Beste Paul, dit is de benoemingsakte door de abt van Ste. Gertrudis voor Thomas Morus, een augustijner pater, als vicaris van de kerk te Bael, een bijkerk van de kapittelkerk van Onze Lieve Vrouw van Aarschot in net district Diest binnen het aartsbisdom Mechelen. De abt vraagt op 11 september 1751 instemming van de ksrdinaal-aartsbisschop van Mechelen voor wat hij als hiertoe gerechtigd collator heeft gedaan. Hij gebruikt inderdaad het meervoud subsignavimus, anders zou het subsignavi zijn geweest. Dit soort akten bevat veel standaardformules die je op den duur herkent.
Thomas Morus 2 - Latijnse akte.
Ik heb hier nog een Latijnse akte om de transcriptie na te zien. Van het onderlijnde ben ik niet zeker. Graag ook een gepaste vertaling. Bij voorbaat van harte bedankt.
Nos Ludovicus Ernestus Van Leefdael,
abbas monasterii S(anc)tae Gertrudis, ordinis canonicorum
regularium S(anc)ti Augustini in Lovanio, etca., etca.
Cum vacet vicaria de Bael, appendix ecclesiae parochialis
et collegiatae B(eatae) M(ariae) V(irginis) Arschoti, districtus Disthensis,
dioecesis Mechliniensis, cuius collatio seu praesentatio
ad nos pertinet, ratione iuris patronatus et abbatialis
dignitatis nostrae: notum facimus, quod attenta
capacitate, idoneitate et bonis moribus reverendi
domini Thomae Morus monasterii S(anc)ti Su[l]pitii Leeuw[is],
ordinis canonicorum regularium S(anc)ti Augustini,
eundem dominum Thomam Morus ad praefatam
vicariam vacantem praesentandum duximus, uti per
praesentes praesentamus, ipsique quantum in nobis est
supradictam vicariam conferimus, enixe rogantes
eminentissimum ac reverendissimum dominum
cardinalem de Alsatia, archiepiscopum Mechliniensem
quatenus praefatum dominum Thomam Morus
ad praedictam vicariam admittere et approbare
dignetur, iure nostro et alterius cuiuslibet in omnibus
semper salvo in cuius rei fidem praesentes subsignavim[us]
nec non sigillo nostro ordinario munitimus,
hac undecima mensis septembris anni millesimi
septingentesimi quinquagesimi primi.
L.E. Van Leefdael, abbas
S(anc)t(i) Gertrudis.
Reacties (10)
Bedankt Otto voor de uitleg, maar ik had graag ook een gepaste vertaling van de akte als dat mogelijk is.
Mijn vertaalpoging, verbeteringen welkom
Wij, Ludovicus Ernestus Van Leefdael,
abt van het Sint Gertrudisklooster der orde der
reguliere kanunniken volgens de regel van Sint Augustinus in Leuven, etcetera, etcetera
Toen vrijvielCum vacet vicaria de Baal, aangesloten bij de kerkelijke parochie
en de broederschap van de Heilige Maagd Maria van Aarschot, district van Diest,
in het diocees van Mechelen, van wie de benoeming of voordracht
onder ons valt, om reden van juridisch patronaar en onze
waardigheid als abt: maken wij bekend dat, gelet op
de bekwaamheid, geschiktheid en goede levenswandel van de eerwaarde
heer Thomas Morus van het Sint Sulpiceklooster van Zoutleeuw
der orde der reguliere kanunniken volgens de regel van Sint Augustinus
wij diezelfde heer Thomas Morus ter voordracht voor voornoemd
openstaand vicariaat zullen leiden, zoals wij
door het tegenwoordige presenteren, en aan diezelfde voorzover dat aan ons is
bovengenoemd vicariaat aan te bieden, ijverig vragend
aan de zeer uitmuntende hen hoogeerwaarde heer
kardinaal van de Elzas, dat de aartsbisschop van Mechelen
waardig is voor zover het het benoemen en goedkeuren van
voornoemde heer Thomans Morus betreft.
Altijd vertrouwen houdend in deze zaak, hebben wij ondertekend
en bovendien door ons gewone zegel bekrachtigd
deze elfde der maand september van het jaar
1751
L.E. Van Leefdael, abt
van Sint Geertruid
Hartelijk dank René !
Ik denk dat je per praesentes moet lezen al per praesentes litteras:
praesentandum duximus, uti per praesentes praesentamus: hebben wij voorgedragen zoals wij voordragen bij dezen
Zie https://nl.wikipedia.org/wiki/Collatierecht voor het collatierecht.
Wie de ‘praesentatio sive collatio’ ofwel het ‘ius patronatus’ bezat, had het recht van voordracht tot benoeming. De bezitter van het recht benoemde dus niet, dat was aan een andere (hogere) autoriteit, maar de laatste kon de voordracht niet passeren en op eigen houtje iemand benoemen. Dat leidde wel eens tot conflicten, maar met dit recht stond je wel sterk.
Danku Chris voor de verhelderende uitleg.
Ik denk dat we in r. 10 eerder Leewis moeten lezen, en in r. 26 s[anc]t[ae]. In r. 22 staat munivimus.
nog wat suggesties:
notum facimus, quod [...] eundem dominum Thomam Morus ad praefatam vicariam vacantem praesentandum [vul aan: esse] duximus ipsique [...] supradictum vicariam conferimus
wij maken bekend, dat [...] wij gemeend hebben [ducere = menen] dezelve heer Thomas Morus voor te moeten [gerundivumconstructie] dragen voor het vacante vicariaat en (dat wij) hem [ipsi] [...] het bovengenoemde vicariaat toebedelen
enixe rogantes [...] cardinalem de Alsatia [...] quatenus praefatum dominum Thomam Morus ad praedictam vicariam admittere et approbare dignetur,
kardinaal d’Alsace met klem [enixe] verzoekend (of: met het dringend verzoek aan kardinaal d’Alsace) om [quatenus] de voornoemde heer Thomas Morus tot het voorzegde vicariaat te willen [dignari = willen] toelaten en (ermee) in te (willen) stemmen [approbare]
In cuius rei fidem praesentes subsignavim[us]
Ter bevestiging [fidem] hiervan [cuius rei] hebben wij in eigen persoon [praesentes] ondertekend.
Groet, Pauwel
@Pauwel
Bij de interpretatie dat praesentes een nom. pl. is en staat voor (nos) praesentes blijft de vraag wat ondertekend en bekrachtigd wordt. Ik denk dat praesentes een acc. pl. is en ook hier staat voor (litteras) praesentes. De formulering is een variatie op een min of meer standaard formule ter beëindiging van een brief van de geestelijkheid. Vaak zie je in één of andere vorm: … praesentes manu propria subsignavimus … sigillo officii nostri muniri fecimus.
Beste Chris,
Ik ben meteen accoord, jouw interpretatie is overtuigender, ik had even niet ver genoeg doorgedacht. Met je eerdere uitleg was ik het al eens. Litteras pr(a)esentes kom ik ook voluit geschreven tegen.
Overigens, waar ik noteerde [gerundivumconstructie], moet gelezen worden [gerundivum].
Groet, Pauwel
Paul Peeters
zei op vrijdag 29 september 2023 - 09:23