Transcriptie Huwelijksacte van Gijsel 1855

Beste Wim,

Twee opmerkingen ter volledigheid:

- het betreft hier geen huwelijksakte, maar de huwelijkse voorwaarden

- je kunt bij een volgende vraag de aansluitende documenten als bijlage bij een reactie op je eigen post plaatsen; op die manier krijg je alle documenten in een rij van dezelfde post.

Hieronder mijn versie, met de aanpassingen vetgedrukt; met name de opengeschreven o en de nogal lang uitgeschreven a zijn bij deze notaris soms moeilijk te ontcijferen. Er zijn enkele woorden waar ik vooralsnog ook niet uit kwam, aanvulling welkom!

Voor ons Theodorus Mattheus Wouters open-
baeren notaris ter residentie van de Gemeente van
Weelde Arrondissement Turnhout Provincie Antwer-
pen aldaer woonende sector 4 No. 24 en in de presen-
tie der getuigen ondergenoemd
Waarvan tegenwoordig
Willibrordus van Gijsel molenaer te Poppel
woonagtig ter eenre
ende Maria Damen huishouwster insgelijks
te Poppel woonagtig ter andere zeyde beide bejaere [= meerderjarig]
en aen ons notaris bekend
De welke bij deeze hebben aengegaen en geslooten
de tegenwoordige voorwaerden en conditien van hun
wettig huwelijk het welk zij voornemens zijn eerst-
daegs aen te gaen zoo en in der voege als volgt:
In den eersten beschikken de toekomende gehuwden
dat er tusschen hen geen gemeenschap zal plaets
hebben nog van hunne onroerende goederen nog van
hunne meubelaire objecten pretentien contante
penningen of van alles het geen als meubel kan aan-
zien worden, die zij ten huwelijk brengen ook niet
van de gene die op hen zullen versterven staenden
huwelijk maar zullen wederkeeren na den kant
van waer die gekoomen zijn als dit huwelijk
zal gescheiden worden
Secundo alle de conquesten die zij staenden hou-
welijk zullen koomen te doen zullen alleentijts an de
gemeenschap vallen.
Tertio tot bewijs van het geene de toekoomende bruid
Maria Damen zal ten huwelijk brengen dient
alhier gemeld te worden dat de goedere maer be-
staen in kleeders lijnwand goud en andere objecten
tot kleedsel en ciraed van haer lichaem dienende
dewelke geschat worden ter somme van dry honderd
francs als mede een pretentie groot elf honderd
francs ... haeren broeder Jacobus Damen
landbouwer te Poppel.
Quarto den toekomenden bruidegom geeft bij
deeze aen zijn toekoomende bruid ingeval en wanneer
dezelve hem zal overleven en het welk zij bij dee-
ze aenneemt vrij van alle lasten, eene jaerlijksche
lijfrente beloopende ter somme van twee honderd
francs welke zal beginnen met het overleiden van
den toekoomenden bruidegom of met den dag wan-
neer den toekoomende bruid ingeval van voor over-
leyden van den Bruidegom, de woonsteede des broe-
ders des bruidegoms Petrus van Gijsel zoude ver-
laeten en eindigende met den dag van het overleiden
van de toekoomende bruid en zal betaelbaar zijn
van jaer tot jaer, van welke rente den donateur
zich vermaeckt ten voordeele van zijne toekoomende vrouw
welke zich voor gemelde rente als schuldeysse-
resse zal bevinden van de naelaetenschap van haer
man onder bijzonders voorwaerden van overleven,
en van voltrekking van dit huwelijk.
Het is alzoo dat de toekomende gehuwden
zijn overeengekoomen.
Waer van acte gedaen en gepasseert binnen
Poppel op heeden den vijftienden januarius achtien-
honderd vijf en vijftig in de tegenwoordigheid van
Nicolaas van Hees landbouwer en Petrus Josephus
Engels veldwagter beide inwoonders van Poppel als ge-
tuigen ten deezen aenzogt en hebben de comparanten
en getuigen deezen acte benefens ons Notaris na gedaene
voorleezing onderteekend.

[getekend:
N: Van Hees
P.J. Engels
W van Gijsel
M Damen
TMWouters Nots.]

Enorm veel dank René!

Het was me duidelijk dat het huwelijkse voorwaarden waren. Ik heb ook de huwelijksacte en daar staat uitdrukkelijk verwezen naar deze acte als huwelijkse voorwaarden. Maar eerder had ik  de verwijzing elders naar deze acte, opgepikt  als 'huwelijksacte' en ben hem zo blijven noemen. Geestelijke traagheid dus!

Voor mij is het fascinerende van deze acte dat iemand in een uiterst arme omgeving huwelijkse voorwaarden laat opmaken, wat een uitzondering is. Waarom doet iemand dat en wat staat er dan in?? Nu hoort een molenaar, in die tijd, tot de "rijkere" dorpselite. Maar toch...

Uit de acte maak ik nu op als doel:

1. beschermen van het familiebezit van de van Gijsels, een molenaarsfamilie;

2. het toekennen bij overlijden van een lijfrente van B FR 200 (ongeveer het jaarloon van een arbeider in die tijd) aan zijn vrouw uit zijn nalatenschap. Er waren in die tijd geen commerciële mogelijkheden om dat te regelen.....

Maar er is nog een interessant gegeven voor mij. Onder Quarto staat:
"...met den dag wan-
neer den toekoomende bruid ingeval van voor over-
leyden van den Bruidegom, de woonsteede des broe-
ders des bruidegoms Petrus van Gijsel zoude ver-
laeten"

Ik meen daaruit te moeten opmaken dat de bruid bij de oudere broer Petrus van de bruidegom Willibrordus in huis was. En omdat ze als beroep "huishoudster" op geeft is de link snel gemaakt dat Willibrordus trouwde met de huishoudster van zijn oudere broer. En dan begrijp je ook dat een dame van 35 jaar trouwt met een man van vijftig! (leeftijden ongeveer, uit mijn hoofd). Voor mij van belang, omdat het echtpaar mijn grootmoeder vanaf haar zesde jaar wees en dochter van een zus van Maria (de bruid), heeft opgevoed.

Ik ben dit aan het uitzoeken omdat ik een familie-wieg heb die oorspronkelijk moet stammen van dit echtpaar en die ik schenk aan het streekmuseum in Alphen. Zij wilden de smeedijzeren wieg graag hebben omdat ik kon aangeven wie er allemaal in gelegen hebben. Onderzoek heeft me geleerd dat de werkelijkheid nogal afwijkt van het familieverhaal... Maar razend interessant!

Nogmaals, mijn zeer gemeende dank.

Beste René,

Heb nog even naar het enige woord gekeken dat je niet kon ontcijferen. Maar volgens mij staat daar "lastens" . Vier regels daaronder staat  "ten lasten van" en dat middelste woord lijkt wel erg op het missende woord dunkt me. Eens?

Het betreft de zin nét boven Quarto

Lastens is inderdaad een woord dat ook goed past binnen de context.

Wat betreft de reden voor deze huwelijkse voorwaarden vermoed ik dat die wellicht ligt in de pretentie (schuldvordering) die Maria had op haar eigen broer Jacobus. Bij gemeenschap van goederen zou deze vordering 'eigendom' worden van haar weduwnaar, die daarmee zijn zwager tot betaling zou kunnen dwingen. Door deze vordering buiten de gemeenschap van goederen te plaatsen, zou de schuld van Jacob aan zijn zus Maria bij haar overlijden (vermoedelijk) vervallen. De omvang van de schuld (1100 francs, dus 5,5 maal de jaarlijkse lijfrente die Maria zou ontvangen bij eerst overlijden van haar echtgenoot) is dusdanig groot dat het logisch lijkt dat deze 'binnen de familie' diende te blijven.

Goede aanvulling!

Dank je wel.

Groet

Wim