manuscript Sloane

Beste François, eerst maar het Latijn van deze tekst, uit het Tacuinum sanitatis:

De sanguine me[n]struali
Puer hus? occulos
De homine siue de muliere experimenta
Hyppuris idem est quod canoa equa
Iacintus siue veribulbus

Dit botanisch-medische werk is vertaald uit het Arabisch. Dat het eerste over menstruatie gaat is wel duidelijk, maar de andere hoofdstuktitels zijn meerduidig of niet rechtstreeks te vertalen, al zou het bijvoorbeeld best over de hyacint kunnen gaan. Er is een Engelse vertaling en inleiding door Luisa Cogliati, The Medieval Health Handbook: Tacuinum Sanitatis (New York 1976).

Beste Otto,

Bedankt voor de toelichting maar ik meen dat dit niet voorkomt in de Tacuinum sanitatis, waarvan uiteraard meerdere versies bestaan. Ik herken geen Latijns woord tussen Puer en occulos en dat maakt het onduidelijk. Ik zie ook het verband niet van 'occulos' met het naakte kind. Soms vind ik die afbeelding waarbij over de 'de homine sive de muliere experimenta' de vermelding staat dat hier het effect van een aphrodisiacum wordt weergegeven. De plant links wordt hippuris of een 'paardenstaart' soort genoemd en de plant rechts is een hyacint. Beide planten krijgen in de oudheid (middeleeuwen) wel de eigenschap toegeschreven dat ze de urineproductie en de menstruatie opwekken, wat kan slaan op het naakte kind en de vrouw. Ik zie echter niet het verband met een mogelijk aphrodisiacum betrekking hebbend op de man en de vrouw. Vandaar mijn bericht. Het komt ook uit een manuscript dat het moet hebben van enkel de illustraties met een korte tekst maar verder bevat het manuscript geen toelichting bij de afbeeldingen.

Bedankt voor deze uitleg, intussen zie ik ook dat het om een Tractatus de herbis gaat, zie https://en.wikipedia.org/wiki/Tractatus_de_Herbis . Het handschrift Londen, British Library, Sloane 4016 valt te bekijken op Wikimedia Commons,  https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:BL_Sloane_4016,

Het is precies de vraag in hoeverre de illustraties letterlijke corresponderen met eventuele verdere tekst, en hetzelfde geldt voor de Latijnse toelichtingen bij de diverse figuren. Bij het jongetje staat bij nader inzien Puer hiis, de schrijver heeft een teken boven een y geplaatst.

Enkel geduldig onderzoek naar verschillende soortgelijke traktaten en verluchte handschriften kan hier meer duidelijkheid brengen, soms blijven zaken echter voor meerdere uitleg vatbaar. Gelukkig staan veel handschriften tegenwoordig online. De British Library herstelt zich nog qua online aanwezigheid van een ingrijpende hack die veel digitale zaken heeft getroffen...