Paleopuzzel nr. 63: Rekenles in de 17de eeuw

De rekening klopt, denk ik.

 

(De Regel) van Drijen.

 

1    een koopman onfangt uijt

2    engelant een pak lakenen

3    van 15 stuckx waar af

4    de 4 stuckx elck lang

5    zijn 30 garten en 6 stuckx

6     elck 32 garten ende de

7    reste van de stucken

8    elck 36 garten betalend

9    voor t' gehele pak 450 £

10  noch voor convoijen ander

11  ongelaen 60 £ 10 ß geeft

12  noch voor ijeder stuck

13  van verwen en berijen

14  12 gl 10 ß de vrage is hoe

15  veel ijder elle beloopt

16  soo men voor 3 garten

17  telt 4 ellen facit 16 ß 6 33/64 el

                                       gatren

18  stucken 4 mael 30 - is 120

19               6 mael 32    is 192

20               5 ------ 36    is 180                                                               

21                                       492   gar

22   gar  el                                               elle

23    3  -  4  -  492                       1968 |656

24    £     ß         4                         333

25                 1968

26    450  -  0

27      60  -  10

28      31  -  5

29    541     15    

 

Dank voor je antwoord Albert. Ziet er degelijk uit.

Heeft nog iemand opmerkingen of aanvullingen bij deze transcriptie?

Ik zie alleen nog in regel 11 ongelden i.p.v. ongelaen

Dat is een goede verbetering Theo! Dank je. Mooi woord ook voor belastingen :)

r5 6 stucke(n)

r14 12 g(rooten)

r17 63/64 d(uiten)

Rekent men niet met pond (£), schelling (s.) en denier (d.)?

Ik denk toch dat het guldens en stuivers zijn. Voor het rekenen met groten was de 17de eeuw te laat volgens mij

Ik denk dat hier twee munteenheden en onderverdelingen door elkaar worden gebruikt, zowel pond, schelling, denier als gulden en stuivers.

1 £ is dan 6 gulden?
15 stuks x 12 g. 10 st. = 187 g. 10 st., gedeeld door 6 = 31 £ 5 s.

Is de breuk niet 33/164?

Rechts onder aan de pagina staat v[er]te, betekenis: z.o.z.

De prijs per el is 541 £ 15 s. gedeeld door 656 = 16,516768293 s.

Dit bedrag zou gelijk moeten zijn aan 16 s. 6 33/164 d.

rr. 10/11 ... convoy en ander[e] | ongelden ...

r. 14: g. of gl.? s. of st.?

Laatste regel: 541 .. Vraagje: Staat er 5c of gewoon 5 ?

Op regel 14 staat inderdaad gl en ss (stuivers). De ander s in de tekst staat dan voor schellingen.

 

Ik denk dat jouw som en interpretatie klopt. Het staat uitgerekend op de pagina als uitleg/toelichting voor de student of voor hemzelf.

Ik kan met mijn alpha achtergrond even niet berekenen of 656 X 6 shilling 6 33/164 denarie hetzelfde is als 541 pond 15 shilling...

@ Johan,

Het lijkt me een 5, met daarboven een klein, niet te verklaren streepje.

De som moet zijn: 656 (het aantal ellen) x (de som van 16 schelling + 6 33/164 denier).
Breng de 6 denier onder dezelfde noemer (164) > 984/164.
Tel bij 984/164 denier de 33/164 denier op en deel >
1017:164 = 6,2012195122 denier, nu in decimalen.
Maak van deze 6,2012195122 denier schellingen door te delen door 12
(1 schelling is immers 12 denier). Uitkomst 0,5167682926 schelling.
Tel daarbij de 16 gegeven schellingen op, wordt 16,5167682926 schelling.
Maak van dit bedrag in schellingen een bedrag in ponden door te delen door 20
(1 pond is immers 20 schelling). Uitkomst: 0,8258384146 pond.
Vermenigvuldig dit met 656, het aantal ellen.
656 x 0,8258384146 = 541,75 pond. N.B. 0,75 pond is 15 schelling.
Het totaal wordt dus 541 pond 15 schelling. Dat zijn i.d.d. de totale kosten van de koopman.

Mijn berekening is misschien niet helemaal volgens de regels, maar ik ben ook maar een alpha ;-)

Hier en daar lijkt aan de rechterkant een letter weggevallen. Is de pagina daar ooit afgesneden?

Ik neig ertoe te lezen/transcriberen:
in r. 5 ... stucke[n]
in r. 8 ... betalend[e]
in r. 10 ... ander[e]

@Johan en @Pauwel

Ik denk dat de schrijver bij die 5 een klein c-tje heeft geschreven mogelijk uit gewoonte. De 5 staat natuurlijk ook voor 500.

Als je het erg uitvergroot zie je dat er een c staat

Voor de volledigheid nog de finale versie van de transcriptie hoewel die alles bij elkaar hier al te destilleren valt.

Ieder bedankt voor het meedenken!

 

(De Regel) van Drijen.

 

1    een koopman onfangt uijt

2    engelant een pak lakenen

3    van 15 stuckx waar af

4    de 4 stuckx elck lang

5    zijn 30 garten en 6 stucke(n)

6     elck 32 garten ende de

7    reste van de stucken

8    elck 36 garten betalend

9    voor t'gehele pak 450 £

10  noch voor convoijen ander(e)

11  ongelden 60 £ 10 s(chellingen) geeft

12  noch voor ijeder stuck

13  van verwen en berijen

14  12 gl 10 s(tuiver)s de vrage is hoe

15  veel ijder elle beloopt

16  soo men voor 3 garten

17  telt 4 ellen facit 16 s(chellingen) 6 33/64 d(enarien)

                                       gatren

18  stucken 4 mael 30 - is 120

19               6 mael 32    is 192

20               5 ------ 36    is 180                                                               

21                                       492   gar(ten)

22   gar(ten)  el                             1 1    elle

23    3  -  4  -  492                       1968 { 656

24    £     s          4                         333

25                 1968

26    450  -  0

27      60  -  10

28      31  -  5

29    541     15                                           v(er)te