Utrecht 1595

2

3

4

Dag Adriaan,

Een volledige transcriptie volgt vanavond, maar kort samengevat: verschillende getuigen worden ondervraagd wie de vader(s) van de kinderen van Aeltgen zijn (er blijken 3 kinderen van 2 vaders) te zijn en waarom de wettige partner, Crijn Aertsz, zich kennelijk elders bevond. Wordt vervolgd...

Hartelijk dank René, het gaat inderdaad om wat ik al dacht. 

Dag Adriaan,

Bij de transcriptie kwamen er toch nog wat interessante feitjes naar boven. Het document bevat 4 getuigen van oudere Utrechters die Aeltgen en haar echtgenoot Crijn Janszen al geruime tijd kennen. De reden dat alle getuigen allemaal oudere personen zijn heeft te maken met het feit dat het onder meer gaat om feiten die bijna dertig jaar daarvoor al speelden. Crijn Janszen (genoemd als 'de producent') blijkt  namelijk betrokken te zijn geweest bij de Beeldenstorm in Utrecht (24, 25 en 26 augustus 1566) en daarna op de vlucht geslagen te zijn. Kennelijk diende om een hier niet vermelde reden vastgesteld te worden dat de kinderen van Aeltje (van wie de eerste twee een tweeling waren) geen nakomelingen waren van Crijn Janszen; dit kan om erfrechtelijke, maar ook om andere juridische redenen van belang zijn geweest. De getuigen werden gedagvaard om elk afzonderlijk 6 vragen te beantwoorden, die samengevat luidden:

1) Of zij weten wie de kennelijke vader is van Aeltgens kinderen (feitelijk wordt de naam bij vraag 3 pas gevraagd, maar door allen al bij vraag 1 beantwoord)?

2) Of zij weten of de kinderen van een of van diverse vaders afstammen?

3) Of zij de naam van de vader(s) kennen?

4) Of zij wellicht wisten of Crijn alsnog niet uit Utrecht gevlucht was vanwege zijn rol in de Beeldenstorm van 1566 en dus toch de vader zou kunnen zijn van Aeltgens kinderen?

5) Of zij wisten dat Aeltgen pas in verwachting is geraakt na de vlucht van Crijn Janszen?

6) Of zij wisten of Crijn nog om een andere reden dan om zijn rol in de Beeldenstorm zou zijn gevlucht?

Uitkomst is dat de vermeende vader van de eerste twee kinderen (de tweeling) ene Adriaen van Hattum geweest zou zijn; diens naam wordt overigens maar door een getuige genoemd. Vader van het derde kind zou ene Jonathan Jansz geweest zijn, een vreemdeling die inmiddels te Montfoort zou verblijven.

Hieronder de transcriptie. Ik heb dit keer de doorhalingen wel mee getranscribeerd.

In de li-marge de namen van de getuigen en hun volgorde van ondervragen, die volgorde is kennelijk uiteindelijk toch niet aangehouden

b Grietgen <Henricx> Jansdr
a Adriaen Hekel
d Willem Jansz[en] Slootmaker
c Mathijs Aertsz[en]

Interrogatorie mijn E[dele] heeren van den
Gerechte der Stadt overgegeven omme
daerop te examineeren en[de]
eeden de naebes[chreven] getuygen
uuten naem en[de] van wegen
Crijn Jansz[en] de Ridder(?) omme
dese naebes[chreven] getuygen op dselve te horen en[de]
examineren.
In den eersten den getuygen off te
vragen off zij geen kennisse hebben
wie voor den vader gehouden is
geweest vanden drie kinderen die
Aeltgen Aert de Slootmaeckersdochter
alhier binnen Utrecht onerlech [=buitenechtelijk] geprocreert [=voortgebracht]
es geweest geprocreert heeft.
Item off sij dselve bij een ofte
meer mans geprocreert heeft gehadt.
Item off zij dselve man ofte mans
nyet en kennen en[de] hoe haer naemen
zijn.
Item off zij nyet en weeten dat
de v[oor]sz[eyde] Crijn Jansz[en] alleenl[ijck] om
zijn leven te salveren [=redden] int jaer va[nden]
Sessentsestich [=1566] v[er]mits het hij mede
in de kercken geweest was alhier nyet
uut Utrecht gevlucht en[de] gaen lopen
es.
Item off nyet dv[oor]sz[eyde] kinderen nae
dat hij producent alsoe gevlucht
was, gep bij de v[oor]sz[eyde] Aeltgen
geprocreert zijn geweest.
Item off nyet den v[oor]sz[eyde] producent
alleenl[ijck] om t voorsz[eyde] kercken slaen
gevlucht en[de] om geen andere saecken gaen
lopen es.
---
Grietgen Henricx Johansdr des[er] Stadt inwoenster out LII [=52] jaren gerechtel[ijck] v[er]dachvaert
sijnde omme op de v[oor]s[chreven] art[icu]len van interrogatoria
der waerheyt te geven v[er]claerde op dselve
Opt Ie. Seyde van de twee kynderen die Aeltgen
Aerts teener dracht voortgebrocht heeft die vader nyet
gekent te hebben. En[de] dat van det derde kynt seyde
die vader geweest te hebben is Jonas Jansz[en] Gerrets / van Montfoort, een vreemdeling, sonder te weeten wie eenen Jonathan Jansz[en] als nae[m].
Opt IIe. Seyde bij twee mans.
Opt IIIe Seyde als op t eerste art[icul]e ^die vader van die twee kynderen nyet^
gekent te hebben en[de] dat die vader vant derde kynt genaemt
was Jonatas Jansz[en]. Seyde op t Ie ar[ticu]le daervan v[er]claringe gedaen te hebben.
Opt IIIIe. Seyde jae.
Opt Ve. Uts[upra [= als boven]].
Opt VIe. Seyde jae dat hij om egeen andere zaecke
dan int art[icu]le angetogen van hyer gegaen is.
Adriaen Janssen als hekel, oudt LXXIIII [=74] jaren,
mede gerechtel[ijck] v[er]dachvaert sijnde als boven
verclaerde #bij mannewaerheyt / in plaetsche van eede aenden op dselve als volcht.
Ende eerst opt Ie. Seyt dat Aeltgen terwijlen haer man buyten
slants geweest is drye kynderen bij diversche mans
gehadt te hebben heeft sonder en die vaders gekent te hebben
kennisse te hebben.
Opt IIe. Bij v[er]scheyden mannen als men seyt als bij
den eenen twee tot eener dracht en[de] bij een ander een
gehadt te hebben.
Opt IIIe. Seyde dat den eersten genaem was geheten
als men seyt Adriaen van Hattum en[de] vanden anderen
naem nyet te weten.
---
Opt IIIIe. Seyde daer geen kennisse off te hebben.
Opt Ve. Seyde ja dat die kynderen een lang nae sijn v[er]treck
^affwesen^ absentie geprocreert sijn geweest.
Opt VIe. Seyde als opt IIIIe ar[ticu]le.
P[resen]tib[us] Rijserts en[de] Helsdingen
den XIIen aprilis 1595
Willem Jansz[en] Slootmaker des[er] stadts burger out ontrent
XLII [=42] jaren mede gerechtel[ijck] v[er]dachvaert
der waerheyt te geven op die v[oor]s[chreven] ar[ticu]len van interrogatoria
v[er]claeren op dselve als volcht.
Ende erst opt Ie. Seyde van van[den] vader van die twee eerste kynderen
bij haer teener dracht voortgebrocht geen kennisse gehadt
te hebben en[de] van t leste der v dat die vader vant leste
kynt althans soe hij v[er]staet tot Montfoort
woent ond[er]ge sijnen name hem onbekent te wesen.
Opt IIe. Seyde bij diverse soe hij v[er]staet.
Opt IIIe. Seyde als opt Ie ar[ticu]le daer op geantwoort.
Opt IIIIe. Seyde sulcx van sijn m[eeste]r(?). wel [ver]staen te hebben.
Opt Ve. Seyde dat Crijn Jansz[en] al lange uts ewech
hadde geweest alleer zij die kinderen geprocreert
heeft gehadt.
OptVIe. Seyde van tselve van sijn m[eeste]r en[de]
Aeltgen v[er]staen te hebben dat den producent om
t kercksmijten van alleenl[ijck] van hyer v[er]togen is geweest.
---
Mathijs Aertsz[en] out LVIII [=58] jaren mede gerechtel[ijck] v[er]dachvaert als voren.
Seyde opt Ie ar[ticu]le seyde wel te weten dat
zij twee kinderen teener dracht gehadt heeft maer
nyet te weeten wie die vader daer off geweest is.
Opt anderde. Seyde nyet te weten bij hoe veel
mans p[er]soonen zij dselve gehadt heeft.
Opt IIIe. Seyde neen.
opt IVe. Seyde jae.
Opt Ve. Seyde na dat zij lange tijt nae dat hij producent
ewecht hadde geweest is en die kynderen gevort ter werelt gebrocht
heeft.
Opt VIe dat hij om egeen andere zaecke van
hyer dan in t ar[ticu]le gev[er]vat v[er]togen is geweest
P[rese]ntib[us] Helsdingen en[de] Suylen
den XIIen aprilis 1595.

Dag René,

Hartelijk dank voor je transcriptie en commentaar. Geweldig werk!

Het is inderdaad hitstorisch en genealogisch gezien een heel interessant document, ook omdat de leeftijd van sommige genoemde personen wordt gegeven.

Groet,

Adriaan