Forum

Paleopuzzel nr. 54: Een ongewone dopeling

Paleopuzzel

Anneke van Waarden-Koets beheerder

zei op donderdag 17 januari 2019 - 23:14

In het Zeeuwse Grijpskerke wordt in 1765 een Afrikaans meisje gedoopt. Haar Nederlandse naam is Tannetje Vrijheid. In het lidmatenboek van de NH Gemeente Grijpskerke, dat wordt bewaard in het Zeeuws Archief, schrijft dominee Van den Vondel dat Tannetje is vernoemd naar de vrouw van de kapitein die haar heeft meegebracht, en haar achternaam Vrijheid, naar het schip waarop ze naar Zeeland is gevaren. In het doopboek van Grijpskerke neemt dominee Van den Vondel meer gegevens op. Los deze paleopuzzel op en ontdekt de namen van haar ouders, waar het het meisje is ingekocht en welke kapitein haar naar Zeeland heeft gebracht. De Afrikaanse namen en plaatsnamen zijn waarschijnlijk fonetisch opgeschreven, zoals de dominee het heeft gehoord.

Reacties (20)

beheerder Anneke van Waarden-Koets zei op ma, 01/21/2019 - 23:11

We zouden het leuk vinden als iemand uit de fonetisch opgeschreven plaatsnamen zou kunnen afleiden welke plaatsnamen in Afrika worden bedoeld! Wie wil er eens naar kijken?

Van Rietvelde Johan zei op di, 01/22/2019 - 11:18

Tip: wie mee wil zoeken - tot nu toe nog niets gevonden - dient ermee rekening te houden dat in 1749 "Guinee" een ruimer gebied beschreef dat het huidige land...

beheerder Anneke van Waarden-Koets zei op di, 01/22/2019 - 11:23

Een goede tip van Johan. In de tekst staat wel nader gespecificeerd aan welk stukje van de Afrikaanse kust het meisje is gekocht.

Otto Vervaart zei op di, 01/22/2019 - 14:43

Mijn tactiek tot nu toe is om op Old Maps Online, http://www.oldmapsonline.org, de westkust van Afrika af te speuren vanaf Dakar tot Angola. Rekening houdend met de fonetische spelling en de verandering van benamingen vielen mij in Ghana de plaatsen Ejura, Buaku en Bekwai op, plaatsen in of dichtbij de huidige regio Ashanti. Anderen zullen vast en zeker een gelijkenis zien met andere plaatsnamen...

beheerder Anneke van Waarden-Koets zei op di, 01/22/2019 - 21:35

Dank voor de tip en de link, Johan!

beheerder Anneke van Waarden-Koets zei op di, 01/22/2019 - 21:39

Bekwai komt best een eind in de buurt van het tweede deel van de door de Grijpskerkse dominee gehoorde plaatsnaam, Otto. Dank je wel voor het zoeken en voor de zoektip!

Van Rietvelde Johan zei op wo, 01/23/2019 - 10:09

1. Tannetje, Eene Moorinne, toegenaamd Vrijheid, is Gebooren
2. (Zoo als uijt berigten bleek) den 7 Maert 1749 te Jeran-
3. bekwoeij op de Kust van Guinee, haar Vaders
4. naam gaf zij op dat was Sakkepee Sompondewopee
5. haar Moeders naam  Magorobbe Magondorobbe.
6. Zij was tot slavin ingekogt op de boven of Greijn Kust
7. van Guinee, door de Heer Capitein Pieter Stap in het vaderland
8. gebragt den 2 Junij 1762. In den Christen Godsdienst onder-
9. wezen, en tot Lidmaat aangenomen den 8 Maart 1765.
10.Gedoopt den 17 Maart daar aan volgende. De doop getuijgen
11.waaren Marinus De Nijssen, en Tannetje Leijnsen weduwe van
12.Capitein Jacobus De Nijssen.

 

Wanneer we einde-begin lijn 8-9 bekijken lezen we: onderwezen, dus dienen we in lijn 2-3 de plaatsnaam als één woord te beschouwen... naar mijn bescheiden mening...

Otto Vervaart zei op wo, 01/23/2019 - 11:28

Dank je we voor de mooie kaart, Pauwel! Het gaat wel om een kaart met vooral plaatsen aan de kust. Behalve op kaartenjacht moet men gaan zoeken in overzichten van historische plaatsnamen, in het Engels gazetteers geheten, ik vond er online nog geen die specifiek voor West-Afrika is gemaakt. Achttiende-eeuwse werken met beschrijvingen van West-Afrika, of resiverhalen, zouden ook van pas komen.

beheerder Anneke van Waarden-Koets zei op wo, 01/23/2019 - 22:15

Dat is een uitstekende poging, Johan! Je transcriptie is op een paar onderdeeltjes na hetzelfde als die van ons. Kijk bijvoorbeeld nog eens naar de schrijfwijze van de maand in regel 2. Wat betreft Jeran-bekwoeij: je zou best gelijk kunnen hebben, maar ik heb die plaats nog niet aangetroffen op een oude kaart. De plaatsnaam Bekwai (zie de reactie van Otto) komt nog het dichtste in de buurt. Ik vond ook een plaats Jiran in een boek via Google, maar zonder bekwoeij of bekwaij erachter of erbij.Ik ben benieuwd of we er achter kunnen komen!

beheerder Anneke van Waarden-Koets zei op wo, 01/23/2019 - 22:36

Ik sluit me aan bij de dank en de reactie van Otto, Pauwel! Een prachtige kaart. Otto, ik heb bij het zoeken naar Afrikaanse plaatsnamen van vroeger wel een overzicht in een boek via Google-books gevonden (helaas niet genoteerd welk boek het was...) . Jeran vond ik niet, wel Jiran. Als je dat uitspreekt als Jùran zou de dominee de ù best met een e geschreven kunnen hebben. Jiran zou zijn:  "a place called Jiran which became the capital of Jimma". Jimma is/was een plaats en een koninkrijk in Ethiopië volgens wikipedia https://nl.wikipedia.org/wiki/Koninkrijk_Jimma . Maar dat is wel ver van Bekwai af. Info over Bekwai: https://en.wikipedia.org/wiki/Bekwai . Ik denk dat Bekwai hoge ogen gooit voor het Bekwoeij van de dominee, maar Jeran blijft vooralsnog onduidelijk.

Van Rietvelde Johan zei op do, 01/24/2019 - 22:36

Deze plaats ligt op de kust van Guinee (Ghana)...

https://www.davidrumsey.com/luna/servlet/detail/RUMSEY~8~1~208324~30019…-?showTipAdvancedSearch=false&showShareIIIFLink=true&showTip=false&helpUrl=https%3A%2F%2Fdoc.lunaimaging.com%2Fdisplay%2FV74D%2FLUNA%2BViewer%23LUNAViewer-LUNAViewer&title=Search+Results%3A+List_No+equal+to+%271603.177%27&fullTextSearchChecked=&dateRangeSearchChecked=&advancedSearchUrl=https%3A%2F%2Fdoc.lunaimaging.com%2Fdisplay%2FV74D%2FSearching%23Searching-Searching&thumbnailViewUrlKey=link.view.search.url

beheerder Anneke van Waarden-Koets zei op vr, 01/25/2019 - 11:10

Je bedoelt Sen ya Beraku, Johan? Als we dat gaan vergelijken met de klank van Jeranbekwoeij komt het wel een beetje in de buurt, maar dan heeft de Grijpskerkse dominee er wel een potje van gemaakt. Alhoewel, de uitspraak van een voor westerse oren vreemde plaatsnaam kan natuurlijk vervormd zijn. Sen ya Beraku is een goede optie, dank je wel voor het zoeken. Hartstikke top!

Van Rietvelde Johan zei op vr, 01/25/2019 - 13:44

Tot slot ( wat mij betreft..) Senya Beraku is in oude Nederlandstalige boeken ook gekend als... "Bercoe"..

beheerder Anneke van Waarden-Koets zei op vr, 01/25/2019 - 14:07

Dank je wel voor je reactie, Johan! Senya Beraku (Bercoe) ligt ook nog eens aan de kust, dat schreef de dominee ook op. Bekwai lijkt erg op Bekwoeij maar heeft, voor zover ik kan nagaan, geen naam ervoor. Dat heeft Bercoe/Beraku wel. Dus vooralsnog zouden we het op Senya Beraku kunnen houden, wat de dominee uit Grijpskerke heeft verstaan als Jeran bekwoeij / Jeranbekwoeij.

beheerder Anneke van Waarden-Koets zei op zo, 01/27/2019 - 19:23

Beste paleopuzzelaars,

Het is al weer bijna eind januari, tijd voor de oplossing van de paleopuzzel over de ongewone dopeling in het Zeeuwse Grijpskerke:

1 Tannetje. Eene Moorinne, toegenaamd Vrijheid. is Gebooren
2 (Zoo als uijt berigten bleek) den 7 Maart 1749 te Jeran-
3 bekwoeij op de Kust Van Guinee, haar Vaders
4 naam gaf Zij op dat Was Sakkepee Sompondewopee
5 haar Moeders naam Magorobbe Magondorobbe.
6 Zij Was tot Slavin ingekogt op de boven of Greijn Kust
7 Van Guinee. door de Heer Capiteijn Pieter Stap in het Vaderland
8 gebragt den 2 junij 1762. In den Christen Godsdienst onder-
9 wezen, en tot Lidmaat aangenomen den 8 Maart 1765.
10 Gedoopt den 17 Maart daar aan Volgende. De doop Getuijgen
11 waaren Marinus De Nijssen, en Tannetje Leijnsen weduwe van
12 cappiteijn Jacobus De Nijssen.

Ook bij deze transcriptie geldt weer: er kunnen interpretatieverschillen zijn in oplossingen van letters, woorden en afkortingen. 

Dank aan Johan, de enige die een transcriptie heeft gemaakt, een hele goede, chapeau!

Dank aan Johan, Otto en Pauwel voor het meedenken over de plaatsnaam waar Tannetje Vrijheid is geboren, de (links naar) kaarten van de kust van Afrika en de zoektochten in de literatuur! Senya Beraku is een uitstekende optie voor Jeranbekwoeij of Jeran bekwoeij.

In maart 1995 verscheen een artikel over Tannetje Vrijheid in het tijdschrift Nehalennia. Hierin kun je lezen wat het onderzoek naar het meisje heeft opgeleverd: https://tijdschriftenbankzeeland.nl/issue/neh/1995-03-01/edition/0/page…

De schrijver van het artikel heeft onder meer het archief van de Hervormde Gemeente Grijpskerke geraadpleegd. Tannetje wordt in 1765 vermeld in het doopboek: https://www.zeeuwsarchief.nl/onderzoek-het-zelf/archief/?mivast=239&miz… , in het notulenboek: https://www.zeeuwsarchief.nl/onderzoek-het-zelf/archief/?mivast=239&miz… en in het lidmatenboek: https://www.zeeuwsarchief.nl/onderzoek-het-zelf/archief/?mivast=239&miz… .

Tannetje heeft de dominee van Grijpskerke verteld waar ze vandaan kwam en hoe haar ouders heetten. Haar eigen Afrikaanse naam zullen we waarschijnlijk nooit weten.

Reageer op dit bericht

Over tekstopmaak
De inhoud van dit veld is privé en zal niet openbaar worden gemaakt.
Slechts één bestand.
10 MB limiet.
Toegestane types: png gif jpg jpeg.
Opmerking