als die lest dach van februarius des avonts begont

weder soe herde te vriesen alst voren gedaen had soe datter ghien oft weynich

onderscheits in te mercken en was alsde datmen op Sinte Thomas van Aquinen dach

ende voert an oec mede Sinte Gheertrude dagh ghincmen over dat y gheleghen voer Amsterdam

Ende een man ghinc van die poel dat is van die dyck die gheleghen is van Tuyderwoud

van Monikkendam streckende nae Udam vri sonder 'tbreken te mercken ende quam weder

Item een man van herderwyck quam gaen van gaen van Muderbergh te Udam over die zee

op Sinte Gheertruuts avont . Item twie daghen nae Sinte Geertruuts vischte die viskers

van Monnikendam op die Moniker meer op dat ijs treckende haer netten Item op Benedictus

dach mocht men vri hier ende daer varen sonder ghebrec van ys dat gheen reghen of onweer

op hen ghehat had Mer van die hetten des sons ende des natuerlike wynts wast ghesmouten

Anno duisend cccc° ende lxxxv alterea die Johannis et Pauli mertyres hebben die broers ghekeert

ende ghesweelt xiiii deymt a vire hora de mane et an sexta horam per meridiem Item totum fenum

quinque diebus precedimus pro oram colligendo et domum inferendo

Oef, wel een paar serieuze missers, denk ik.

Maar 't was wel een heel plezante tekst.

Ik ken geen Latijn, dus de laatste regels waren niet meer dan een gok.

Item anno domini MCCCCLXXXI wasset omtrint V weken sulken harden vorst dach an dach
sonder enighe slappinghe des weers alsoe datter weynich luden waren toe ter tijt die
harder vorst dach an dach an malcander gheleeft hadden. Ende doet begon te doeyen
wast omtrint VIII of IX daghen uut dat water soe datmen vri varen mochten hier ende
daer dat was daechs nae Juhanen des maghets ende des martelaers dach.
Daer nae in die selfde maent als die leste dach van Februarius des avonts begont
weder soe herde te vriesen alst te voren ghedaen had soe datter ghien of weynich
onderscheits in te mercken en was alsoe datmen op sinte Thomas van Aquinen dach
ende voert an oec mede sinte Gheertruden dach ghinc men over dat Y gheleghen voer Amsterdam.
Ende een man ghinc van die poel dat is van die dijck die gheleghen is van Suyderwoud
van Monikedam streckende nae Udam vri sonder inbreken te mercken ende quam weder.
Item een man van Herderwijck quam gaen van gaen van Muder berch te Udam over die zee
op sinte Gheertruuts avont, Item twie daghen nae sinte Gheertruud vischte die viskers
van Monikedam op die Moniker meer op dat ijs treckende haer netten. Item op Benedictus
dach mocht men vri hier ende daer varen sonder ghebrec van ijs dat gheen reghen of onweer
op hem ghehat had. Mer van die hetten des sons ende des natuerlike wijnts wast ghesmouten,
Item anno domini MCCCC ende LXXXV altera die Johannis et Pauli ... hebben die broers ghekeert
ende ghesweelt XIIII deymt a VIe hora de mane et an septa horam post meridien. Ita totum fenum
quinque diebus persfcimus per omnia colligendo et domum inferendo.

zou het kunnen dat uut het water betekent dat het water op dat moment ijsvrij is? Men kon weer varen>

Oplossing paleopuzzel 87 - Aline

Ik denk ook dat dat de goede betekenis is.

Oplossing paleopuzzel 87 - Jip en Geert

Mooie transcipties! Een paar verschillen: 'tbreken' is waarschijnlijk 'inbreken'.

Paleopuzzelaars, hartelijk bedankt voor het meepuzzelen! We komen tot de volgende oplossing. Helemaal onderaan heb ik nog wat aantekeningen vermeld over de jaartallen in Romeinse cijfers en de heiligendagen.

1.Item anno domini Mo.cccco.lxxxi wasset omtrint v weken sullen harden vorst dach an dach

2.sonder enighe slappinghe des weers alsoe datter weijnich luden waren toe ter tijt die

3.harder vorst dach an dach an malcander gheleeft hadden Ende doet begon te doeijen

4.wast omtrint viii of ix daghen uut dat water soe datmen vri varen mochten hier ende

5.daer dat was dachs nae julianen des maghets ende des martelaers dach

6.Daer nae in die selfde maent als die leste dach van februarius des avonts begont

7.weder soe harde te vriesen alst te voren ghedaen had soe datter ghien of weijnich

8. onderscheits in te mercken en was alsoe datmen op sinte thomas van aquinen dach

9.ende voert an oec mede ghincmen over dat ij gheleghen voer amsterdam

10.Ende een man ghinc van die poel dat is van die dijck die gheleghen is van suijderwoud

11.van monikedam streckende nae udam vri sonder inbreken te mercken ende quam weder.

12.Item een man van herderwijck quam gaen van gaen van muderberch te udam over die zee

13.op sinte gheertruuts avont Item twie daghen nae sinte gheertruud vischten die viskers

14.van monikedam op die moniker meer op dat ijs treckende haer netten Item op benedictus

15.dach mochtmen vri hier ende daer vaeren sonder ghebrec van ijs dat gheen reghen of onweer

16.op hem ghehat had. Mer van die hetten des sons ende des natuerlike wijnts wast gesmouten

17.Item anno domini Mo.cccco ende lxxxv altera die Johannis et pauli martijris hebben die broers ghekeert

18.ende ghesweelt xiiii deijmt a via hora de mane et an sextam horam post meridiem Ita totum fenum

19.quinque diebus perfecimus per omnia colligendo et domum inferendo.

Aantekeningen:

Regel 1. Mo.cccco.lxxxi = 1481

Regel 5 . dachs nae julianen des maghets ende des martelaers dach  = de dag na 16 februari

Regel 8. sinte thomas van aquinen dach = 7 maart

Regel 9. sinte gheertruden dach = 17 maart

Regel 14/15. benedictus dach = 21 maart

Regel 17. Mo.cccco ende lxxxv = 1485

Regel 17. altera die Johannis et pauli martijris = de dag na 26 juni