Een doopakte uit 1635

Hier ontbreekt de afbeelding

Excuus, nu met afbeelding!

Maar nu nog de goede akte ;). Dit is de huwelijksakte van de andere vraag :)

Dank René voor je geduld!

 

21 november

[…] filius (?) Adriani Jacobi

[…] bapti

[…]

[…] Joanna

[…]

[...]

[...] Catharina Elisabeth (?)

195
21 novemb[ris]
Mercelis*, filius Adriani Jacobi
et Mariae Arnoldi, [con]iugu[m], bapti-
satus est. Suscept[ores]
Andreas Winandi et Joanna
Beris - cui[us] no[m]i[n]e sup[er] fontem
tenuit Catharina Gabrielis

 

* het lijkt er op dat de inschrijver abusievelijk een haal naar beneden plaatste en zich daarna herstelde door een haal naar boven toe te voegen, wellicht omdat hij zich realiseerde dat de haal naar beneden de laatste letter sterk leek op het teken voor -us (vgl. het volgende woord fili9 = filius)

 

Vertaling:
195
De 21e van november
is Mercelis, zoon va Adriaan Jacobs
en Maria Arnoldus/Aernouts, echtelieden,
gedoopt. Doopheffers
Andreas Wijnands en Joanna
Beers - in wiens naam Catharina Gabriels
de dopeling boven het doopvont hield

Beste René, fantastisch - veel dank.  Dit is ook de eerste akte die ik tegenkom met de naam 'Beris' - als variant op onze naam Beerens.  Ik ga eens kijken of ik meer te weten kan komen over die Joanna Beris.

 

Ik ben ook bezig met een trouwakte uit 1836, van belang omdat daarin een discussie over onze naam staat (Beirens of Beerens).  Het taalgebruik is behoorlijk herkenbaar maar ik kan niet alles lezen.  Mag ik jou deze akte ook voorleggen nadat ik hem zelf zo goed mogelijk ontcijferd heb?   

tuurlijk!

Graag - ik ga die trouwakte dit weekend zo ver mogelijk ontcijferen.  Ik heb zojuist drie nieuwe akten op het forum gezet (over een vader en twee zoons). Misschien wil jij weer helpen?  Groeten, Joris

Beste René, ik ben een heel eind gekomen volgens mij.  Ik stuur je twee akte-foto's en een word-bestand met mijn tekst. Laat maar weten al shet handiger is dat ik je dit even mail buiten de website om? Groeten, Joris

Tweede deel akte

Een word-bestand kan niet via de site - ik kopieer de tekst!

 

In het jaar een duizend acht honderd zes en dertig den een en

twintigste mei om vier ure des namiddags

Compareerde [twee woorden?] burgemeester beambte van den burgelijke

Staat (niet: stand?) der gemeente van Ginneken en Bavel provincie Noord

Brabant ter eenre

Joannes Beirens oud zeven en twintig jaren, geboren te

Oerle thans wonende te Oosterhout laatst gewoond hebbende

te Vessem van beroep bouwmans-knecht, ingelijfd bij de natio

nale militie blijkens certificaat afgegeven te ’s Hertogen

bosch den acht en twintigste maart jongstelden en hierbij

overlegd; vergunning tot [woord?] bekomen hebbende blijkens

toestemming van den kommandeerende officier van het ba

taillon artillerie [twee woorden?] waarbij denzelve is

dienende de dato de data 22 maart jongstleden en hier

bij overlegd meerderjarig en wettig zoon van wijlen Joannes Bei

rens in leven bouwman overleden te Vessem den een en twin

tigste october een duizend acht honderd en een en dertig en

van Judoca van Gemert mede overleden aldaar den een en

twintigste september een duizend acht honderd een en der

tig, blijkens twee extracten van overlijden beide uitgegeven

aldaar den vijftiende februari jongstledens en dertiende

dezere, behoorlijk gelegaliseerd en hierbij overlegd; klein

zoon van, zijnde [woorden] overledene blijkens

de hierbij overlegde behoorlijk gelegaliseerde [woord] extrac

ten van overlijden.  En ter andere zijde

Adriana van Gils oud bijna twee en twintig jaren

dienstmeid, geboren te Dongen en wonende alhier, meer

derjarige wettige dochter va Jan van Gils [woord?]

[woord?] te Dongen hier tegenwoordig en [woord?]

van wijle Catharina Martien Broeders overleden

dewelken met de nagenoemden getuigen onder ede ver

klaren dat ofschoon de namen in de hierbij overlegde

stukken op verschillende wijze zijn gespeld het echter

dezelfde [woord?] welke hierin zijn bedoeld

[woord?] hebben verzocht alhier tot de voltrekking van hun

voorgenomen huwelijk te willen overgaan waarvan de

afkondigingen zijn gedaan naar de [woorden?]

van [woord?] gemeentes [woorden?] de eerste zondag

 

**************** volgende pagina ****************

 

Den vier en twintigste april jongstleden en den tweede

zondag den eerste dezere beide des voormiddags ten elf ure

alsmede te Vessem en ter Oosterhout blijkens twee certifi

caten uitgegeven door de ambtenaren van den burgelijke

stand aldaar het eerste de dato elfden dezer behoorlijk

gelegaliseerd en het tweede de dato zesden dezeren hier

bij overlegd, geen wederstand tegen gezegd [woord?]

[woord?] aangekondigd zijnde [woord?] aan hun verzoek

na voorlezing te hebben gedaan van al de hierbij

genoemde stukken en van het [woorden?]

den [woord] van het burgerlijk wetboek handelende van

het huwelijk hebben wij gevraagd aan de aanstaande

echtgenoten of zij elkanderen [klopt dit woord?] willen nemen tot man en

tot vrouw en derwijl elk hunner deze onzes [klopt dit woord?] vraag

toestemmend heeft beantwoord zoo verklaren wij in

naam des Konings dat Joannes Beirens en

Adriana van Gils door een wettig huwelijk zijn

vereenigd

waarvan wij akte hebben opgemaakt in tegenwoordig
heid van Adriaan [naam?] oud zeven en veertig jaren [woord?]

Cornelis [naam?] oud vijf en veertig jaren tuinman, Joannes

[naam?] oud vijftig jaren herbergier en Joannes Hendriks

oud vier en dertig [woord?] wonende alle vier binnen deze

Gemeente welken na gedane voorlezing hebben getekend

[woorden?], niet de vrouw noch de vader van de

vrouw die verklaard hebben niet te kunnen schrijven [woord]

tekenen

 

Dag Joris, hierbij mijn transcriptie met daarin in geel de wijzigingen. Deze burgemeester schrijft aardig zwierig, vandaar dat sommige laatste krullen soms op een letter lijken die er niet staat. Ik heb in de onderstaande transcriptie wel interpunctie en hoofdlettergebruik conform het dagelijks taalgebruik toegepast.

 

In het jaar eenduizend achthonderdzesendertig den eenen-
twintigste mei om vier ure des namiddags
compareerde voor ons, burgemeester, beambte van den burgelijke
Staat* der gemeente van Ginneken en Bavel, provincie Noord
Braband, ter eenre
Joannes Beirens, oud zevenentwintig jaren, geboren te
Oerle; thans wonende te Oosterhout, laatst gewoond hebbende
te Vessem, van beroep bouwmans-knecht, ingelijfd bij de Natio-
nale Militie blijkens certificaat afgegeven te ’s-Hertogen
bosch den achtentwintigste maart jongstleden en hierbij
overlegd; vergunning tot huwen bekomen hebbende blijkens
toestemming van den kommandeerende officier van het ba-
taillon artillerie transporttrein waarbij denzelve is
dienende de dato tweeentwintig maart jongstleden en hier-
bij overlegd, meerderjarig en wettig zoon van wijlen Joannes Bei-
rens, in leven bouwman, overleden te Vessem den eenentwin-
tigste october eenduizend achthonderdeneenendertig en
van Judoca van Gemert, mede overleden aldaar den eenen-
twintigste september eenduizend achthonderdeenender-
tig, blijkens twee extracten van overlijden, beide uitgegeven
aldaar den vijftiende february jongstledens en dertiende
dezere, behoorlijk gelegaliseerd en hierbij overlegd; klein
zoon van, zijnde de grootouders ook alle overledene blijkens
de hierbij overlegde behoorlijk gelegaliseerde vier extrac-
ten van overlijden. En ter andere zijde
Adriana van Gils, oud bijna tweeëntwintig jaren,
dienstmeid, geboren te Dongen en wonende alhier, meer-
derjarige wettige dochter van Jan van Gils, bouwman, wo-
nende te Dongen, hier tegenwoordig en consenterende, en
van wijle Catharina Martien Broeders, overleden,
dewelken met de nagenoemden getuigen onder ede ver-
klaren dat ofschoon de namen in de hierbij overlegde
stukken op verschillende wijze zijn gespeld het echter
dezelfde personen zijn welke hierin zijn bedoeld.

Ons hebben verzocht alhier tot de voltrekking van hun
voorgenomen huwelijk te willen overgaan waarvan de
afkondigingen zijn gedaan voor de principale deur**
van ons gemeentes huis, de eerste zondag
---
den vierentwintigste april jongstleden en den tweede
zondag den eerste dezere, beide des voormiddags ten elf ure,
alsmede te Vessem en ter Oosterhout, blijkens twee certifi-
caten uitgegeven door de ambtenaren van den burgelijke
stand aldaar, het eerste de dato elfden dezer behoorlijk
gelegaliseerd en het tweede de dato zesden dezeren en hier-
bij overlegd, geen wederstand tegen gezegd huwelijk
ons aangekondigd zijnde, regtdoende aan hun verzoek
na voorlezing te hebben gedaan van al de hierbij
genoemde stukken en van het zesde hoodstuk van
den titul van het Burgerlijk Wetboek handelende van
het huwelijk, hebben wij gevraagd aan de aanstaande
echtgenoten of zij elkanderen*** willen nemen tot man en
tot vrouw en derwijl elk hunner deze onzes vraag
toestemmend heeft beantwoord, zoo verklaren wij in
naam des Konings dat Joannes Beirens en
Adriana van Gils door een wettig huwelijk zijn
vereenigd,
waarvan wij akte hebben opgemaakt in tegenwoordig-
heid van Adriaan Bakkeren, oud zevenenveertig jaren, arbe[ider],
Cornelis Rosendaal,  oud vijfenveertig jaren, tuinman, Joannes
Herrijgers, oud vijftig jaren, herbergier en Joannes Hendriks
oud vierendertig, verwer****, wonende alle vier binnen deze
Gemeente, welken na gedane voorlezing hebben getekend n[evens]
ons en de man, niet de vrouw noch de vader van [de]
vrouw die verklaard hebben niet te kunnen schrijven of
teekenen.
[getekend: J. Beerens, A. Bakkeren, C. Roosendaal / J. Herrijgers, J. Hendriks]
[getekend: Middelaer burge[meester]]

 

* burgerlijken staat is feitelijk de staat waarin een persoon verkeert (ongehuwd, gehuwd, gescheiden of verweduwd), burgerlijke stand is feitelijk de administratie van de bevolking op het gebied van geboorte, (onder)trouw, scheiding en overlijden. In het dagelijks gebruik werden zeker in de 19e eeuw deze termen nogal eens door elkaar gebruikt.

** principale deur = hoofddeur

*** elkanderen klopt als woord; in de oude spelling heeft het lijdend voorwerp een n as uitgang

**** verwer = verver, in de 19e eeuw waarschijnlijk vooral bedoeld als aanduiding van huisschilders, in eerdere eeuwen ook gebruikt voor lakenververs.

Om terug te komen op de naamsspelling: er is niet zo zeer discussie over de spelling van de naam, maar de overlegde akten (die je terug zou kunnen vinden in de huwelijkse bijlagen) vermeldden kennelijk de achternamen van de overleden ouders en grootouders in verschillende spellingsvarianten. Oplossing was om in dat geval het bruidspaar en andere getuigen te laten verklaren dat het wel degelijk om de betreffende ouders of grootouders ging.

Dank René voor de transcriptie en de toelichting!  Interessant is dat dezelfde getuigen ook onder andere akten staan in hetzelfde boek - was dit in die tijd een soort bijverdienste of tijdverdrijf?

Graag gedaan, Joris! Dat de namen van deze getuigen vaak terugkomen zegt vooral iets over de centrale positie die zij binnen een gemeenschap hadden. In die periode waren naast de ouders doorgaans twee getuigen namens de bruidegom en twee namens de bruid aanwezig; als familieleden niet beschikbaar waren, dan waren het vaak buren of goede bekenden van het bruidspaar. In sommige gevallen traden sommige getuigen veelvuldig op als getuige, zeker in de periode voor 1811: zo is bijvoorbeeld uit het trouwregister van dat Haaren (NB) bekend dat sommige religieuze vrouwen deze functie zeer vaak vervulden. Zeker in kleinere dorpsgemeenschappen zie je meermalen dezelfde getuigen terugkomen, simpelweg omdat deze personen kennelijk veel sociale contacten hadden binnen het dorp; dat zal zeker gegolden hebben voor de herbergier...

Beste René,  ik heb een transcriptie gemaakt van een door een notaris opgestelde akte van een nalatenschap.  Ik mis een paar woorden, zou jij willen meelezen? 

Wat is het beroep van de heer P. van Gastel (bij punt 14) - is hij kassier? (wat was dat voor beroep - een soort voorloper van een bank?)

Hoe heette de landbouwer bij punt 15 - Driessen?

Bij punt 16 - was Maria Ligtenberg weduwe van Johannes Haarbosch?

Onder 'passief' bij punt 1: hoe heete de dokter uit Dongen - ik lees Kaassen?

En op de laatste regel bij punt 5: was dat J. Andriesse uit Rotterdam?

Dag Joris,

 

Alle punten kloppen, m.u.v. de naam van de dokter: dat was dokter Maassen.

 

Kassiers waren inderdaad een soort vertegenwoordigers van het lokale bankwezen: daartoe aangestelde personen bij wie bedragen in bewaring gegeven konden worden. Mooie omschrijving volgens het Historisch Woordenboek: ' Benaming voor die tusschenpersonen (ook firma's of kantoren) in den handel aan wie men gelden ter bewaring en uitbetaling toevertrouwt ten einde den omslag van ontvangsten en betalingen in de eigen zaak, op het eigen kantoor te ontgaan, en wier werkkring zich allengs tot de behandeling van alle andere incasso's, wisselzaken en den effectenhandel heeft uitgebreid. In den zin der Nederlandsche wet, ”personen aan wie, tegen genot van zeker loon of provisie, gelden ter bewaring en uitbetaling worden toebetrouwd" (wetb. v. Kooph., a,74). Petrus van Gastel, om wie het hier gaat, was in ieder geval ook een gezien man in Dongen: van 1875 tot en met 1910 was hij burgemeesters van die plaats.

Dank René! Ik heb nog een (kleine) vraag - over bijgevoegde akte: kun jij wijs uit de oppervlakte maten?  Op https://www.meertens.knaw.nl/mgw/plaats/760/ staat de vierkante roede en de branbantse el - zijn er dan ook vierkante ellen?  Is de B in de tekst een bunder?

 

Verder mis ik een paar woorden in de tekst:

Gemeente Oosterhout als:

de helft in een huisje en erf met

bouwland Sectie K

Nummer 44 tuin groot 10 roeden 70 ellen

Nummer 45 huis en erf 10 roeden 53 ellen

764 Bouwland 1 b(under) 38 roeden 60 ellen

765 Moestuin 1 b(under) 15 roeden 35 ellen

 

Dat [???} door dit overlijden

geen fidei [???]

vruchtgebruik vervallen is

Oosterhout den 26e october 1850

Dit is het eerste deel van de akte - wordt bedoeld met "onder de Gemeente Oosterhout" = 'ten zuiden van"?

Dat de onroerende goederen

tot hare nalatenschap beho

rende bestaan in de navolgen

de alle gelegen onder (?) de"

[daarna de andere pagina]

 

Veel dank weer!

Eerst de eerste vraag maar: de vierkante el bestaat inderdaad. In 1869 werden de huidige oppervlaktematen formeel vastgesteld, waarbij de vierkante roede gelijkgesteld werd aan 100 vierkante meter, oftewel hectare. De vierkante el werd daarbij gesteld op 0,01 are oftewel 1 centiare. Zie https://www.uitdeoudekoektrommel.com/oude-lengtematen/

De volgende vraag:

 

Dat wijders [=verder] door dit overlijden
geen fidei commis* gedevolveerd, noch
vruchtgebruik vervallen is.

 

*Zie voor een uitgebreide uitleg: https://nl.wikipedia.org/wiki/Fide%C3%AF-commis

De term 'onder' moet je in dit verband lezen als 'vallend onder', in de zin van 'binnen het grondgebied van'

Dank René - het is mij nu duidelijk.

Beste René, met het mooie weer wat minder aandacht voor de familiegeschiedenis - maar nu toch weer even verder gegaan.  In de kantlijn van deze akte staat een tekst met twee woorden die ik niet kan lezen - wil jij helpen?  Veel dank weer!

 

Krachtens een in het register van 1800 zesendertig geregistreerd vonnis der regtbank van eersten aanleg zitting houdend te Eindhoven is gelast dat de in nevenstaande akte [onleesbaar woord] namen Francijna van Geemert zullen veranderd worden in die van Judoca van Gemert [onleesbaar woord] den zestienden mei achttien honderd zes en dertig […]

 

Dit is de akte!

voorkomende

Vessem

Dank Andreas!