Opene Brieven van den Keiser Maximiliaan

Beste Alexander, bij het Felixarchief in Antwerpen is onder andere een archiefcollectie Jan Gillis, https://felixarchief.antwerpen.be/ , dat lijkt me een startpunt. Ik noem verder wellicht ten overvloede het Leidse proefschrift van C.O. van der Meij, Tussen Oranje en Spanje : de leefwereld van Bredase regenten 1550-1700 (2012), online op https://scholarlypublications.universiteitleiden.nl/handle/1887/20034 ; daarin wordt verneld Gilbert Degueldre, Inventaris op de nagelaten documenten van Jan Gillis, pensionaris van Antwerpen (1556-1581) (Antwerpen 1995). Via het Belgische staatsarchief, https://search.arch.be/nl/,  vond ik niet zo snel iets.

Beste Otto, veel dank! Ik vond de publicatie van Degueldre in Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience: https://anet.be/record/rub/opacrub/c:lvd:675654/N. Het archief Jan Gillis vond ik niet (wel zaken en huizenonderzoeken), maar ik zal het Felixarchief hierover contacteren.

Toevallig ben ik zelf ook geïnteresseerd in enkele leden van de Antwerpse familie Gillis. In de Généalogies des nobles et anciennes familles des dix-sept provinces des Pays Bas (3 delen, 1781), online op Delpher, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=dpo:154:mpeg21:pdf, wordt nogal wat ruimte (111,141-154) gemaakt voor deze familie, met zelfs een tweede volgens de auteur onjuiste genealogie. Op bladzijde II, 141 wordt gesteld dat een Jean Gillis in 1518 met lettres patentes zou zijn geadeld, maar ik vraag me af of die Jan in Antwerpen valt te situeren. Ik heb sterk het idee dat er sprake is van twee of meer families met dezelfde achternaam. Het lijkt me zaak om eerst een betrouwbare genealogie op te stellen voordat er kan worden geconcludeerd dat deze familie van adel was, maar daar ben jij vast mee bezig, Alexander.

Hartelijk dank Otto! Als ik dit anonieme boek uit 1781 lees dan is de zoon van de hier genoemde  ‘Jean Gillis’, ‘Pierre Gillis’ inderdaad iemand anders dan de broer van Joachim (III) Gillis (Breda) en zeker niet de Antwerpse humanist Pieter Gillis. Deze Jean of Jan Gillis zou overleden zijn in 1524 en getrouwd geweest zijn met Gertrude de Du[i]veland van Roon. Voor mij nog onduidelijk hoe deze lijn loopt.

Maar we kunnen deze lijn wel al in Zeeland situeren. Een Catherine Gillis vond ik eerder in Middelburg (in Nationaal Archief te raadplegen: P.J. Rethaan Macaré, Wapenborden en wapens op tombes, monumenten en grafgesteenten in de kerken van de voormalige provincie Zeeland tot in 1798 aanwezig geweest, 2 delen, deel I, Nieuwe Kerk te Middelburg, nr. 43). Het gaat hier om Catharina Gillis, getrouwd met Adriaen Janssen Duvelaer, wier kleinzoon Anthony Nicolaesz Duvelaer in 1569 schepen van Middelburg was en achterkleinzoon Pieter Joosten Duvelaer in 1641 burgemeester binnen Middelburg was, zie ook Smallegange 1696, deel I, vierde boek, pp. 480-481; volgens Smallegange had in Middelburg het veld van het wapen overigens de heraldische groene kleur synopel i.p.v. azuur).

Het wapen van de Antwerpse Familie Gillis, een gouden schuinkruis met granaatappels op azuur (zie ook een glasraam in de Sint-Jacobskerk in Antwerpen) staat ook afgebeeld in Rethaan Macaré, wat betekent dat de Antwerpse familie met die van Middelburg in relatie moet staan, maar inderdaad een andere tak, die mogelijk niet geadeld was.

Dat heeft in ieder geval de zoon van de humanist Pieter Gillis er niet van weerhouden om in 1535 zich als 'nobilis' in te schrijven aan de universiteit van Orléans (zie De Ridder-Symoens, Illmer en Ridderikhoff 1980, nrs. 359 en 988). Aangenomen wordt dat het aanzien van Pieter Gillis in Antwerpen zo groot was geworden dat hij de titel 'nobilis' mocht voeren, geen uitzondering in een tijd waarin het onderscheid tussen het stadspatriciaat en de bloedadel niet zo duidelijk was (zie Tulkens 2010, p. 256 n.6). Pieter Gillis schreef overigens een treurdicht bij de dood van keizer Maximiliaan I: ‘Threnodia sive lugubris cantio, in funus Imp. Cae. D. Maximiliani […]’ (Antwerpen 1519) en ik vond daarin ook geen aanwijzing dat hij het jaar daarvoor geadeld kon zijn geweest.

Michel Gillis, inwoner van Cádiz in Spanje, zoon van François-Joseph Gillis en Isabelle Marie Innocente Victoire Snellinnck verkreeg de confirmation de noblessse op 30 oktober 1763 (zie De Vegiano en De Herckenrode 1862-1876, deel 2, pp. 823-824). Het betreffende wapenschild van Gillis is ook hier afgebeeld met de vier granaatappels in een schuinkruis (zie De Vegiano en De Herckenrode 1862-1876, deel 5 ‘Armorial’, afb. 986; zie ook: Michel 1774, pp. 18-19 en De Ghislain 1861, pp. 12-13).

Ik ben benieuwd naar jouw mening en aanvullingen.

Beste Alexander, prima zoals je allerlei bronnen gebruikt om eventuele familieleden en hun relaties in kaart te brengen; heraldische informatie helpt daarbij ook. Zelf vind ik de lijsten in het boek uit 1781 niet erg duidelijk, een heel formele notatie van de afstamming lijkt me echt nodig. De beroemde Antwerpse stadssecretaris Pieter Gillis (1486-1533), de humanist en vriend van Erasmus en Thomas More, huwde volgens de Nederlandse Wikipedia drie keer en kreeg in totaal tien kinderen! Uit welk werk komt de scan van de afbeelding. Voor sommige leden van de Antwerpse familie Gillis zijn er documenten bewaard in de archiefcollectie Familie Gillès de {Pélichy bij het Rijksarchief te Brugge.

In deThrenodia uit 1519 zie ik ook niet meteen signalen dat Pieter Gillis van adel is. Ik denk dat hij meer vanuit zijn rol als intussen bekende geleerde en als stedelijke functionaris dit gelegenheidswerk heeft gemaakt.

Merci Otto. Ik ga het nakijken. De scan is gemaakt van Simon van Leeuwen, Batavia Illustrata, […], tweede stuk van ’t eerste deel, Den Haag 1685, p. 921: https://books.google.nl/books?redir_esc=y&hl=nl&id=S1NDAAAAcAAJ&q=gilli…

Aha, het werk van Van Leeuwen is een goudmijn, bij hem weet je dat hij dingen niet zo maar opschrijft, controle blijft nodig, maar als basis helpt het enorm. Op p. 1115 (rechtsboven) meldt Van Leeuwen nog eens de verheffing in de adelstand in 1518, maar dan door keizer Karel...

Ja, dat moet in 1518 nog keizer Maximiliaan zijn. De Pieter Gillis die hier genoemd wordt, getrouwd met Geertruid van Swieten (begraven in de voormalige hofkapel in Den Haag op 1 augustus 1620), werd op 23 juli 1568 in de Sint-Jacobskerk in Antwerpen gedoopt. Hier staat dat diens ouders in 1518 zijn geadeld (zijn vader was Jan / Joachim (II) Gillis, van 1556-1581 secretaris van Antwerpen, getrouwd met jonkvrouw Ruth Beijerlincx). Maar deze Pieter Gillis was ook een volle broer van Joachim (III) Gillis (burgemeester van Breda), die getrouwd was met Cornelia Copier van Calslagen. En op pagina 921 staat dat de voorouders en niet de ouders van Joachim (III) Gillis zijn geadeld.

In Généalogies des nobles et anciennes familles des dix-sept provinces des Pays Bas (3 delen, 1781) vond jij op p. 141 dat Jean / Jan Gillis, de vader van Pierre / Pieter Gillis in 1518 zou zijn geadeld. Deze Jan Gillis zou in 1524 zijn overleden en getrouwd zijn geweest met Gertrude van Du(i)veland van Roon. 

Beide boeken noemen dus dat de vader van Pieter Gillis werd geadeld. Maar het gaat om twee verschillende personen! De familielijn van Jean Gillis heb ik overigens nog niet in beeld, maar deze moet in Zeeland te situeren zijn...

Mogelijk dat het boek uit 1781 de juiste Jan (Jean) Gillis aanwijst als geadelde. Want zojuist bericht gehad van Felix-archief dat er op grond van de inventaris van Jan / Joachim II Gillis opgesteld door Degueldre er geen aanwijzingen te vinden zijn. Ik weet nog niet of de brief uit 1518 voorkomt in de bewaard gebleven verzonden briefwisseling van keizer Maximiliaan I. In de boeken die daarover gaan vond ik nog niets.

Summiere informatie over connectie Duveland-Duvelaer-van Roon en een Catharina Gillis in eerder genoemd boek van Smallegange, Nieuwe Cronyk van Zeeland, eerste deel, 1696, pp. 480-481: https://books.google.nl/books?id=cJNMAAAAcAAJ&printsec=frontcover&hl=nl…

Update: Het blijkt te gaan om de broer van Jan / Joachim Gillis: Michiel Gillis, die in 1518 de adeltitel kreeg toegekend. Achteraf logisch, want hij was secretaris van Keizer Maximiliaan I.

Beste Alexander, aha, juist in deze Michiel Gillis ben ik geïnteresseerd. Het lijkt me goed om daarover contact te hebben buiten dit forum, ik zal mijn mailadres doorgeven aan de redactie van Wat Staat Daer.