Forum

Stadsrekening Haarlem 1540: onmiskenbaar de meeren, maar gaat dit enkel over de onkosten?

Ralph van der Lans

zei op zaterdag 3 februari 2024 - 10:02

Goedemorgen,

Bij mijn vorige vraag twijfel ik nog steeds of daar ook 'meren' staat, maar hier eindelijk een bewijsstuk waarin overduidelijk over de 'meeren' gesproken wordt. Ik heb weer een poging gewaagd en kom tot het volgende:

Op ten 27 sten dach in Januari 1539? …den voors. Stede doerreysde allyn van … by bevele van den burgemeester nair Leyden over de meeren opte Bilderdam, Heyligen wech ende overtoom nair Amsterdam ende voorts op ende deur veele andere diversche waterwegen meeren ende tochten deur de welken men … soude vaerten ende wegen ……………….ende achterdeelt den voors. Stede van Haerlem van alle welke tochten wegens waterwegen ende meeren hij gemaeckt heeft een vaert ende heeft inde selve reyse ene schuytvracht ….. ende anders gedebonisseert? Vijf pond ende voor zijn arbeyt ende moeite 37 …. Ende hun betaelt zo by zijn ….. ende bij ordonnancie van den voorn. Burgermeesteren ter toe van 7 pond.

Op ten Schortelwoon… als den 28e marty anno voors. Zo de voors. Allyn weder by bevele als …. gereyst? geweest nair de Bilderdam ende heylichen wech voors omme te vernemen ende sien of geen schuyten … deur en voeren als … hadde die reyse tot oncosten mit … op een schuyte … ende opten eersten vrijdach na paesschen dan an zo hy noch worden omme de meeren gevaeren om …. als …. Opte schuyt ende noch …………… amme al om voeren ende …. Vier? dagen .. welke tyt zij te oncosten gehad hebben in als met heur ......betaelt zijn by een … ende ordonnantie van een somme van

Op ten 28e dach marty anno voors. Zo de voors. Reysde allyn voors op last van den tollenaer van Sparendam ende by bevele van de burgemeester des stede to op Bilderdam ende waterwegen daaromtrent omme te visiteren ende diverschen of geen damlopers of andere … waterwegen omme voeren van Amsterdam nair Leyden Delft en te verlaten de vaert omme dese steden ende ………met laste of hij nemende sulke van de tollenaars wegen en te Haerlem ende alsoe hij op die reyse .. en achterhaelde en den anderen daechs weder gereyst deur Leyden nair Haerlem ende heeft inde selve reyse tot oncosten gehad .. in den eerste betaelt fraud ende … ende beyde schuyten den van dat zij twee dagen op Bilderdam gelegen hebben …. Verteert met den gesellen vijf ende … victuallie.

Ik lees geen bijzonderheden, behalve dat er onkosten zijn gemaakt voor het patrouilleren. Ik mis alleen een paar woorden en soms zelfs zinstukken om zeker te weten of er niet nog meer gebeurd is. Het hoeft dus niet helemaal omgezet te worden hoor, maar puur een check of ik nog iets mis (bijvoorbeeld of er nog een schuit in beslag genomen is of zo).

Met vriendelijke groet,

Ralph

Reacties (3)

Otto Vervaart zei op za, 02/03/2024 - 15:27

Beste Ralph, in de eerste tekst wordt aan het begin ene Allijn van Leeuwerden genoemd, het jaartal is inderdaad 1539, zijn naam wordt in de tweede aantekening herhaald. De tweede tekst begint met Opten Schortelwoonsdach als den xxxiiiie [24e] martii. Bij de derde aantekening lees ik Op ten xven [15e] dach martii. Het is heel goed denkbaar dat deze rekening specificaties en verslagen samenvat die mogelijk niet strikt chronologisch werden afgehoord. Al lezend in deze teksten is het veel meer een gebied van meren rondom en nabij Haarlem dan enkel "de" Haarlemmermeer, die leek in ieder geval minder op de latere strakke inpoldering...

Het is handig als via bijvoorbeeld de kladblokfunctie van je computer je transcriptie regel voor regel onder elkaar noteert zoals het ineen document staat, dan is het vel duidelijker of je een enkel woord of en gehele zin mist, dat scheelt ook voor de nabewerking.

Ralph van der Lans zei op zo, 02/04/2024 - 11:09

Beste Otto,

Dank voor je reactie. Klopt dat het de meeren betreft en niet specifiek het Haarlemmermeer. Op oude kaarten uit die tijd wordt het soms wel zo genoemd, maar er waren een aantal deelmeren die op een bepaald moment 1 meer vormden. Meeren is voor mij voldoende aanwijzing dat ze in ieder geval over het Leidsche Meer en de Haarlemmermeer en/of Oude en Nieuwe Meer voeren. Ik zal je tip meenemen mocht ik weer hulp nodig hebben. Kan me voorstellen dat dat handiger werkt.

Die bijzondere naam schortelwoonsdach zal dus een woensdag zijn geweest. 

Met vriendelijke groet,

Ralph

Otto Vervaart zei op zo, 02/04/2024 - 12:13

Beste Ralph, via de website voor historische woordenboeken van het Nederlands op https://gtb.ivdnt.org/ vind ik dat Schortelwoensdag een benaming was voor de woensdag voorafgaand aan Pasen. In 1540 viel Pasen op 28 maart. De benaming komt van het het vastzetten van de touwen voor klokken, drie dagen lang werden er geen klokken geluid.

Reageer op dit bericht

Over tekstopmaak
De inhoud van dit veld is privé en zal niet openbaar worden gemaakt.
Slechts één bestand.
10 MB limiet.
Toegestane types: png gif jpg jpeg.
Opmerking