Transcriptie verbetering

Beste Boed, volgens mij klopt jouw transcriptie vrijwel helemaal. In de tweede regel staat er na Jan Mees huys. Mij lijkt R. een afkorting, maar van welk woord? In de onderste tekst op deze bladzijde staat ook een keer R. nae Tricht....

Dank Otto, dus: huis

R is een afkorting van Reygenoten (buren)

Maar gherven begrijp ik niet.

Is dat: de erven van Jan Mees ? of de erfgenamen van Jan Mees?

Ik blijf ook haken op dat woord, het staat ook in de laatste optekening, nae Luijck Lenart Thijs ... Als gherven klopt, dan is het misschien de naam. Het lijkt alsof de ontbrekende letters wat hoger waren dan de e's in Mees, er lijkt nog iets te zien van de afgesleten letters. Is het duidelijk of Jan Mees nog leefde ten tijde van deze opmetingen?

Gerven kan 'erfdeel' betekenen volgens het Middelnederlands woordenboek.

In het register springen ze wat heen en weer in de tijd. Het zijn allemaal copieën van eerdere teksten denk ik. 

In de regel hierboven lees ik anno xvc xxxviij (1538). Maar de tekst waar wij het over hebben moet uit de beginjaren van vorige eeuw liggen. 

Op de volgende pagina komen transripties uit 1389, Het begin van het register. De eeuw weer daarvoor. Gelukkig plaatsen ze vaak de datum. 

Jan Mees had daar een goed omstreeks 1429, geerft van zijn schoonvader Johan Marres, en zijn zoon Jan Mees volgde hem later geruisloos (zonder charter) op. Tot 1498 bblijft het in de familie Mees.

Geert Ouwenaal, erfdeel klopt genealogisch als het tijdstip na 1428 à 1429 is. Dit zal het wel zijn. 

Er is toch iets vreemds. Enerzijds staat er Jan Mees huis, en anderzijds Jan Mees erfdeel.
Als Jan Mees overleden was had er toch Jan Mees quondam (eertijds) of iets dergelijks gestaan?

Of het betreft een erfdeel uit een, bij iedereen bekende, nalatenschap

Bij vergelijking met de andere tekst op het blad staat ook in de laatste vermelding onderaan tweemaal het woord (derde regel van onder, derde woord van links en tweede regel van onderen, deels beschadigd, rechts van de middenvouw). Als ik de vermeldingen daar zie, vermoed ik dat het 'gherue[m]' moet zijn. Hoewel dat woord niet in het Historisch Woordenboek staat, vermoedt ik dat dit zoiets als 'ruimte' of algemene aanduiding voor een stuk land van ongedefinieerde afmetingen betekent.

Otto Vervaart, Geert Ouweneel en René van Weeren, allen dank. 

Inhoud en achtergrond van de tekst zijn me nu geheel duidelijk geworden. 

Waarde heren en mede-zoekers,

1) een reingenote (met varianten o.a. re(e)(n)genote) is volgens het WNT een belendende eigenaar (of aangrenzend perceel - mijn toevoeging); hier worden nl. zowel personen als percelen opgesomd;

2) gherven zijn hoogstwaarschijnlijk de erfgenamen: zie MNW én WNT s.v. geërve (I), waarbij vermeld wordt dat het woord vooral in het meervouw wordt aangetroffen. Toegegeven: geërve (II) is een erfdeel, maar dat lijkt mij na het voorgaande hier minder aannemelijk.

3) de tekst dateert vermoedelijk van ergens rond het midden van de 16de eeuw: in de Latijnse aanhef staat dat Jan Mees, beklaagde/verweerder, drie panden of percelen bezat - zowel akkerland als beemd, waarop het hospitaal erfelijk 5 mudden rogge per jaar had. In 1538 toonde en benoemde Jan Kerkens, de broer van Jan Mees, die drie percelen/panden aan Jan Robben, prior (van het hospitaal/gasthuis, neem ik aan), de voorganger van de scribent, die de beschrijving overnam uit "ons" register van 1539 (dat is dus de terminus post quem).

4) hierna volgt de transcriptie, met extra interpunctie, en de nodige onzekerheden/conjecturen. Voor wie zich geroepen voelt: alle aanvullingen en suggesties zijn meer dan welkom. Het meeste puzzelt mij het woord maniplicat: dat is niet - zelfs niet met jokertekens - te vinden in Lewis & Short, noch bij Du Cange. Komt er soms nog iets vóór? Plicare betekent letterlijk plooien, vouwen, maar ook samenvoegen: mijn vermoeden/hypothese is dat Jan Mees de drie percelen e pignoribus (uit meerdere panden) had samengevoegd, reden waarom er nog maar sprake is van 5 mud rogge erfcijns in totaal. Had hij dit ten onrechte gedaan, en was hij daarom "reus"? Ik laat het aan jullie en nok nu af want morgen is het wercdach (zie MNW, s.v.).

Uiteraard: meervoud (dat plicare speelde mij al parten).

En toch ook even de proeve van transcriptie bijvoegen:

Sequentia tria pignora, ta<m terra>rum arabilium quam pascue, que Joannes / Mees reus pro tempore possidet <?> maniplicat e pignoribus; super que / hospitale habet V modios si<ligini>s annue et hereditarie. Que peties / seu pignora ostendit et no<mina>vit Joannes Kerkens, frater ipsius Joannis, / domino nostro domino Johanni Robben, quondam priori, predecessori nostro, anno XVC XXXVIII / que hic sequuntur ex registro nostro anni XXXIX supra XVC secundum registra.

Dat ierste stuck lans, groot omtrent XXII royen, liggende te Sussen / achter Jan Mees huys te Hoekelum werts, regenoten nae Tricht Jan / Mees gherven, nae Luyck die cappellanen van Sinte Servaes van Tricht / ho<en> XX oft XXI royen, nae die Jeker Sinter Vijven [Genoveva] cappelle, nae / Riemst die stadt van Tricht ende die heren van Sint Servaes daer op / comende.

Dander stuck XII royen gra…hoefs, liggende achter Jan Mees schuer, / nae die Jeker die gemeyn stege voer Jan Mees woeninghe, nae Luyck Sinter Viven hoe<ve> oft erve.

Dat derde stuck VIII royen enen hoef gelegen op die steghe aent velt, / regenoten nae Tricht die steghe, nae Luyck Lenart Thijs gherven, nae die / Jeker Marten Reynarts <ghe>rven, nae Riemst bi lant der cappellanen / van Sinte Servaes van Tricht; daer boven van staet hoen XXI royen.

Het betreft landerijen waarop al eeuwen een verplichting ligt van erfcijns aan het gasthuis van Tongeren

Reus duidt dan op de verplichting die aan het bezit van de landerijen verbonden is.

Pignor op de zekerstelling van de regelmatige afdracht.