Wat is de betekenis van: "rijdende jaarlijks"?

Beste Dennis,

Kun je een groter stuk van de tekst plaatsen (liefst hele document of bladzijde)? Het tekstfragment is nu te kort om de betekenis vanuit de context goed te duiden.

In (mijn transcriptie van) een verpondingsboek van Rosmalen uit ca 1710 wordt van een stuk land gezegd 'rijen op 0-13-8 de merge'. Dit betreft het belastingtarief dat in dit geval van toepassing is. Volgens het WNT betekent 'rij(d)en'  in het Zuid-Nederlands ploegen. Heeft het hier niet die betekenis -mijn vermoeden-  iets in de zin van 'onder cultuur brengen, opleverende, bewerken'??

Hallo René,

Dank je wel dat je ernaar wilt kijken. :-) Ik begrijp je vraag. Hieronder als bijlage de akte waarin de zin staat. 

"Claeus soen wilneer Embert Henrick Witlocx, Een stuck beempts eenen halven mergen aut circiter continente, Rijdende Jaerlicx teghen erffenisse der kijnderen wilneer Dirck Stoirmans, gelegen Inden prochien van Helvoirt ter plaetssen genoempd: 'Die Langdonck", tusschen erffenisse geheijten: "sPapen Camp" ex uno, ende tusschen erffenisse geheijten: " 't Sestalff buender" ende: "Jans van Haren Weijde" ex alio, streckende vanden erffenisse geheijten: "Stijnen Straete" totten Lairschen pat, welck stuck bempts voirscreven Claeus voirscreven teghen Henrick soen Reijner Creeffs bij opdrachten vercreghen hadde, prout in litteris de Helvoirt, legittime et hereditarie vendidit Jannen soen wilneer Sijmon Janssen. Ab eodem. Promittens super omnia et habenda warandiam et omnes questionem deponere. Exceptis eenen halven auden groten Hertogen chijns. Testes Betten et Uden. Datum den XII junij anno XLVII".

Ik hoop dat je hier iets mee kunt. Bij voorbaat dank!  

Hallo Dennis,

Ik heb de database Notaris- en schepenakten BHIC (periode 1500-1700) geraadpleegd waar honderden akten met 'rijdende' te vinden zijn.(niet niet meegerekend 'ruiter rijdende onder de compagnie' o.i.d. 

Doorlopen van enkele tientallen akten levert het volgende op:

- bijna alle gevallen betreft het hooilanderijen/hooibeemden

- de uitdrukking die ook voorkomt is 'hooiende en rijdende'

- rijdende betreft percelen die aan het betreffende perceel grenzen

Dat geeft nog geen duidelijkheid wat met rijdende bedoeld wordt: suggestie (ik weet het niet) ; (recht van) uitweg/overpad???

Dit vond ik in het heemkundetijdschrift van de hkk Aarle-Rixtel Het Hagelkruis, jrg 35(2018) nr. 1, p. 14:

Ook zag u ergens de term “rijdende en hooiende met” en dat slaat altijd op graslanden. Het hooien kan beter met op z'n minst twee personen, en daarom is vastgelegd welke buren elkaar helpen met het hooien, het optasten op een kar en daarmee naar huis dokkeren (“rijdende”). De wisseling van wie aan de beurt is, kan er ook mee zijn bedoeld.

Hi Michiel en Dennis,

Ik kende de uitdrukking ook niet, maar er staat een interessant artikel hierover in https://deheerlijkheidherlaar.nl/wp-content/uploads/2024/06/Den-Heertga… (zie het eerste artikel uit dit blad)

Het blijkt een typische lokale uitdrukking te zijn die gebruikt werd voor tijdelijk eigenaarschap van stukken beemd. Daarbij wisselde het gebruiksrecht van de beemd per jaar: in een even jaar werd de ene persoon eigenaar, in een oneven jaar de ander. Dit was bedoeld om de opbrengst van sommige stukken land evenredig te verdelen omdat niet overal de kwaliteit van het land even goed was, onder meer afhankelijk van de afstand tot een waterloop. In dit geval betreft het dus een stuk beemd dat in het ene jaar gebruik mocht worden door Claeus, en het andere jaar door de kinderen Stoirmans.

Ditzelfde principe zal ook achtergrond zijn van de uitdrukking 'hooiende met': in het ene jaar mocht de ene eigenaar op dat stuk hooien, het andere jaar de andere eigenaar (dus de optie die Michiel in zijn laatste regel noemde).

De termen zijn specifiek voor de regio bezuiden Den Bosch (onder meer Boxtel en Zijtaart).

Blijft dat het percelen betreft die aan elkaar grenzen.

Dank jullie wel Rene en Michiel! Zeer informatief en leerzaam. Ik had daar zo even niets van in literatuur gevonden. Zo komen wij weer meer te weten over lokale gebruiken. Merci!

Ik heb het artikel van de betreffende heemkundekring uit de link van René inmiddels gelezen. Interessant voor iedere historisch onderzoeker in Brabant ten zuiden van 's-Hertogenbosch. Leuk om te lezen dat veel onderzoekers hetzelfde ervaren: ook ik kon in de diverse woordenboeken en het Middelnederlandsch Handwoordenboek niet vinden wat in het artikel staat en niemand leek er iets van te weten. Onze zuiderburen en daarna René boden uitkomst. Nogmaals bedankt René 

Ik heb dit artikel ook gelezen. Vooral door de deskundigheid op het terrein van toponymie van Wim Veekens is het waardevol. Ik kan nu ook beter de opmerking in het verpondingsboek van Rosmalen plaatsen. De zeer specifieke betekenis staat niet in het WNT. Niet alleen ten zuiden van Den Bosch komt het voor, ook bijv. in Uden, wel in Brabant. Hulde aan René dus.

@Michiel: Ook dank voor jouw bijdragen lezenswaardige bijdragen hoor. Samenwerking kan tot de beste resultaten leiden. Er is hier veel kennis van en voor ons aanwezig.