Bosch Protocol 1449-1450 - inventarisnummer 1220 folio 143 verso

Beste Henry, degene die dit schreef gebruikte wel heel veel afkortingen, zo erg heb ik heg nog niet gezien in het Bosch' Protocol! De schepenen heetten Best en Bever, zie https://www.bossche-encyclopedie.nl/bronnen/schepenen%20(1230-1629)/123… . Voor een roede gebruikt men het woord virgata.

De tweede akte op de eerste pagina lijkt me op het eerste gezicht niet aan te sluiten. Net als jij neem ik aan dat de afkortingen voor een deel zullen staan voor bekende zinswendingen, maar ik ben nog wel even bezig om het goed te begrijpen...

Beste Otto,

dank voor je reactie, naar mijn mening sluit de onderste akte wel aan bij de akte erboven; in beide akten wordt Johannes Duyster genoemd; echter de onderste akte gaat nog door op de volgende folio (zie https://hdl.handle.net/21.12121/1263916789). Daar ben ik nog mee bezig. Deze akte heeft mij al enkele weken bezig gehouden. Ik hoop dat er iemand is die mij verder kan / wil helpen.

Henry, ik vind dat je al een zeer goede poging hebt gedaan om deze tekst te transcriberen. Ik had er ook al even naar gekeken, maar het ontbreekt mij nu aan tijd om er eens langer goed naar te kijken. (Het zijn niet 4 regels of iets dergelijks).

Het vergroten van je woordenschat in het Latijn (net als het leren van vreemde moderne talen) kan al veel helpen en bepaalde anduidingen in oude akten verlopen via een vaste formulering. 

Als voorbbeelden: "Communem vidua" is: gemeenschappelijke weduwe. Zoiets is niet aannemelijk in dit soort akten. En iets ervoor: "vel ab herediatum" is bij  de omschrijving van belendende percelen altijd een vaste formulering: tendentem ab herditarie/herediatem.

Dit bedoel ik positief om je wat richting te kunnen geven. Ik zal proberen er eens naar te kijken als ik ruimer in tijd zit. Ik kan je dat helaas nog niet beloven. 

Veel plezier met het onderzoek!

Beste Henry, ik zie heir drie akten, in de tweede valt de naam Duyster niet te bespeuren, de derde lijk iets vlotter leesbaar en daar zie ik nu wel de naam Duyster, maar het blijft zwaar werk ook met kennis van vaste wendingen en begrip van het Latijn, en jouw pogingen, Henry, helpen beslist!

Dennis en Otto, dank voor de bemoedigende woorden. Ik heb de vierde regel vervangen door

"vanden Schoerwege ex alio tendentem ab hereditatum nudit Henricus ad communem vicina ut dicebat"

Ik heb inmiddels een "glossarium" gemaakt van 340 afbeeldingen van de Latijnse woorden en afkortingen waarvan ik zeker ben dat ze juist zijn, zodat ik sneller tot een vergelijk kan komen. Het "Bosch Protocol" van Geertrui van Synghel is weliswaar behulpzaam, maar het handschrift in de akten van deze periode is toch weer net iets anders, evenals die in Cappelli online. 

Ik denk dat de onderste akte op folio 143 verso verder gaat op folio 144 recto. Met die 10-12 regels ben ik ook nog wel even bezig.

Ik hoor graag te zijner tijd weer van jullie als jullie er de tijd voor hebben.

En hier is mijn poging tot transcriptie van het vervolg van de akte op de volgende folio https://hdl.handle.net/21.12121/1263916789).

purificationis presentibus sitis ulterius augusti et de Budel tradendum et deliberandum ex premissa promittens super omnia et habenda

warandiam pro premissa et altera obligationem deponere cum promisit alter reportavit ex premissa ……?

ad maiorem securitatem solutionis dicti purificationis dicti Henricus vendidit vasatus terre

(doorhaling) sitis a parrochia et locum predictis ad sui predicta pecia terre inter

 reliquam dicti Henricus ex uno et inter communem ex alio tendentem ab a pratum terre predicta

ad reliquam hereditatem dicti Henricus ut dicebat dicti Johannes (doorhaling)

(doorhaling) ad pignus iuret et hereditario iure ….. ? obligationem promittens

ad (doorhaling ?) dictorum vasatus terre warandiam supra de contrapignus et altera obligationem et
impetionem a dictorum vasatus terre deponere, testes datum supra.

Henricus filius dicti quondam Nycolaus # promisit alter recessit et ratam sibi nudit # supportavit premissa et iure ad opus dicti Henricus vendidit ut supra

testes datum supra.

Beste Henry, het verwachte vervolg in het rappe Bossche handschrift, voor het gemak alvast een uitsnede van deze bladzijde!

Beste Henry, ik ben bang dat ik gewoon geen tijd heb om dit allemaal te checken. Geweldig dat je voor je zelf zo ver bent met een compleet arsenaal aan formules, ik heb er pas een paar dozijn genoteerd... In de eerste regel staat er volgens mij niet ulterius augusti, de afkortingsstreep boven de a staat voor een -n, ik lees daar ultra annum. Waarschijnlijk zie jij het in veel gevallen behoorlijk goed, maar het Latijn is wat merkwaardig in deze akte, het is echt het summum van het Bosch' Protoco, misschien is Geertrui van Synghel zelf hier aan zet!

Bedankt voor je reactie Otto, ja het is een hele puzzel; ik ben intussen begonnen met de akten uit het boek van Geertui van Synghel te ontleden en daaruit een geschreven woorden database te maken zodat ik deze kan vergelijken met de woorden en afkortingen uit mijn akten. Misschien kom ik zo een oplossing tegen voor een aantal van die rare afkortingen en tekens, die ik niet uit het boek kan "destilleren".

Beste Henry, ik heb je transcriptie v.w.b. het eerste gedeelte enigszins bijgesteld. 

IN PACHT GEVEN

Johannes filius quondam Nycolaus vanden Scoerwege peciam terre arabilis sex vasatas et XVII virgatas
terre mensure de Buedel continentem, sitam in parrochia de Buedel in loco dicto Vroenhoven
inter hereditatem Henrici filii dicti quondam Nycolai ex uno et inter hereditatem Henrici filii quondam Johannis
vanden Scoerwege ex alio, tendentem ab hereditate iamdicti Henrici ad communem vicum, ut dicebat,
dedit ad hereditarium pactum Johanni Duyster filio quondam Johannis die Duyster ab eodem hereditario
iure habendum et possidendum pro hereditaria paccione sex maldrorum siliginis mensure
de Buedel danda et solvenda sibi ab alio, hereditarie Purificationis et pro primo termino solutionis
a Purificationis proxime futuro ultra annum et in Buedel tradenda et deliberanda ex
premissis, promittens super omnia et habenda warandiam pro premissis et aliam obligationem et impetitionem deponere.
Quo facto alter repromisit ex premissis. Testes Boest et Bever, datum 2a septembris.

Vgl. G.A.M. Van Synghel (e.a.),
Het Bosch’ protocol : een praktische handleiding. Stadsarchief |’s-Hertogenbosch 1993,
teksten 18, 19, 20 (IN PACHT GEVEN).

Pauwel, hartelijk dank voor de correcties, zo komen we wel verder met de puzzel(s). 

Dictus Johannes peciam terre arabilis sex et dimidiam vasatas et VII virgatas terre continentem
sitam parrochia et loco predictis inter hereditatem quam Johannes Duyster hodierna die
erga dictum Johannem acquisierat ex uno et inter communem vicum ex alio tendentem ab hereditate
Henrici filii quondam Johannis vanden Scoerwege ad communem vicum, ut dicebat, dedit ad
hereditarium pactum dicto Henrico filio quondam Johannis vanden Scoerwege ab eodem iure
hereditario habendam et possidendam pro hereditaria pactione septem maldrorum siliginis mensure
de Buedel danda et solvenda sibi ab alio hereditarie Purificationis et pro primo termino solutionis a
—
Purificationis proxime futuro ultra annum et in Buedel tradenda en deliberanda ex premissis promittens super omnia et habenda
warandiam pro premissis et aliam obligationem deponere. Quo facto alter repromisit ex premissis. Et
ad maiorem securitatem solucionis dicte pactionis dictus Henricus unam vasatam terre
sitam in parrochia et loco predictis ad finem primodicte pecie terre inter
reliquam dictam hereditatem ex uno et inter communitatem ex alio tendentem a pecia terre primodicte
ad reliquam hereditatem dicti Henrici, ut dicebat, dicto Johanni
ad pignus imposuit et hereditario iure firmiter obligavit promittens
de dicta vasata terre warandiam tamquam de contrapignore et aliam obligationem et
impetitionem in dicta vasata terre deponere. Testes datum supra.

Misschien moet in regel 6 van mijn vorige reactie ook habendam et possidendam gelezen worden (i.p.v. habendum et possidendum).

Geweldig, Dankjewel Pauwel 

Graag gedaan, Henry.

Ik las dat je bezig bent met de bestudering van de teksten in "Het Bosch' Protocol" van Dr. Geertrui Van Synghel, een onmisbare handleiding voor wie zich bezig houdt met het transcriberen en bestuderen van de akten uit de Bossche schepenprotocollen. 

Maar er is meer. Een team o.l.v. Dr. Van Synghel is al enige tijd – binnen het project ‘Ontsluiting van de schepenregisters van ’s-Hertogenbosch 1500-1811’ – bezig met het transcriberen van nog veel meer akten uit het Bosch' Protocol.

De inmiddels gereedgekomen transcripties – gemaakt met behulp van Transkribus – zijn in doorzoekbaar PDF-formaat te raadplegen en te downloaden op de site van de Bossche Encyclopedie. Zie de link hieronder (de inventarisnummers zijn aanklikbaar gemaakt).

Met de zoekfunctie (CTRL+F) kun je elk willekeurig woord of combinatie van woorden binnen deze PDF-bestanden opzoeken. Omdat bijna alle tekst in de akten van het Bosch' Protocol 'formulair' is, d.w.z. opgebouwd is met behulp van vaste formules (woord- en zinscombinaties), kun je zo je eigen transcripties vaak moeiteloos aanvullen middels de verkregen zoekresultaten.

https://www.bossche-encyclopedie.nl/bronnen/bosch'%20protocol/index.htm

Je vindt hier ook een index van de transcripties die in de loop der jaren zijn gemaakt door dhr. Stan Ketelaars.

Pauwel, bedankt voor deze nuttige tip; ik ga de transcripties downloaden evenals de bijbehorende folio, zodat ik meer zicht krijg op de schrijfwijze, de vertaling van de afkortingen en de standaard formuleringen.

P.S. heb je bewust het middenstuk van folio 143V overgeslagen en de laatste regel van mijn transcriptie op het vervolg van folio 144R vergeten? 

Ja, ik ben daar nog mee bezig...

1076   Rijksarchief in Noord-Brabant, 1860 - 2007
Rijksarchief in Noord-Brabant, 1860 - 1985
180 Lijst van Latijnse afkortingen voorkomend in het Bosch' protocol
https://www.bhic.nl/integrated?mivast=235&mizig=210&miadt=235&miaet=1&m…

De scans zijn te bestellen bij het BHIC, volg de link.

RENUNCIATIE

Henricus filius dicti quondam Nycolai super premissis et iure ad opus dicti Johannis renunciavit promittens super omnia ratum servare et obligationem et impetitionem deponere.

VERKOOP

Dictus Johannes peciam prati sitam in parrochia de Buedel in loco dicto Vroen-
hoven inter hereditatem Henrici filii dicti quondam Nycolai – aqua dicta die
Loep interiacente – ex uno et inter communitatem ex alio, tendentem ab aggere
ad hereditatem Henrici Jacops, ut dicebat, hereditarie vendidit Yde relicte quondam Christiani
Sgruyters, ab eadem – quoad vixerit ipsa – et post eius decessum a liberis Yde
et quondam Christiani predicti cum hereditario iure habendam, promittens super omnia et habenda warandiam et
obligationem et impetitionem deponere. Testes, datum supra.

Pauwel, alweer bedankt en zeker voor die mooie vondst bij het BHIC. Ik had al gezocht op het internet naar lijsten met Latijnse afkortingen, maar deze is daarbij niet naar boven gekomen. Trouwens had ik niet verwacht iets over de Bossche Protocollen bij het BHIC te vinden. Ik dacht dat alleen het stadsarchief van 's-Hertogenbosch daarvoor de aangewezen plaats was. 

RENUNCIATIE

Dictus Henricus super premissis et iure ad opus dicte Yde et eius liberorum hereditarie renunciavit,
promittens super omnia et habenda ratum servare et obligationem et impetitionem ex parte sui deponere.
Testes, datum supra.

Pauwel, bedankt !

RENUNCIATIE

^Prebuit, alter cessit et reportavit, renunciavit.^
Henricus filius dicti quondam Nycolai super premissis et iure ad opus dicti Henrici renunciavit ut supra.
Testes, datum supra.

Het erboven geschreven “Prebuit, alter cessit et reportavit” betekent : Hij heeft aangeboden, de ander is geweken en hij heeft het van zijn kant overgedragen.
Vgl. Geertrui Van Synghel, Het Bosch’ Protocol, blz. 17, 85, 91.

Pauwel, nogmaals dank voor de moeite en de tijd die je hierin hebt gestoken. Ter afsluiting nog 2 twee ontbrekende puzzelstukjes. Zie de met een rode pijl aangeduide tekst in de uitsnede van inventarisnummer 1220 folio 143 verso.

Ik denk dat de bovengeschreven tekst "Prebuit, alter cessit et vendidit" is en het stukje rechts onder "habet omnia". Is dit correct?

correctie: het eerste stukje is eerder "Prebuit, alter cessit et renunciavit" gebaseerd op ded eerdere transcripties

Henry,

Ik ben het met je lezing eens, "Prebuit, alter cessit et renunciavit" zal er wel staan. 

Van "habet omnia" ben ik minder zeker, "habet" is goed, zie Cappelli blz. 157. Naar het tweede woord kijk ik nog.

Op fol. 141-R lees ik "habet eam", wat elders blijkbaar ook staat, zie bijvoorbeeld 
https://www.dekleinemeijerij.nl/35-informatiebronnen/bossche-protocol?s…

1263/90-4/08-01-1494

Inderdaad, goed gevonden, dank je

Ik ben zelf niet helemaal overtuigd, bij het zien van de scans.

Mooie vondst Pauwel, de lijst van afkortingen voorkomend in het Bosch' Protocol uit Toegang 1076 van het BHIC !

Ik heb de blaadjes "even" bekeken en het betreft aantekeningen van Ferdinand Smulders (van het vichier) die hij in de late jaren '50 en jaren '60 heeft gemaakt tijdens zijn onderzoek in de Bossche protocollen. Schijnbaar heeft iemand deze blaadjes recenter laten scannen. 

Mooi. Dank voor je verwijzing Pauwel.