Datering

Om dat te bepalen moet er naast het jaar wel een dag en maand bekend zijn: was het voor of na pasen.

http://wnt.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=MNW&id=26891&lemma=loop…
Na den loop van enen hove, een vaste term ter aanduiding van een bepaalden datum, volgens den aan (ons) hof gebruikelijken of gewonen stijl of wijze van rekenen; nl. om het jaar te beginnen; lat. secundum cursum curiae (Keurb. v. Haarl 128 e. e.; secundum stylum romanae curiae, aangeh. Ann. Em. 14, 396). Zoo had men “den stijl van Utrecht, van Doornik e. a.”, en werd aan ieder hof een bepaalde stijl gevolgd. Zie Ann. Em. 14, 394ᶗ398; Huyd. op Stoke, dl. 1, bl. 324 vlgg.

Gegeven int jaer ons Heeren 1418 na ons hertoge Johans hoofs lope ende ghewoonte, ende shoofs van Utrecht in den jare 1419, Matth. Anal. 3, 374 noot, Holland, 1501-1600  (de brief is van 1 April; Paschen viel dat jaar op 16 April; vgl. ald. “stylo curiae Trajectensis annus incipiebat a Kalendis Januariis, stylo curiae Hollandiae a festo Paschatis …; faciebant initium Romani et Colonienses a die natalis domini enz.).

Het is mij nog steeds niet helemaal duidelijk....

Neem nu het volgende stuk:

Alsoe ter kennesse vanden gerechte gecomen is inder wairheyt dat/ binnen der stede van Leyden veel personen sitten in openbair overspul/ ende dat oic sommige personen boven hoir getruwede wive binnen/ horen huyse woenachtich hebben dair zij in overspul geselscip mede/ gehadt ende gehantiert hebben ende nae allen merken noch dagelix/ hantieren ende hebben, twelke dat is tiegen God recht, ende reden dat/ tgerecht in gheenre wijs langer gehengen noch te lijden en staet/ dat sulke hantieringe van overspul meer geschien. Wair omme/ tgerecht gebieden ende wairscuwen enen ygelic dat soe wie aldus/ in overspul sittet of sulke personen in hoir huyse hebben dair zij/ mede in overspul geleeft hebben of leven, dat die tusschen dit ende/ Asschelwoensdage naestcomende die een vanden anderen scheyden/ ende die voirs. personen die zij alsoe in hoir huys hebben van hem setten/ of in dien wairt dat zij alsdan niet gescheyden en waeren, soe sullen/ tgerecht die personen, beyde die mannen ende vrouwen, mitter clocke/ openbaerlic uutroepen ende bijden meesten omme seggen vanden gerechte/ corrigieren sonder yement, wie hij zij, dair in te sparen of te verschonen/ ende sullen oic die overhorige den geesteliken rechter mede bevelen/ om dair in te doen alst naden geesteliken rechte behoren sal. Gedaen op Sinte Pouwels dach Conversio anno LVIII.

In de laatste regel staat er dat het stuk is uitgegeven in het jaar 1458, maar doordat er staat dat ''die tusschen dit ende Asschelwoensdage naestcomende'' moet het volgens mij het jaar 1457 of 1459 zijn?

Sint Pauwels bekering is op 25 januari.
Voor de telling waarbij het jaar op 1 januari met een jaar wordt verhoogd (jaardagstijl) viel in 1457 Pasen op 17 april, in 1458 op 2 april en in 1459 op 25 maart.
Voor de telling waarbij het jaar op Pasen wisselt (Paasstijl) is het op 1 januari altijd nog het oude jaar, want zo vroeg valt Pasen nooit. Maw bij deze telling wordt het pas 1457 op 17 april 1457, 1458 op 2 april 1458 en 1459 op 25 maart 1459. De dag voor 17 april 1457 is dus 16 april 1456 enz.
Voor deze telling is 25 januari 1458 nog in het oude jaar want het wordt pas 1459 op 25 maart, maar voor degenen waarvoor het jaar wisselt op 1 januari is het al 1459 en dus 25 januari 1459.

In het voorbeeld dat eerder gegeven is:
Holland 1 april 1418, het jaar wisselt naar 1419 op pasen 16 april 1419. Voor Utrecht is het Hollandse 1 april 1418 dan in de Utrechtse jaartelling dus 1 april 1419.

Zie ook https://watstaatdaer.nl/het-jaar Paasstijl:
"Bij de paasstijl loopt het jaar dus zo’n drie maanden achter bij de jaardagstijl. Meer precies dan dat kun je niet zeggen, omdat jaarlijks Pasen op een andere datum valt".

Voor de volledigheid:

Aswoensdag in het jaar dat Pasen op 25 maart 1459 valt is op 7 februari 1458 (paasstijl) en 7 februari 1459 (jaardagstijl).

Ik ben bezig met het voorbereiden van mijn tentamen en een van de vragen die bij deze tekst wordt gevraagd is als volgt:

Hoewel er in de laatste regel sprake is van het jaar 58, kun je uit de tekst afleiden dat deze maatregel is afgekondigd in 1459. Hoe?

Het antwoord zou moeten zijn:

omdat er sprake is van de eerstkomende aswoensdag en het dus nog geen pasen is geweest

Maar als ik uw uitleg begrijp zou het dan toch juist het jaar 58 moeten zijn. Het is immers nog geen pasen en het nieuwe jaar is dus nog niet gestart?

Het is een kwestie van wat je als het referentiekader neemt. De huidige praktijk, nl. een jaartelling in jaarstijl of de praktijk ten tijde van het schrijven van deze akte, nl de paasstijl die in de Staten van Holland en dus in Leiden gold. In het eerste geval, nl. in de thans geldende jaartelling, is het 1459 en in het tweede geval 1458.
De vraagstelling is onvolledig en zou moeten zijn:
Hoewel er in de laatste regel sprake is van het jaar 58, kun je uit de tekst afleiden dat deze maatregel is afgekondigd in 1459 volgens de thans geldende jaartelling.
Daar heb je overigens niet de vermelding van de aswoensdag voor nodig. Kennelijk gaat de vraagsteller er vanuit dat een gemiddelde student niet weet dat Sint Pauwels bekering op 25 januari valt maar wel weet dat aswoensdag voor Pasen valt, wat in deze ontkerstende tijd zeer de vraag is.

Hartelijk dank!