Forum

cijnsboek Woensel 1590

Bauke Hüsken

zei op zondag 28 januari 2024 - 19:09

Een goedenavond,
mijn naam is Bauke Hüsken, cultuur- en bouwhistoricus te Eindhoven.
Momenteel ben ik bezig met een onderzoekje naar het vroegere toponiem Frankrijk in Woensel bij Eindhoven. Ik heb een document gevonden in het Cijnsboek van Woensel uit 1590 waarin sprake is van de koning van Frankrijk. Wat ik nu wil weten, is wat de relatie van de koning van Frankrijk nu is ten opzichte van de heide dit in dit document genoemd wordt. Ik lees namelijk "heyde des coninx van Vrankerijcke". Je zou dus denken dat het gaat om heide die in bezit was van de koning van Frankrijk. Maar iemand attendeerde mij op het feit dat niet de heide van Frankrijk was, maar deze koning van Frankrijk te maken had met de "Munte Toernoys XII groot". Dus dat er betaald moest worden in de Franse munteenheid. Is er iemand die deze tekst letterlijk voor mij zou kunnen vertalen, waaruit blijkt wat nu de relatie van de Franse koning was ten opzichte van de hier genoemde heidegronden? Alvast hartelijk dank!

Reacties (11)

René van Weeren zei op ma, 01/29/2024 - 12:52

Het gaat hier inderdaad om de aanduiding van de gebruikte rekenmunt, om onderscheid te maken tussen de rekenmunt het pond Hollands en het van oorsprong Franse pond Tournoois groot. Deze munten werden ten tijde van dit register al niet meer geslagen of gebruikt, maar nog wel gebruikt als koersvaste rekenmunt vanwege de vele muntsoorten die in de Lage Landen in omloop waren. Zie hiervoor onder meer https://dwc.knaw.nl/toegangen/eenheden/geld-en-munten/.

De transcriptiec, waarbij de verkortingstekens in de tekst zijn uitgeschreven tussen [haken]:

Woenssele
De Borghm[eeste]ren van Woenssele van [den]
heyden des Coinincx van Vrancke
Rijcke munte toernouys X l[i]b[rae*] groot
outs en[de] e[n]en groote outs, waeraff de
Laeten van [den] hoeven des heeren
Craennendonck vrije sijn, want tselve
aen de voorsz[eyde] somme gecort es, ende
alnoch van Jan de Raenewijer I d[enier]
outs.

Bauke Húsken zei op ma, 01/29/2024 - 16:50

Enorm bedankt, René!

Bauke Hüsken zei op di, 01/30/2024 - 16:54

Dag René, kun je de volgende tekst a.u.b. ook voor mij op dezelfde manier transcriberen?
Hier gaat het ook om 'Vranckrijck', maar in dit geval vermoed ik dat het nu niet om het gehucht gaat, maar een woning/landgoed. Alvast bedankt!

vriendelijke groet,
Bauke Hüsken

René van Weeren zei op di, 01/30/2024 - 17:12

Dag Bauke, zie hieronder. De vermelding van de oude muntsoorten in deze en de eerdere afbeelding duidt er op dat de onderliggende verplichtingen en betalingen al uit de Middeleeuwen dateren.

Jacop Jacopssz voor Willem Claes
Mentens uut huys, haeff en[de] aengelaech,
geheren het Vranckerijck aen den Bosscheweg
en[de] Jacop andere goet
IIII d[enariën (denieren)] outs 1 obolus f[acit]* 1 st[uyver] 1 d[uyt]

* facit = dit maakt

Bauke Hüsken zei op di, 01/30/2024 - 17:17

WOW! Dank je wel man!

Otto Vervaart zei op di, 01/30/2024 - 17:17

Vooruitlopend op een bijdrage van René hier alvast een ontcijfering van een flink gedeelte, met nog helaas enkele open plekken, en dat terwijl er een alfabet in de marge staat:

Jacop Jacopss. voor Willem Claes
Mertens uut huys halff en]de] aengelae...
geheten het Vranckrijck aende C?osthe....
en[de] Jacop andere goet

iiii d. outs 1 obelus? f[ecit] 1 st[uiver] 1 d[uit]

Hier gaat volgens mij inderdaad om een pand of landgoed met de benaming Vranckrijck.

Voor de goede orde, het gaat om een bron bij het RHC Eindhoven, toegang 15023, Heerlijkheid Cranendonck, Eindhoven, 1440-1810, inv.nr. 2715, "Cijnsboeck" van Woensel, Maarheeze, Gastel, Zoerendonk en Budel. Door de oude spelling van de benaming in de inventaris duurde het gisteren nogal eer ik de bewaarplaats van dit cijnsboek vond. 

Bauke Hüsken zei op di, 01/30/2024 - 17:20

Dag René,
lees jij daar 'geheren'? of zou er ook 'geheten' kunnen staan?
Dit ivm de vraag of het hier om een huis of gehucht met de naam 'Vranckerijck' gaat.
Zou er nog iets anders kunnen staan?

Bauke Hüsken zei op di, 01/30/2024 - 17:21

Otto, jij ook bedankt!

Otto Vervaarft zei op di, 01/30/2024 - 17:21

@René, aha, "aangelegen" en de Boschweg moeten het zijn, en denieren bij de munt!

Otto Vervaart zei op di, 01/30/2024 - 17:25

Bauke, ik lees nu ook Vranckerijck, en in geheten zit de dezelfde t als in het. De c en de t kunnen erg iop elkaar lijken, dit lijkt me enkel een tikfout vanwege het QWERTY-toetsenbord!

René van Weeren zei op di, 01/30/2024 - 18:12

Indetdaad :) ;)

Reageer op dit bericht

Over tekstopmaak
De inhoud van dit veld is privé en zal niet openbaar worden gemaakt.
Slechts één bestand.
10 MB limiet.
Toegestane types: png gif jpg jpeg.
Opmerking