Wat staat hier? Ondertrouw van Pieter Alblas

Compareerden als vooren Pieter Alleblas, van
Amst[erdam], Gereformeert, oud 34 jaren, op de Cadijk*, oud[er]s doot,
geads[isteer]t met Leijntje Paulus Bott, woont als voorn
Geetruij Regeer, van Amst[erdam], Gereformeert,
oud 34 jaren, op Rapenburg, oud[er]s doot, geads[isteer]t met
Jannetje Brugman, woont als voorn
[getekend: Pieter Alblas / handmerk aanstaande bruid]

* Hoogte of Laagte Kadijk

Goed werk René, hartelijk dank. Betekent het zinnetje 'woont als voorn' nog iets? En de 'assistenten' waren de getuigen neem ik aan?

Woont als voorn verwijst naar het daarvoor genoemde adres (dus respectievelijk Cadijk en Rapenburg). Er is verschil van mening of dit betekende dat men ook in hetzelfde huis woonde. In dit geval is een familierelatie niet direct kenbaar vanwege de verschillende achternamen, niet uit te sluiten valt dat het aangehuwde familie is. Maar het kunnen ook buren uit hetzelfde huis (vooral de eilanden Marken (het latere Waterlooplein), Uilenburg en Rapenburg stonden vanouds bekend om hun zeer hoge bevolkingsdichtheid) of van elders in dezelfde straat zijn geweest.

Geadsisteert kun je 'vertalen' als 'bijgestaan door' en verwijst inderdaad naar de getuigen. Meestal waren dit naaste familieleden, maar dit hoefde niet altijd. Zeker als het zoals in dit geval personen ouder dan 30 betrof, werd de noodzaak van toestemming vanuit de ouders en / of familie van minder belang geacht.

Ontzettend bedankt René. Ik doe onderzoek naar deze Pieter maar heb er verder nog weinig over kunnen vinden in archiefstukken. De naam Alblas komt in Amsterdam historisch gezien ook nauwelijks voor dus ik ben benieuwd of ik kan achterhalen hoe deze persoon in Amsterdam terecht is gekomen.

Het is een naam die inderdaad meer in Zuid-Holland voorkomt en voornamelijk in de regio rond Leiden. Helaas biedt zijn overlijdensakte uit 1813 weinig uitkomst (https://archief.amsterdam/inventarissen/scans/5009/4.3.2.2/start/50/lim…). Hij overlijdt in het Buitengasthuis en wordt vermeld als zijnde 82 jaar oud. In dat geval zou hij in 1730/1731 geboren moeten zijn, hetgeen nogal verschilt van het geboortejaar dat hij volgens zijn ondertrouwinschrijving zou hebben, nl. 1745 of 1746....

Hallo René, opnieuw puik werk dat je deze gegevens hebt kunnen achterhalen. Het lijkt toch echt om dezelfde Pieter te gaan want de naam van zijn vrouw komt exact overeen. Kwamen dit soort fouten in die tijd vaker voor? 

Welk document lijkt u het meest correct?

Dag Maarten,

Zeker bij oudere partners kwamen deze verschillen vaker voor, al is dirt verschil wel groter dan gebruikelijk. Paar elementen die hierbij meespelen:

- bij bruiden en bruidegoms van boven de 30 jaar was de exacte leeftijd minder van belang, omdat de Amsterdamse overheid alleen bij bruiden en bruidegoms die voor de eerste keer trouwden en jonger dan 30 jaar waren een bewijs van ouderlijke/familieinstemming verlangde; het kan dus zijn dat in dit geval de leeftijd van beiden geheel niet gecontroleerd is, het is ook wel opvallend dat beiden als leeftijd 34 opgeven in 1780.

- de herkomstplaats hoeft niet ook de geboorteplaats te zijn, maar is de laatste plaats waar de betrokkene al geruime tijd heeft gewoond;

- Geertruy Regeer overlijdt op 13 februari 1816 in het Amsterdamse Oudevrouwenhuis (later: Amstelhof, nu: Hermitage Amsterdam) en wordt vermeld als zijnde 77 jaar oud; in dat geval zou haar geboortejaar 1738 of 1739 geweest zijn in plaats van 1746 zoals de leeftijd in de ondertrouwinschrijving doet vermoeden

- in haar overlijdensakte wordt als geboorteplaats Leiden vermeld, wellicht komt dus ook Pieter uit die regio (zie https://archief.amsterdam/inventarissen/scans/5009/4.3.2.31/start/110/l…)

- zij zijn waarschijnlijk gelijk aan Elizabeth Rogier en Pieter Alblas die vanuit de stedelijke bedeling vanaf 1807 in het Huiszittenhuisregister (bedeling vanuit de stedelijke overheid) staan vermeld (https://archief.amsterdam/indexen/deeds/b37debe9-5447-4f55-ad04-e415f72…) Opvallend daar is dat de leeftijd van de vrouw op 76 jaar en van de man op 70 is vermeld, terwijl eenzelfde leeftijdsverschil, maar dan omgekeerd, blijkt uit beider overlijdensakten.

- aangezien de overlijdensakte ook haar ouders namen vermeld, kun je in ieder geval de leeftijd van Geertruy checken;

- houdt er rekening mee dat ook de overlijdensakten een incorrecte leeftijd kunnen vermelden; aangifte van personen die in een instelling overleden, werd vaak gedaan door een functionaris van die instelling die de persoon in kwestie vaak beperkt kende;

- houd tenslotte nog rekening mee met de mogelijkheid dat, hoewel zij zich bij de ondertrouwinschrijving als Gereformeerd opgeven, zij mogelijk ook Doopsgezind geweest kunnen zijn; aangezien Doopsgezinden geen kinderdoop kennen, vindt de doop pas op latere leeftijd plaats en is de exacte leeftijd voor ons onderzoekers dus lastiger vast te stellen.

Halle René, 

Wat een speurwerk, ben benieuwd hoe je dit soort gegevens zo snel vindt. Als aanvulling op jouw speurwerk heb ik dan weer een akte gevonden van zoon Cornelis Alblas met daarin, jawel, de namen van beide ouders waarbij de moeder van Cornelis 'Elisabeth Regeer' wordt genoemd. Dat lijkt dan weer erg veel op Elizabeth Rogier. Het lijkt mij dus dat het hier inderdaad om dezelfde vrouw gaat. Zie onderstaande link: 

https://www.openarch.nl/nha:26733eb8-c02b-422c-a108-d5101a6467c1

Even alle documenten samengevat: 

-Uit de overlijdensakte van Geertruij 'Elisabeth' Regeer blijkt een geboortejaar van 1739. (1816-77)

-Ik heb de data van beide ouders nog even opgezocht en inderdaad wordt het geboortejaar 1739 in de geboorteakte van 'Gertruda' Regeer bevestigd. Zie onderstaande link: 

https://www.openarch.nl/elo:571d643d-4571-293c-73be-27143a04268f 

1839 lijkt mij dus het juiste geboortejaar (en 77 dus eveneens de juiste leeftijd bij overlijden) voor Geertruij Regeer. 

-Het huiszittenhuisregister is opvallend. Mijn transcriptie is: 

Rogier/Elisabeth Van Leijden

Oud 76 jaar

Pieter Alblas "70"

2 zakken Lidmaat

Donderdag 24 juni 1813 ingehouden 

Rechts lopen de jaartallen van 1807 tot 1813.

Volgens mij is het dus niet helemaal duidelijk wanneer de leeftijd erbij is gezet, dit zou ook pas in 1809 geweest kunnen zijn. Ook dan klopt de data nog niet volledig, maar zit het wel aardig in de buurt. (Stel dat beide leeftijden zijn omgedraaid en Geertruij 70 jaar was op het moment van opschrijven, dan zou het ongeveer in 1809 genoteerd moeten zijn) Weet jij overigens wat er precies werd uitgedeeld bij zo'n huiszittenhuis? Voedsel? Wat betekent lidmaat?

-Dan de overlijdensakte van Pieter Alblas. Links in de kantlijn staat nog een kleine notitie van de ambtenaar die zegt dat de '...stellingen' van Alleblas en Regeer zijn goedgekeurd. Benieuwd wat dit betekent. Zijn data lijkt me wat onnauwkeuriger, beide ouders zijn onbekend volgens dit document. De kans lijkt me dan ook klein dat de opsteller exacte data tot zijn beschikking had. Ook is zijn beroep als 'modderman' opvallend, dit lijkt mij geen beroep dat enorm lucratief was in die tijd.