Overslaan en naar de inhoud gaan

Forum

Paleopuzzel nr. 58: Echt heel lastig

Paleopuzzel

Een nieuwe paleopuzzel, dit keer een ware hersenkraker. Deze tekst uit het jaar 1546 is afkomstig uit het archief van het Duitse Huis in Utrecht, het hoofdkwartier van de ridderlijke Duitse Orde. Het betreft een bezoek van keizer Karel V aan Utrecht. Wij kunnen zelf niet alles ontcijferen en zijn erg benieuwd wat jullie hiervan gaan maken.

Reacties (6)

Arcimboldo et Philario zei op di, 03/19/2019 - 18:45

Deze puzzel is wel 4 of 5 veertjes waard...

De eerste poging:

constitutiën souden willen maken dat sijluijden in geenrelij
wijs verdragen mogen meer scattingen ofte beswaringe
want onse balijen soo voors. gereleveert te werden van
veel lasten ^van onse adhe commissie^ overmyts quade jaren die die balije Utrecht
over lange jaren gehat heft soe van crijch, oirlog ende
scatting ende an die orden en dingen als pastoren geen
macht en hebben voortan te doen ende te geven als sijluijden
tot deser tijt toe gedaen hebben, ’twelck kenneschodt
ende aengaende mijns persoons tot Utrecht, soe crijge ick
van ’t cantslerij selven menig groten scattinge van den jaericken
ende van den jaren xxvii ende xxviii ende deser * jair bij
’t innecomen van Amersfoort dat mogen oick nyet moge post
is naer ’t virdragen dan men alhier taire genouche ende
werdt ’twelck als ons *sie sijn overzicht heeft met
goeden verclaringe ’t ben gegeven sall werden
soe will dat ick corts nijt en beovert ongehouden [onse houden]  geven instructie
ende informatie der balije saick ende Utrecht
ons genadigs here majesteijt t’kennen gegeven hebben

Michel Oosterbosch zei op di, 03/19/2019 - 21:32

Een meer dan verdienstelijke poging! Dat is zeker meer dan een pluim waard. Ik heb enkele afwijkende lezingen / alternatieven / suggesties:

r.1: constitutiones : zoals het hier afgekort is, lijkt het mij eerder Latijn, maar dat moet bevestigd worden door wat voorafgaat.

r.3: soo voors.: ik zie enkele doorgestreepte letters "ge" en een streep of een s, en vervolgens 'hoopt'.

r.4: "adhe commissie" zie ik niet, maar vooralsnog geen beter alternatief, tenzij misschien "genadich heer messir(e)?".

r.6: ik lees: "scatting etc.(?) ende die commenderijen als pastoeren geen".

r.8: kenneschodt: "kenne ons godt".

r.10: ik lees: "van tlantscip Hatum menygerleij scattingen van den jare ..."

r.11: "ende van den jaren XXVII ende XXVIII ende tleste willeck jar bij".

r.12: voor 't innecomen heb ik "tinnenemen"; het woord na "Amersfoort dat" lijkt mij niet "mogen", mede omdat het laatste woord "mogelijck" is.

r.13: taire genouche ende = tUtrecht gemackt en

r.14: "werdt; twelck als ons genadich her sijn capittell leijt myt"

r.15: goeder verclaringe t(e) kennen gegeven sall wordden (boven de?)

r.16: hoe well dat ick corts myt een boodt myt goeder instructie

r.17: van Utrecht

r.18: majesteijt: Meyster

Best een weerbarstige tekst dus, met nog heel wat vraagtekens. Ik kijk dus uit naar aanvullingen en correcties. Pas als je de tekst tot in alle details begrijpt, weet je ook dat je hem correct gelezen hebt.

beheerder Albert Hogeweij zei op do, 03/21/2019 - 15:36

Knappe en dappere pogingen tot dusver! Het is bepaald geen zondagsschrift. En dan gaat het hier niet over een of andere stalknecht maar over de keizer.

Volgende week komen we hopelijk met zwaarder geschut, nu slechts een schamele duit in het zakje: is het derde woord na ‘Amersfoort’ in r. 13 niet ‘mij(n)’?

En mochten we er met z’n allen niet uitkomen dan tippen we het justitieel apparaat voor een plaats op de lijst van alternatieve straffen. Maar liever komt het zover niet.

Vriendelijke groet, Albert

beheerder Albert Hogeweij zei op ma, 04/01/2019 - 17:27

Hier dan het product van ons team paleoverloskundigen. Het beter weten mag altijd. Iemand?

 

Co[n]stition[en] soud[en] will[en] mak[en], dat sij luyden in geenrelij

        wijs, maekt verdraagen mog[en] meer scattingen ofte lasten beswaring[en]

        want onser balije[n] verhoopt[e] gereleveert te werd[en] van

        vors[eyde] last[en] va[n] onse[r] gen[adigh] heer messire overmyts quade jaren die die balije Utr[echt]

        over lange jaire[n] gehat heft soe v[an]d[en] crijch, oirlog[en] en[de]
        scatting[en] en[de] a[n] die commenderyen als[den] pastoeren geen
        macht en heb[ben] voortan te doen, en[de] te geven, als sij luijd[en]
        tot deser tijt toe gedae[n] heb[ben], ’twelck kenne ons godt
        en[de] aengan aengaen[de] mijns p[er]soons tot Utr[ech]t, soe crijge ick
        van slantsco[mmande]r[ie] halven menygerleij scatting[e] van den jare xliiij
        ende van den jaren .xxvij. ende .xxviij. ende ’t lester willeck jair bij
        ’t Innemen[en] va[n] Amersfoort, dat mij[n] oick nyet mogelijck
        en is nae ’t verdrage[n] da[n] me[n] alhier jaire genoeten en[de]
        werdt ’twelck als ons g[enadiger] here sijne capittell leijt met
        goed[en] verclaringe t[e] ken[nen] gegeve[n] sall werd[en] boven den
        hoe well dat ick corts mijt e[en] boodt enige goed[en] instructie
        ende informatie myner saick die balijen saick va[n] Utrecht
        ons g[enadiger] here meyster t[e] ken[nen] gegev[en] hebbe,

Michel Oosterbosch zei op ma, 04/08/2019 - 22:53

Een poging, maar met enkele vraagtekens (van de rest was/ben ik vrij zeker, maar het blijft zoeken en tasten. De toelichting bij / verantwoording van mijn variante lezingen laat ik achterwege wegens te lang. Overigens jammer dat het begin ontbreekt: dat had meer vergelijkingsmateriaal geboden.

constitutionen souden willen maken, dat sij luyden in geenrelij
wijs mocht verdragen mogen meer scattingen ofte lasten beswaringen,
want onser balyen geshoopt gereleveert te werden van
veel lasten van onse edele (?) her messire overmyts quade jaren die die balye Utrecht
over lange jairen gehat heft, soe van crijch, oirlog ende
scatting[en] etc., ende die commenderijen als [die] pastoerien geen
macht en hebben voort aen te doen ende te geven als sij luijden
tot deser tijt toe gedaen hebben, twelck kenne ons Godt;
ende aengan aengaende mijns persoons tot Utrecht, soe crijge ick
van tlantscip halven menygerleij scattingen van den jare elven (?)
ende van den jaren xxvii ende xxviii ende tleste, welleck jair bij
tinnenemen van Amersfoort dat mij oick nijet mogelijck
en is meer te verdragen dan mij alhier tUtrecht ge…cht (?) en
werdt; twelck als ons genadich her sijn capittel leijt, myt
goeden verclaringe te kennen gegeven sall werdden, boven d[at]
hoe well dat ick

 corts myt een boodt myt goeden instructi[e]
ende informatie mijn saick der balyen saick van Utrecht
ons genadich heer meyster te kennen gegeven hebbe.

beheerder Albert Hogeweij zei op do, 04/11/2019 - 12:20

Beste Michel,

Mijn complimenten voor de variante lezing! Het paleocollectief zag zich genoodzaakt er opnieuw naar te kijken en komt nu met het volgende voor de dag. [spoiler alert: een & ander uit jouw lezing is er wel degelijk in verwerkt]

Vriendelijke groet, 

Albert

 

01           constitionen souden willen maken, dat sij luyden in geenrelij

02           wijs, maekt verdraagen mogen meer scattingen ofte lasten beswaring[en]

03           want onser balijen verhoopte gereleveert te werden van

04           veel lasten van onser edele heer messire overmyts quade jaren die die balije Utrecht

05           over lange jairen gehat heft soe vanden crijch, oirlogen ende

06           scattingen ende an die commenderyen alsden pastoeren geen

07           macht en hebben voortaen te doen, ende te geven, als sij luijden

08           tot deser tijt toe gedaen hebben, ’twelck kenne ons godt

09           ende aengan aengaende mijns persoons tot Utrecht, soe crijge ick

10           van slantscip halven menygerleij scattinge van den jare xliiij [?]

11           ende van den jaren .xxvij. ende .xxviij. ende ’t lester willeck jair bij

12           ’t Innemenen van Amersfoort, dat mijn oick nyet mogelijck

13           en is meer ’t verdragen dan men alhier jaire genoeten ende

14           werdt ’twelck als ons genadiger here sijne capittell leijt met

15           goeden verclaringe te kennen gegeven sall werden boven den

16           hoe well dat ick corts mijt een boodt enige goeden instructie

17           ende informatie myner saick die balijen saick van Utrecht

18           ons genadiger here meyster te kennen gegeven hebbe,

Reageer op dit bericht

De inhoud van dit veld is privé en zal niet openbaar worden gemaakt.
Slechts één bestand.
10 MB limiet.
Toegestane types: png gif jpg jpeg.