Paleopuzzel nr. 39: Transportregister eind zestiende eeuw

Wat een vermoeiend handschrift! Een aanzet:

1 Garbrant Cornelisz[oon] Borst, moultmaecker, vercoopt
2 Jan Aelbertsz[oon] Ban, brouwer, zijnen swager, een huijsinge
3 metten erve ende moulterie, staende ende leggende op ’t
4 Corte Spaerne, eertijts genaempt ’s Gravesteijn, tusschen
5 den voorn.[oemden] Jan Aelbertsz[oon] Ban zelffs aen d’een zijde, Gerrijt
6 in den Croon ofte zijnen naesaten aen d’ander zijde, achter
7 streckende ende uijtgaende tot opte Dijckstraete, met oock

Een volgend stukje:

7 streckende ende uuijtgaende tot opte Dijckstraete, met
8 oock eenen thuijn ende hoijschuijr over dezelve
9 Dijckstrate achter den spijcker, toecomende Johan Gael Claess.,
10 burgermeester deser stadt Haerlem, beginnende vierentwintich
11 voeten van dezelve spijcker aff tot achteraen de huijsinge
12 van Pieter Decker ende de vuijle beecke tusschen
13 Laurens Bitters-steechgen aen d’een zijde, de schuijre van
14 Hans Colterman aen d’ander zijde, mette laste van
15 drije hondert karolus guldens daerop staende, daervan achtien
16 gelijcke guldens ende vijftien stuvers ’s jaers te rente betaelt

17 werden, verschijnende Alreheijligen ende toecomende Gerrijt Heijnricks?,
18 stuver daervan den voorn. Jan Aelbertsz. van ’t jaer renten,
19 ’t welck Alreheijligen LXXXV verschijnen zal, t’zijnen laste
20 zal betalen. Anders all vrij van pachten ofte renten
21 ende voorts in allen schijne als hij comparant ’t selve
22 van mr. Marten Bitter opten vierden januarij anno XVc ende tachtich
23 gecoft heeft onder gelijcke waernisse als hem comparant
24 bij denzelven Bitter gedaen ende belooft es, dien hij denzelven
25 Jan Aelbertsz. van overgelevert heeft, met voorwaerden
26 dat men ’t licht van Gerrijt in de Croons huijse, sulcxs ’t selve
27 althans staende ende up ’t plaetsken van desen huijse responderende es,
28 nijet en zal moegen betimmeren.
29 Om veertienhondert karolus guldens gereets gelt, daervan gaen
30 moet twee hondert ende twintich karolus guldens thien
31 stuvers van huijsraet, die in desen coop getauxeert ende
32 begrepen es. Gedateert den lesten decembris anno XVc LXXXIIII.

Het antwoord op deze paleopuzzel komt veel te laat, excuus! Enkele woorden kwamen niet overeenkwamen met de oplossing - blinde paniek tot gevolg. Gelukkig is onze paleograaf weer terug van vakantie, en dit is het oordeel.

1. Garbrant corneliszoon borst moultmaecker vercoopt
2. Jan aelbertszoon ban brouwer zijnen swager Een huijsinge
3. metten erve ende moulterie staende ende leggende opt
4. corte spaerne eertijts genaempt sgravesteijn Tusschen
5. den voornoemde Jan aelbertszoon ban zelffs aen deen zijde Gerrijt
6. In den croon ofte zijnen naesaten aen dander zijde achter
7. streckende ende vuijtgaende [uuijtgaende] tot opte dijckstraete Met
8. oock eenen thuijn ende hoijschuijr over de zelve
9. Dijckstrate achter den spijcker toecomende Johan gael claessoon
10. burgermeester deser stadt Haerlem beginnende vierentwintich
11. voeten vande zelve spijcker aff tot achter aen de huijsinge
12. van pieter Decker ende de vuijle beecke Tusschen
13. Laurens bitters steechgen aen deen zijde de schuijre van
14. Hans colterman aen dander zijde Mette laste van
15. drije hondert Karolus guldens daer op staende daer van achtien
16. gelijcke guldens ende vijftien stuvers sjaers te rente betaelt
17. werden verschijnende alreheijligen ende toecomende gerrijt Heijnricxszoon
18. stuver daer van den voornoemden Jan aelbertszoon ban tjaer renten
19. twelck alreheijligen lxxxv verschijnen zal tzijnen laste
20. zal betalen Anders all vrij van pachten ofte renten
21. Ende voorts In allen schijne als hij comparant tselve
22. van meester marten bitter opten vierden Januarij anno xvc ende tachtich
23. gecoft heeft onder gelijcke waernisse als hem comparant
24. bij den zelven bitter gedaen ende belooft es dien hij den zelven
25. Jan aelbertszoon ban overgelevert heeft Met voorwaerden
26. Dat men tlicht van Gerrijt In de croons huijse sulcxs tselve
27. althans staende ende upt plaetsken van desen huijse responderende es
28. nijet en zal moegen betimmeren
29. Om veertienhondert Karolus guldens gereets gelt. Daer van gaen
30. moet twee hondert ende twintich Karolus guldens thien
31. stuvers van huijsraet die In desen coop getauxeert ende
32. begrepen es Gedateert den lesten decembris anno xvc lxxxiiij

Slechts één schrijfwijze waar bij mijn collega zich niet kon neerleggen.

Zou het kunnen dat het laatste teken van regel 17 een '6' is?

Dat sluit ook beter aan bij 'stuver' in de volgende regel.

@ Lise Koning

De keuze om de oorspronkelijke schrijver te volgen in zijn al dan niet gebruiken van hoofdletters leidt tot een lastig leesbaar stuk. Ik zou ervoor willen pleiten om in ieder geval de voor- en achternamen met

Ik denk ook een 6 op einde regel 17.. Vooral omdat je vóór stuver een getal verwacht. Daarvoor lees ik als  naam  dan Heijnr met een afkortingsstreep ( liggende streep) Maar om daar dan meteen Heijnrixszoon van te maken ?

Gedeelte  van mijn tekst weggevallen?

Ik bedoelde : ... Ik zou er voor willen pleiten om in ieder geval de voor-en achternamen met hoofdletters te schrijven

@Richard en Herman: jullie hebben gelijk, er staat ook nog een '6'!

Wat betreft de hoofdletters van namen: we houden eigenlijk de 'what you see is what you get'-regel aan. Als er geen hoofdletter staat, schrijven we die in principe ook niet. Daarentegen zijn er veel gevallen waarin je kunt discussiëren of de schrijver wel of niet een hoofdletter bedoelde en of er wel of niet 'zoon' bedoeld wordt. U heeft gelijk, voor een paleopuzzel als deze is het wellicht niet handig om er 'zoon' van te maken. 

Ja, het is nou eenmaal de website "watstaatdaer" en dan moet je eigenlijk diplomatisch transcriberen. Diplomatisch betekent: exact schrijven wat er staat. Dat komt de leesbaarheid (en het begrip) van een tekst niet ten goede. Veel prettiger is het om de kritisch-normaliserende methode te gebruiken. Daarbij wordt het hoofdlettergebruik en de interpunctie aangepast aan het huidige gebruik. Dat is stukken beter leesbaar.

Dan krijg je dit begin:
1. Garbrant Corneliszoon Borst, moultmaecker, vercoopt
2. Jan Aelbertszoon Ban, brouwer, zijnen swager, een huijsinge