Beste Michiel, mij valt op dat deze handtekening niet erg soepel geschreven is, de voornaam Franciscus of Frans is verhaspeld tot Fransis. Zou het streepje boven de achternaam niet de zwevende dwarsstreep van de letter t zijn? Een afkortingsteken in een handtekening is niet erg gebruikelijk in de vroegmoderne tijd...
Familienaam uit (vermoedelijk) Hongarije of Kroatië met afkortingsteken
Franciscus Pittack, chirurgijn in Ingooigem, plaatst in 1780 zijn handtekening onder een doopakte. Hij tekent als Fransis Petack, met boven de 't' een golvend lijntje (zie foto).
Capelli, bladzijde XXIV-XXVII, verklaart dit afkortingsteken (vertaald uit het Italiaans):
Het vierde teken, dat slechts een golvende lijn is, soms zeer uitgesproken bijna in de vorm van een n, werd op het woord geplaatst om het ontbreken van de letter r aan te geven of van een lettergreep waarin de r binnenkwam, zoals: re, ra , ar.
In veel gevallen zien we echter dat het golvende teken is geplaatst om de letter a aan te duiden of een lettergreep die eindigt met een a, zoals: no (met een lijntje boven de 'o', = nota pu (met een lijntje boven de ú') = puta, dus ‘ta’
Dit teken is in dit geval niets anders dan een transformatie van de letter a die rond de 13e eeuw samenviel met het karakteristieke teken r en tot het einde van de 15e eeuw vaak volkomen gelijk bleek te zijn aan laatstgenoemde (...)
De naam komt op uiteenlopende wijze in de retro-acta van de B.S. voor, maar nimmer met de uitgang 'track' 'trag' of 'trak'. Dus, zoals volgens Cappelli meestal het gevolg is, om de ontbrekende 'a' aan te duiden of misschien 'ta' dus Petaack of Pettaack.
Waarom gebruikt deze man een afkortingsteken in zijn naam en zegt dit wellicht iets preciezer over zijn herkomst? (Bijv. hoe de naam werd uitgesproken??) Ik vermoed dat hij uit Oost-Europa komt, denkelijk uit Kroatië of Hongarije.
Reacties (4)
@Otto dank, dat zou goed kunnen, helaas ontbreekt mij vergelijkingsmateriaal :( en 18e eeuws schepenbankarchief is er wel en misschien is daar nog iets in te vinden (ik denk dan aan kwitanties, hij was per slot van rekening chirurgijn), maar dat bevindt zich in België....
Deze Petack deed overigens wel iets meer ongebruikelijks voor die tijd; hij was niet 'in' voor het huwelijk. Zijn eerste vrouw trouwde hij pas op haar sterfbed (ik vermoed op haar uitdrukkelijke wens om niet in zonde over te gaan van het tijdelijke naar het eeuwige) en zijn tweede vrouw trouwde hij pas nadat hij tenminste 14 jaar met haar had samengewoond, uit welke relatie al verschillende kinderen waren geboren. Maar op latere leeftijd kreeg hij klaarblijkelijk last van zijn 'faux pas' en wilde in het reine komen - of was het wellicht weer de invloed van zijn vrouw?
Beste Michiel,
Ter aanvulling: de 'formele' huwelijkssluiting was in vroeger tijden van minder groot belang dan de huwelijksbelofte: volgens de oorspronkelijke opvatting was men al voor het oog van God getrouwd vanaf het moment dat de partners elkaar trouw beloofden, de formele huwelijkssluiting was daar in principe alleen de wereldlijke bevestiging van. Met name in zestiende en zeventiende eeuw werd er daarom nog wel eens laat of niet getrouwd tussen partners, in de Noordelijke Nederlanden kon men tot 1604 ook voor de notaris trouwen. In de tijd van deze akte (eind 18e eeuw) was laat trouwen inderdaad al minder gebruikelijk. De reden om op het sterfbed te trouwen kan vanuit geloofsopvatting zijn geweest, maar kan even goed een praktische reden hebben gehad: als ongehuwde partners had men immers geen recht op het erfdeel van de eerstoverleden partner.
Michiel
zei op dinsdag 26 maart 2024 - 14:19