hulp gevraagd

Het betreft een oorkonde. De landsheer Aert van Loven {=Leuven}, heer van Breda, en diens echtgenote Ysabele, maken via deze oorkonde bekend dat zij aan Aert Coreman en diens vrouw Heilewych het recht hebben verleend om stukken land te gebruiken. Dat recht is erfelijk (hervelake): het gebruiksrecht gaat dus over op de kinderen van Aert en Heilewych, het formele bezit gaat over naar de nakomelingen van Aert van Leuven en Ysabele. Het gaat om een gebied van 50 bunder aan onontgonnen gebied binnen het gebied van Hulsdonck. Voor dit gebruiksrecht zijn Aert Coreman en Heilewych een jaarlijks bedrag van 50 kleine Leuvense penningen (bedoeld wordt mogelijk 50 mailles), dat hij jaarlijks op de feestdag van Sint Maarten (11 november) diende te betalen.

Het land is vrijgesteld van allerlei belastingen en collectes (beden op basis van bezit). Wel rust op de gebruiker de plicht om zijn landsheer bij te staan in geval van nood of van belangrijke ceremoniële zaken: als de landsheer tot ridder geslagen zou worden, een kind van de landsheer zou gaan trouwen, als de landheer gevangen genomen zou worden of als de landsheer deel zou nemen aan een oorlog. Ook blijven Aert Coreman en Heilewych gehouden aan de rechtsspraak van de landsheer en moeten zij de tienden betalen die op het betreffende stuk land rusten. Het stuk is bezegeld door de landsheer in december 1279.

Beste Rien, Cerutti gaf in de kopnoot van zijn editie een beknopte weergave van de inhoud, en ook de voetnoten geven enigszins aan waar het hie rom draait, maar verder is het Middelnederlands met een typisch Brabantse kleur waardoor woorden soms wat onherkenbaar lijken. Arnoud van Leuven, heer van Breda, en zijn vrouw, hier Isabella genoemd, geven vijftig bunder woeste grond (ongecultiveerd land) in zijn zeggenschap geheten Hulsdonk aan Arend Coreman en zijn vrouw Helwig, waarvoor zij een jaarlijks met Sint-Maarten (11 november) een cijns moeten betalen van 50 kleine Leuvense penningen. Zij verkrijgen deze grond met uitdrukkelijke vrijstelling van andere verplichtingen zoals de bede, behalve in vier in mijn ogen typisch leenrechtelijke gevallen (heergewaden),  als de heer ridder wordt, zijn kind huwt, hij gevangen wordt genomen en als er oorlog is, maar ook dan zijn andere rechten en tienden uitgesloten.

In het Oorkondenboek van Noord-Brabant tot 1312, online op https://resources.huygens.knaw.nl/oorkondennoordbrabant, is deze oorkonde opgenomen als nr. 1195 (p. 643-644), met informatie over eerdere uitgaven. De oorkonde zit zelfs als eerste schriftvoorbeeld met toelichting in P.J. Horsman en J.P. Sigmond (red.),  Schriftspiegel. Oud-Nederlandse handschriften van de 13de tot in de 18de eeuw (Hilversum 2022), Zij noemen Arnouds vrouw Elizabeth... Over de Middelnederlandse taal valt het nodige te leren met hulp van inleiddingen, grammatica's en studies in de Digitale Bibliotheek der Nederlandse Letteren, https://www/dbnl.org

Heel hartelijk bedankt voor de reacties...Ik weet nu wat er tenminste staat.

Hr Otto Vervaart, helaas kan ik de websites niet openen. Mogelijk omdat ik in Thailand woon, maar ook met VPN lukt het niet. Toch bedankt voor tips in ieder geval

Beste Rien, op de site van het Huygens Instituut kun je afbeeldingen downloaden of er PDF's van maken, deze oorkonde staat op twee bladzijden, hier de eerste!

.... en de tweede bladzijde!