Oude tekst 1346

Mijn lezig is deze:

Wi, Jan, in der ghenaden Goedes bisscop van Utrecht, ende Robbrecht van Arkel, here van Berghe, maken kont allen luden dat wi vursien /
hebben van onsen lieven vrienden Janne here van Arkel, driedusenth pont zwarter tuirnoy die hi scondich was onser liever zuster Coenegonde van /
Arkel, wilen was jonckvrouwe van Hoesdune, wilke driedusenth pont zwaerte voerscreven sij gheloeft hebben ende loven ware dat zake dat onse lieve /
zuster Coenegont van Arkel voerscreven alfivich werde sonder witachtich gehboerte van hoeren live te laten, dat men dese dudent pont /
zwarte voerscreven weder souden brenghen in hant ons liefs brueder Johan van Arkel voerscr. of sijnre rechter erfnamen binnen Gorinchem /
binnen jaers nae hoerre doet in allen manieren als die here van Arkel voerscr. dese driedusent pont hadde eer wi se van hem ontfenghen /
ende hiervoer hebben wi borghen gheset onse lieven brueder den here van Arkel voerszc. die hem dese voerscr. vorwaerden mit ons gheloeft hebben /
mit ghesamenderhant de voer al alse heren Arten here van Hoekelem, heren Gheret van Asperen, heren Coenraet van Achtwijc, heren Arend van /
Houweninghe, heren Jordaen Wyllinc, ridder Rueclof van Daelhem ende Broenys van Swieten soen knapen, ende waer dat zake dat een van bider /
ghenaden goeds bisscop van Utrecht ende Robbrecht van Arkel here van den Berghen principael zaecsvondighe ende Maerte here van Hoekelom, Gheret /
van Asperen, Coenraerd van Achtwijc, Arende van Houweninge, Jordaen Willinc, ridder, Roelof van Daelhem ende Broenys van Swieten soen knapen, /
borghen alse voerscreven is, niet en voldaden alle voerwaerde voerscr. so gheloven wi tot vermaninghe des heren van Arkel of zijnre rechte erf- /
namen of eens ghewaerts beden van hem binnen Gorinchem te comen ende te bliven leysten in een herberghe daer die heren van Arkel voorscr. /
of zijn rechte erfnamen ons in wisen zoelen ons selve te winnen ende al te doen als recht is van leystinge van heren ende van voerder luden daer het /
niet te scheyden wine hadden den heren van Arkel voerscr. of zijnen erfnamen vol ende al ghenoech ghedaen van den driedusent pont zwarte voerscr. /
van coste ende hoefscel, voert waer dat zake dat enich van onse heren voerscr. selve niet leysten en mochte, so soude hi hem verwaren /
mogen met enen tweden eersamen persoen uut enen paerde die voer hem leiste in allen manieren als voerscreven is, ende wi Jan bi der ghe- /
naden Goeds bisscop van Utrecht ende Robbrecht van Arkel here van den Berghe voorscr. gheloven in goede trauwen al onse borgen voorscr. Acht- /
wijc, Arende van Houweninghe Joerdaen Willinc, ridder, Roelof van Daelhem ende Broenys Jans Wittensoen knape, borghen alle dese /
voerscreven vorwaerden volghen willen, houden ende voldoen willen in allen manieren alse voerscreven is, so hebben wi desen open brief /
bezeghelt mit onsen zeghelen, Ghegheven up den Kersdach in den jaere ons Heren dusent driehondert ende sesse ende viertich.

alfivich ? Typefoutje neem ik aan.  moet zijn : aflivich

Inderdaad!

Bedankt allemaal voor de reacties op deze oude tekst, en met name Geert voor de transcriptie !

Door de vele malen dat de borgen herhaalt worden in de tekst bent u overigens een regel vergeten, waar net een woord ik zit dat ik niet had, nl. in de 5de regel van onderen.

Ook ben ik het hier en daar niet helemaal eens met de gegeven nieuwe transcriptie. In de 2de regel bv. staat volgens mij echt "lieve broeder" en niet "vrienden." NB: deze Jan, heer van Arkel, was dan ook hun halfbroer, iets dat ik weet omdat ik met die tak bezig ben.

Ook denk ik dat er "hoefstel" staat (een in geel aangegeven woord). Ik googelde het daarnet, en vond het in een andere tekst, welke hier te vinden is: http://resources.huygens.knaw.nl/registershollandsegrafelijkheid/oorkon…

maar ik weet niet wat het betekent.

Ook denk ik in de 7de regel van onderen niet "eersamen persoen" staat, tenzij het woord afgekort is, maar dat komt in deze tekst bijna niet voor, behalve bij "voerscr." Ik bekeek de tekst nogmaals, en denk nu dat er "man" staat. Het helpt niet erg dat er net een beschadiging door de tekst loopt op die plaats.

In ieder geval bedankt voor het transcriberen van de hele tekst; alle puzzelstukjes zijn nu opgelost (op 1 na), en verder zijn er wat slordigheden van mijn kant (bv. "voerscr" i.p.v. voersz.) mee weggewerkt.

Wie kan het laatste woord vinden? Dat moet dan wel uit het zinsverband worden opgemaakt, gezien de beschadiging in de tekst op die plaats.

Omdat de tekst zo oud is, met voor moderne ogen vreemde zinnen, is het niet zo makkelijk dat woord te raden.

5de zin van onderen

te quiten van allen

Ah, bedankt, en knap dat u dit gevonden heeft.

Ik dacht al dat het met een "q" begon, maar kon er toch niet opkomen.

Via de historische woordenboeken op https://gtb.ivdnt.org/ kom ik uit op het lemma hovestal, een woord dat kapitaal, hoofdsom betekent, er zijn nogal wat spellingsvarianten, zoals hoefstal.

In de tweede regel staat er onsen lieuen brueder, met een bovengeschreven o op de letter u.

In de zevende regel staat mit enen goeden eersamen man. De m lijkt wel wat op de p van paerde, iets hoger staat zake met dezelfde vorm van de a; een m met een haaltje naar beneden zie ik in Daelhem. De letter a in deze oorkonde heeft dus twee vormen,

Dank Otto, voor uw bijdrage.

Die oud Nederlandse teksten zijn met name lastig door de vreemde woorden die er in staan, zoals hoefstel. Het schrift zelf vind ik persoonlijk makkelijker te lezen dan het schrift van rond 1600 (afhankelijk van het handschrift uiteraard).

Voor het opzoeken van oude woorden gebruik ik deze site: https://ivdnt.org/woordenboeken/zoeken-in-woordenboeken/?w=banwerk

Het nadeel is dat ze dijkwijls maar 1 spellingsvariant gebruiken, en bij dat lemma dan verschillende variaties opgeven, maar op die variaties kan je dus niet zoeken, en dat zou makkelijker zijn.

Beste Louis, bij het samenstellen van woordenboeken moet men het geheel niet te veel laten uitdijen door voor elke varaint verwijzingen op te nemen. Sommige Nederlandse woordneboeken waren in de papieren versie tamelijk omvangrijk, het WNT is groter dan het Deutsches Wörterbuch waarmee de gebroeders Grimm begonnen! Via de link die ik hier noemde krijg je wel meteen suggesties voor mogelijke woordvormen. Het Middelnederlands vormt een eigen fase in de ontwikkeling van de Nederlandse taal, waarin het niet alleen om andere spelling van woorden gaat, maar ook en vooral om een eigen idioom, taalvormen, grammatica en syntaxis. Met een modern Nederlandse bril op kun je dan niet meteen alles juist begrijpen...