Beste Jacques, voor een goed begrip van deze oorkonde is het wel degelijk zaak die in zijn geheel te lezen c.q. te transcriberen! Hendrik van Zwolle staat hier tegenover de andere genoemde Johannieters. Zij hadden een conflict over zijn benoeming tot vice-commandeur omdat die niet bij meerderheid van stemmen had plaatsgevonden. In de oorkonde is een tweede document ingelast met daarin hun verzoening in deze kwestie. Dat document is ook hardop voorgelezen ten overstaan van alle aanwezigen. De oorkonde zelf is opgesteld door een notaris. Gezien de (sub-)tropische temperaturen van vandaag en morgen ga ik nu niet een gehele transcriptie hiervan maken of het verder analyseren. Het kapittel krijgt voortaan een grotere rol in de besluitvorming.
Hulp bij transcriptie van een Latijns contract uit 1542
Ik zoek hulp bij de transcriptie van een Latijns contract. Het betreft de benoeming van Hendrik van Swoll tot vicecommandeur van de Commanderij van Sint Jan in Haarlem, in het Latijn, 1542.
Bron: Noord Hollands Archief, archief Kloosters, toegang 2123, Commanderij van Sint Jan, Inv Nr 12, 1542 akte 2
Ik begrijp uit de tekst dat de instemming wordt gevraagd van pastores van Hazerswoude, Zoeterwoude, Heemskerk, Beverwijk, Koedijk, Amsterdam. Een priester wordt genoemd waar ik onderzoek naar doe en die wordt vermeld als Dominus Jodocus Clementis da Hagis (Joost Clementsz uit Den Haag).
In eerste instantie zoek ik geen letterlijke transcriptie van de tekst maar eerst de structuur van het contract. Wie zijn de verschillende partijen en welke afspraken worden er gemaakt tussen partijen. Ofwel de juridische context. Wie kan mij daarbij helpen?
Reacties (7)
Gedeeltelijke transriptie met de namen van de kloosterbroeders
dominus Gregorius nicolai pastor in heemskercke / magister Johannes de delft / Dominus albertus pastor in zuetewoude prose / et procuratorio nove duorum Gurardi henrici / ac Garbrandi de alcmaria pastoris in hazerzoude / Dominus Johannes pauli / Dominus Cornelius de scoten pastor in beverwijck / Theodoricus de Egmonda / Dominus Jodocus clementis de hagis / Dominus Johannes witte de Amstelredamnis / et Dominus Adrianus de Coedijck / fratres conventuales dictorum Conventus et domus sancti Johannis Hierosolimitari in oppido haerlem (De kloosterbroeders van de genoemde congregatie en het huis van Sint Jan van Jeruzalem in de stad Haarlem)
Nog wat literatuur over de context van mijn vraag:
“Van Commanderij van Sint-Jan tot Noord-Hollands Archief”, Wim Cerutti, Haarlem, 2007
“Zevenhonderd jaar Janskerk Haarlem : 1318-2018 : beknopte geschiedenis van de kerk en de commanderij van de Ridderlijke Orde van het Hospitaal van Sint-Jan van Jeruzalem in Haarlem”, Wim Cerutti, 2018
Tenslotte nog een tweetal digitale bronnen voor de context, een over de commanderij en de Sint Janskerk en de tweede over Hendrik van Zwolle:
https://janskerk-haarlem700.nl/katernen/Haarlemse-kloosters.pdf
Inv. Nr. 12
“In nomini domini Amen Universis et singulis per hoc presens publicus instrumentus pateat exudentur et sit notus ? anno a nativitate eusdem divini numeri millesimo quingentesimo quadragesimo secundo (1542) indictione decima quinta in sesto pethecostes die vicesima octavia mensis may inter septem et septimam horas a pravidio pontificatus sanctissimi in christo patris et divini numeri Domini pauli di?na pro indectia pape terrij anno octavo nec non imperij divini numeri gloriosissimi Domini Caroli divina clementia Romanorum imperatoris quinti anno tercio decimo in nici Notarij publici ac testimum intraseptorum presentia personaliter constituti Reverendus dominus henricus henrici de zwollis nominatus electus et confirmatus coadiutor Commandarie seu preceptorie Conventus er domus sancti Johannis Hierosolimitami in oppido haerlemensi sith ex una et dominus Gregorius nicolai pastor in heemskercke / magister Johannes de delft / Dominus albertus pastor in zuetewoude prose / et procuratorio nove duorum Gurardi henrici / ac Garbrandi de alcmaria pastoris in hazerzoude / Dominus Johannes pauli / Dominus Cornelius de scoten pastor in beverwijck / Theodoricus de Egmonda / Dominus Jodocus clementis de hagis / Dominus Johannes witte de Amstelredamnis / et Dominus Adrianus de Coedijck / fratres conventuales dictorum Conventus et domus sancti Johannis Hierosolimitari in oppido haerlem (De kloosterbroeders van de genoemde congregatie en het huis van Sint Jan van Jeruzalem in de stad Haarlem)
NB. Ik ben begonnen met de transcriptie van het volledige document. Vanwege de omvang zal ik de transcriptie stap voor stap uitvoeren.
Beste Jacques, helemaal niet verkeerd, ik heb er gauw naar gekeken en zelfs nog een regel extra voor je getranscribeerd (cursief weergegeven). De schuine streep in mijn versie staat voor de regeleinden, de schuine strepen in de oorkonde geef ik weer als komma's:
In nomini domini Amen. Universis et singulis per hoc presens publicum instrumentum pateat evidenter et sit notum quod anno a nativitate eiusdem Domini nostri millesimo quingentesimo quadragesimo secundo (1542) / indictione decima quinta in festo Penthecostes die vicesima octava mensis Maii inter sextam et septimam horas a prandio pontificatus sanctissimi in Christo patris et divini nostri Domini Pauli divina pro- / videntia pape tercij anno octavo nec non imperij divini nostri gloriosissimi Domini Caroli divina clementia Romanorum imperatoris quinti anno tercio decimo in mei Notarij publici ac testium infrascriptorum / presentia personaliter constituti reverendus dominus Henricus Henrici de Zwollis nominatus electus et confirmatus coadiutor Commendarie seu preceptorie conventus et domus sancti Johannis Hierosolimi- / tani in oppido Harlemensi sitorum ex una, et dominus Gregorius Nicolai pastor in Heemskercke, magister Johannes de Delft, dominus Albertus pastor in Zuetewoude pro se, et procuratorio nomine dominorum / Evrardi Henrici ac Garbrandi de Alcmaria pastoris in Hazerzoude, dominus Johannes Pauli, dominus Cornelius de Scoten pastor in Beverwijck, dominus Theodoricus de Egmonda, dominus Jodocus Cle- / mentis de Hagis, dominus Johannes Witte de Amstelredammis, et dominus Adrianus de Coedijck, fratres conventuales dictorum conventus et domus sancti Johannis Hierosolimitani in opido Haerle- / mensi partibus ex altera super causa questionis et differentie nominationis electionis et confirmationis de persona dicti reverendi domini Henrici coadiutoris ad commendatoriam sive preceptoriam / antedictprum conventus et domus (…)
Dit is ongeveer eenzesde van de tekst, en dan nog de ondertekening door de notaris. In inv.nr. 13 uit 1544 wordt de hier getroffen regeling van dit conflict overigens te niet gedaan.
Ik heb nu ca. 50% van de brontekst getranscribeerd en het laatst getranscribeerde met Google Translate in het Nederlands vertaald om te zien wat er staat geschreven.
De rest van de brontekst ga ik morgen transciberen.
Inv. Nr. 12
“In nomini domini Amen Universis et singulis per hoc presens publicus instrumentus pateat exudentur et sit notus ? anno a nativitate eusdem divini numeri millesimo quingentesimo quadragesimo secundo (1542) indictione decima quinta in sesto pethecostes die vicesima octavia mensis may inter septem et septimam horas a pravidio pontificatus sanctissimi in christo patris et divini numeri Domini pauli di?na pro indectia pape terrij anno octavo nec non imperij divini numeri gloriosissimi Domini Caroli divina clementia Romanorum imperatoris quinti anno tercio decimo in nici Notarij publici ac testimum intraseptorum presentia personaliter constituti Reverendus dominus henricus henrici de zwollis nominatus electus et confirmatus coadiutor Commandarie seu preceptorie Conventus er domus sancti Johannis Hierosolimitami in oppido haerlemensi sith ex una et dominus Gregorius nicolai pastor in heemskercke / magister Johannes de delft / Dominus albertus pastor in zuetewoude prose / et procuratorio nove duorum Gurardi henrici / ac Garbrandi de alcmaria pastoris in hazerzoude / Dominus Johannes pauli / Dominus Cornelius de scoten pastor in beverwijck / Theodoricus de Egmonda / Dominus Jodocus clementis de hagis / Dominus Johannes witte de Amstelredamnis / et Dominus Adrianus de Coedijck / fratres conventuales dictorum Conventus et domus sancti Johannis Hierosolimitari in oppido haerlemmensi (De kloosterbroeders van de genoemde congregatie en het huis van Sint Jan van Jeruzalem in de stad Haarlem).
partibus ex altera Sup causa questionis et differentie notationis electionis et confirmationis de persona dicti Reverendi domini henrici Coadiutoris ad Commendatoria sive preceptoriam, andcors Conventus et domus sancti Johannis Hierosolimitari factarum / inter eosdem mota et verten / sponte et no coacti pro pace et concordia inter eosdes servandis / et appensis dictorum Conventus et domus parcendis / ac danis cuitandis / uti dicebant / tractaverunt convenerunt et amicabiliter concordaverunt modo et forma contentis expressis et declaratis in certa papiri cedula / impresentiara exhibita / et per altera ex infra scriptis testibus alta et intelligibili voce coram vibus et singulis lecta ac penes nie Notarius publicus infrascriptum / de consensu omnia et singulorum predictorum pro instrumentis publicis sup hamdi concordia consiciendis deposita / Ennis tenor de verbo ad verbum sequitur et est talis Dum dominus Commendator pie memorie confratrem nostrum dominum Henricus de zwollis assumpserit sibi in coadiutorem preceptorem sue / maiori parte fratrum Capituli sui non consulta / de sup? magni magistri et prioris Almanie consensi et confirmationem obtinuaverit / in previdicum non modicum predictorum fratrum nam quad omnes tangit ab dibus debet approbari ne tamen ex hymoi coadiutoris assumptione lites et controversie cum gravi bonorum conventus iactura emergant / pro hac vire dutapat / autoritatem suam admittunt fratres / iure electionis quod eis competit semp salvo in futurum / Concordie et vinionis modus concipit in modem et formam q sequitur / In primis fratres domino henrico in omnibus et singulis necessiatibus domia nostre quorum q univentibus fidelis inne aftabunt sicuti in his ex ordinis statutis oblgantur / Gnappter dominus henrius se rursum conformare debet laudabili et antique consuetudini / nixta ordinis sancta statuta et stabilimenta / scilicx quod non refernabit sibi aliquas sias prochiales sue disponi commissas / sed eam vel eas cum vacaverit sumpliciter purcepter deum fratribus semoribus bene merentibus presentabit / Item quotannis computus missum faciet de orbis expositis et receptis bonorum domus nostre altera die post dedicationem exclesie nostre fratribus omnibus tue caputtulariter congregatis / Item ut non vendat neque alienet neque impignoret alia bona mobilia et immobilia sine consensu oim et singulorum fratrum Capituli nostri / Item vt visitet quolibet triemio per se vel procuratore suum ecclesias prochiales et personas cum ptimentijs suis / conficiendo inventurum singularum bonorum / Et vt post mortem alique fratris pastoris pro mortuarijs tantum modo sibi recopiat pecunia a dendente fratre relictam / Item
/ de meerderheid van de broeders van zijn kapittel niet geraadpleegd werden / over het avondmaal? De toestemming en bevestiging van de grootmeester en prior van Duitsland zal in niet geringe mate worden verkregen van de bovengenoemde broeders, want alles wat hen aangaat moet door de goden worden goedgekeurd, opdat er geen geschillen en controverses ontstaan door de aanstelling van de coadjutor met een ernstig verlies van de goederen van het klooster / voor deze man erkennen de broeders hun gezag / door het recht van verkiezing dat de broeders in de eerste plaats getrouw onze heer Hendrik zullen dienen in alle en elke behoefte van onze huizen, die, wanneer verenigd, zullen zijn zoals vereist door deze statuten van de orde / Bovendien moet heer Hendrik zich weer conformeren aan de prijzenswaardige en oude gewoonte / gebaseerd op de heilige statuten en instellingen van de orde / namelijk dat hij geen van zijn aan hem toevertrouwde verwanten naar zichzelf zal verwijzen / maar het of hen zal overhandigen wanneer hij vrij is aan de welverdiende broeders van de goden / Ook zal hij elk jaar een berekening maken van de goederen van ons huis die op de dag na de inwijding van onze kerk zijn tentoongesteld en ontvangen aan al uw broeders die in een kapittel bijeen zijn gekomen / Ook dat hij niet zal verkopen of Andere roerende en onroerende goederen vervreemden of verpanden zonder toestemming van de broeder en de individuele broeders van ons Kapittel. Tevens te allen tijde, zelf of door zijn gevolmachtigde, de naburige kerken en personen met hun verzoekschriften bezoeken en een inventaris opmaken van de individuele goederen. En, na het overlijden van een broederpastoor, uitsluitend het geld innen dat de broeder die het heeft geschonken, heeft nagelaten voor de begrafeniskosten.
Jacques Duivenvoorden
zei op vrijdag 20 juni 2025 - 18:56