Huwelijksakte Latijns met een nawoord

Gezien de armoedige respons is het blijkbaar toch niet zo makkelijk. Ik zal eens een poging doen de latijnse tekst en de vertaling op te schrijven voor zover ik het kan lezen:

"Mediante rubro sigillo obtento á Rdissimo di Archidiacono Condrosy matrimonio iuncti Joannes georgius Zartner et Catharina Voss: testibus Lamberto Hennoumons, sorore eius ... Per matriculario Jacobo Tixhon.
NB supradictus sponsus bavarus ... (terra?) Boemia (?) mulis libertatis sum a lett... (of bett...) ab...., et a matrimunio."

Mijn vertaling:

"Middels het verkregen rood zegel door het hoogeerwaarde aartsdiakonaat van Condroz in het huwelijk verbonden Joannes Georgius Zartner en Catharina Voss: met de getuigen Lambertus Hennoumont, de zus van deze ... door de matricularius Jacobus Tixhon.
NB: bovengenoemde bruidegom uit Bayern (....), en door het huwelijk."

Ik lees het woord mulis (ablativum pl. van mulus = muilezel) en libertatis. Zou het kunnen dat hij zich met muilezels bevrijd heeft?

Mulis ? ik lees: ANULIS libertatis ( vrijheid ringen) volgens google vertaalmachine. Al is me dan ook niet helemaal duidelijk wat dat betekent.Maar ringen past wel bij huwelijk.

Oja, anulis, dat zal het zijn. Dankjewel.

Zou het misschien kunnen, dat hij bevrijd is van de ringen (misschien een eerder huwelijk?) door een brief uit Bayern (a lettera ab bavari) en door dit huwelijk (et a matrimonio)?

Het woordje na libertatis is ook slecht te lezen. Ik denk niet dat het SUM is, zoals ik boven schreef.

als de pastoor nu eens niet alles in het latijn heeft geschreven, maar een mengelmoes latijn/frans en het volgende heeft geschreven: anulis libertatis SUR a lettera bavari ( vrij vertaald: bevrijd van ringen door een brief uit Bayern) Het verandered de betekenis niet, maar past wel beter als sum

Dat zou een theorie kunnen zijn. Men moet waarschijnlijk ook het Latijn van zo'n pastoor niet exact volgens de Latijnse declinaties vertalen.

Er zou ook SUI kunnen staan. Dan zou het vrij vertaald eventueel kunnen zijn, dat hij zichzelf van de ringen heeft bevrijd. Voor verdere ideeën ben ik open...

Maarten, wat staat er tussen eius en matricolario? ik lees achter eius cha-
en op de volgende regel vir ( met een boogje , mogelijk afkorting?) maar ik kan hier niets van maken

ps
Voor matriculario vind ik de betekenis van koster/ meester/ schrijver. Ik gok op koster. Dus dan zou Jacobo Tixhon koster zjn

Hallo Herman,
dankjewel voor de moeite en de nieuwe inzichten. Dit brengt mij ook steeds weer op nieuwe ideeën. Een afkortingsboogje had ik nog nooit van gehoord, maar dat zou heel goed kunnen. Dan staat er dus "et matriculario..." en nier Per. Dus het huwelijk had drie getuigen: de koster Jacobus Tixhon, Lambertus Hennoumont en de zus van hem. Dan denk ik dat achter eius de naam van deze zus staat in een afgekorte vorm en kunnen de letters voor et matriculario ook RIN zijn: ik houd het op catrin. In 1713 trouwt er namelijk een Catherine Hennoumont in Henri-Chapelle. Getuige bij dit huwelijk is ook Lambert Hennoumont (hier staat niets van broer van de bruid, maar het zou niet ongebruikelijk zijn).

Langzaam komt er hier licht in de duisternis :-)

Maar de laatste zin blijft moeilijk. De laatste letter van het woord anulis is volgens mij geen s maar een t. Dan zou er ATTULIT kunnen staan. Dit kan van het werkwoord affere (affere - attuli - allatus = brengen, melden) komen wat zoveel betekent als hij heeft gebracht of gemeld. Dan zou er het volgende staan: "attulit libertatis suas" en kan het als volgt vertaald worden: bovengenoemde Beierse bruidegom uit het land van Böhmen meldde zijn vrijheden door een brief uit Bayern, en door dit huwelijk.

Voor het overzicht hier nog eens de complete latijnse tekst en de vertaling tot nu toe:

"Mediante rubro sigillo obtento á Rdissimo di Archidiacono Condrosy matrimonio iuncti Joannes georgius Zartner et Catharina Voss: testibus Lamberto Hennoumont, sorore eius catrin et matriculario Jacobo Tixhon.
NB supradictus sponsus bavarus ... (terra?) Boemia (?) attulit libertatis suas a lett(era) ab bavari et a matrimonio."

Mijn vertaling:

"Middels het verkregen rood zegel door het hoogeerwaarde aartsdiakonaat van Condroz in het huwelijk verbonden Joannes Georgius Zartner en Catharina Voss: met de getuigen Lambertus Hennoumont, de zus van deze Catrin. en de matricularius Jacobus Tixhon.
NB: bovengenoemde Beierse bruidegom uit het land van Böhmen meldde zijn vrijheden door een brief uit Bayern, en door dit huwelijk."

Hallo Maarten : Catrin lijkt me 100 % juist. Attulit lijkt me goed mogelijk, als je het weet lees je inderdaad een dubbel tt, dus attulit. Onduidelijk blijft voor mij over welke vrijheid er nu precies geschreven wordt. Maar dat is volgens mij verder ook niet uit dit stuk af te leiden. . Ik kan verder niets zinnig meer zeggen over akte.

Waarschijnlijk de vrijheid om te trouwen: dat hij in zijn land van herkomst niet getrouwd is. Tegenwoordig heet dat "verklaring van huwelijksbevoegdheid".

Ik dank je hartelijk voor je hulp Herman. Ik denk dat we het meeste hebben opgelost en de betekenis van het naschrift grof hebben blootgelegd.

In plaats van "ab bavari" zou er ook "ab haresi" of "ab haeresi" kunnen staan: voor niet-katholieken die de rooms-katholieke kerk wilden bijtreden, vroeg een priester bij het ordinariaat een volmacht aan om diegene "ab haeresi" in de kerk op te nemen. Misschien heeft deze Georg zo een brief voorgelegd.

Ik kreeg een tip van iemand, dat "ad lett".. misschien ook "ad bellum" zou kunnen zijn. Als ik de b en de dubbele l met andere letters in de tekst vergelijk, denk ik echter toch dat er "ad lett.." staat.

ad bellum verteaald google : met oorlog. Dat is in het gehele verhaal niet logisch.
Ad lettere ab haerisi wordt vertaald met de brief vande ketterij. Dit klinkt voor mij logischer. Ook logischer als het eerdere bavari. Dus vooralsnog zou ik het houden op : Ad lettera ab haerisi. Tenzij iemand een beter idee heeft?

Maarten, Herman, et aliis,

Ik heb dit eens bekeken en kom tot het volgende:

Mediante rubro sigillo obtento a(b) R(everen)dis/
simo D(ominus) Archidiacono Condrosy matrim[o]/
nio iuncti Joannes Georgius Zartner/
et Catharina Voss(en) testibus Lam/
berto Hennoumont, sorore eius Ma/
ria et matriculario Jacobo Tixhon.
NB supradictus sponsus bavarus te[s]/
timonia attulit libertatis suae a(b) leth[um]/
ab haeresi et a(b) matrimonio.//

Er waren een paar "instinkertjes":
Het dubbelpunt wijst op een afkorting.
Dus: d: = Dominus
Maar ook Voss: = Vossen !! (Kijk de indexen maar eens na..)
Niet Catrin maar wel Maria is de zus van Lambertus Hennoumont. De schrijver accentueert dikwijls zijn laatste a met een circumflex (^).
Lees: ...Hennoumont, zijn zuster Maria, ..
Rubro sigillo: met rood zegel: tegen betaling kon de officiële vrijstelling verkregen worden van de huwelijksafkondigingen. (Er zijn dus geen "bannen")

En dan het nawoord:
Bovenvernoemde bruidegom uit Beieren, overhandigde een verklaring van zijn "vrij te zijn" van doodslag, ketterij en huwelijk.

Affere -> attuli =aanbrengen
Lethum, ook letum = geweldadige dood; hier "doodslag".
Ad haeresi: deze uitdrukking staat ook in een akte van 1723 (zelfde schrijver)
J.Tixhon komt voor in heel wat akten: hij is de koster van de parochie.

Ik hoop jullie tot dienst te zijn geweest en blijf ter beschikking voor alle mogelijke correcties.

Beste Johan,

Hartelijk dank voor je bijdrage en sorry voor mijn late reactie. Als ik het zo doorlees, denk ik dat je helemaal gelijk hebt. Ik ga dit zo overnemen. Alleen de naam Voss is volgens mij niet Vossen. Ik vind in de doopindexen van Henri Chapelle namelijk geen Vossen.

Beste Maarten,

Hoewel jij nog geen "Vossen"s hebt gevonden, zou ik daar toch maar eens ernstig naar gaan zoeken. Johan heeft gelijk, de dubbele punt wijst op een afkorting. Dat kan natuurlijk "Vossen" zijn maar ook het patroniem "Vossoon" of iets dergelijks. Er staat in ieder geval niet "Voss".

https://search.arch.be/nl/zoeken-naar-archieven/zoekresultaat/inventari…
(scan 110 van 117)

Het dubbele punt teken kan als een afkortingsteken gebruikt worden zoals tegenwoordig het punt teken, maar evengoed wordt het dubbele punt teken in oude teksten gebruikt als rustpunt in de tekst, dwz als komma teken of punt teken. In het huidige geval moet het m.i. na Voss als komma teken worden opgevat, waar een bijzin begint met opsomming van de getuigen. Zie ook op scan 111 de registratie van 6.2.1716 waar de naam Voss meerdere keren voorkomt. Overigens is het gebruik van leestekens in oude teksten zeker niet conform het huidige gebruik.