Het goed Ter Rijt en beemd geheten Die Brant in Valkenswaard

Beste Wil, met veel geduld kom je ver in het Bosch' Protocol! Ook hier zijn de hindernissen zowel het schrift, het Latijn als de afkortingen en de vaste formuleringen. Met PhotoFiltre heb ik een gammacorrectie op de kleuren van de afbeelding gedaan zodat het contrastrijker wordt. Ook zag ik dat de korte aantekening onder de eerste akte erbij hoort:

Marcelius filius quondam Henrici van Dommellen suum mansum cum universis eius attinentiis situm in parte in parochia de Waderle
et de Weert et parte in parochia de Dommellen per mansum cum suis attinentiis tgoet ter Rijt indempniter et ad dicta
Marcelius pecunie dinoscitur? et promisit dictus Marcelius eundem mansum cum suis attinentiis ad prius passidet ut
dicebat hereditarie Henricus Dietman de Rijt ad dictum Marcelium specten... xxx hereditarie pactionem unius modi siliginis mensure
de Weert quam dictus Marcelius solvendum quondam prato dicto die Brant situm ... in dicta parochia de Wader-
le et de Weert / xxx ut dicebat hereditarie suppor Gherardo Roesmont ad opus Bartholomei Spyrinc promittens super omnia
warandiam et obligacionem deponendum xxx excepte hereditariam paccionem XXV medietes siliginis mensure de Busch ut heriditaria
paccione XXI lopinorum mensure de Weert ex dicto manso solvendum ut dicebat. Testes Groy et Monic
Datum XX juli

Dictus Marcelius promisit super omnia i... ad opus dicti Bartholomei ducentos crone? Fran... ad Jacobi proxime
future p... testes datum supra

Ook ik kon niet in één keer zien, er blijven enkele open plekken en vraagtekens.

Beste Otto, allereerst bedankt voor de hulp.

Valt dit onder de categorie "betalingsbelofte" of valt dit binnen de categorie "in cijns/pacht geven"?

Ik krijg er nog niet precies de vinger achter wat hier wordt gezegd en bedoeld:
- Is Marcelius, de zoon van wijlen Henricus van Dommelen, de eigenaar van 't goed Ter Rijt (landhuis met toebehoren), welk deels in de parochie van Waderle en Weert ligt en deels in de parochie van Dommelen?
- Is Henricus Dietman de Rijt dezelfde als Henricus van Dommelen?
- Heeft Marcelius 't goed Ter Rijt door erfenis van genoemde Henricus verkregen?
- Kennelijk hoort het weiland genaamd De Brant ook bij de toebehoren en is dit weiland belast met een cijns van 25 medietes (wat voor volume-eenheid is dit?) rogge, Bossche maat
- Wat is de rol van Gherardo Roesmont en Bartholomei Spyrinc? Hebben die de cijns in handen?
- Tot slot de 21 lopens, maat van Weert; is dit de afmeting van het weiland?

Groeten, Wil

Beste Wil, het gaat om cijnsen die voor onbepaalde tijd betaald moeten worden, het heeft niet met een erfenis te maken. De lopenmaat van Weert is een graanmaat, ik zie nu dat ik per ongeluk het woord siliginis in de op een na laatste regel had overgeslagen. In mijn beleving is dit ook een tamelijk ingewikkelde constructie die ik niet eerder zo zag in het Bosch' Protocol. Zonder de gids van het BHIC over cijnsen kan ik het niet geheel zeker duiden, zie Y.J.A. Welings, C.J.M. van der Heijden en J.G.M. Sanders, Hoenen en kapoenen. Gids van cijnsregisters betreffende Noord-Brabant, 14de-20ste eeuw ('s-Hertogenbosch 2000). Het lijkt erop dat Henricus Dietman het goed overdraagt aan Marcelius die vervolgens belooft uit andere goederen de te betalen cijns op te brengen, deels in natura.

Beste Otto,

In regel 4 komt 2 maal hetzelfde woord voor (zie bijgesloten afbeelding), waarbij jij dit de eerste keer als Henricus hebt geinterpreteerd. Kun je mij eens uitleggen hoe je daaraan komt. Ook de achternaam Dietman na Henricus kan ik niet rijmen met wat ik aan letters zie; ik zie geen i en de m heeft een pootje teveel.
Zou je zo vriendelijk willen zijn hier nog eens naar te kijken.

En tot slot nog de vraag wat de rol is van Gherardo Roesmont en Bartholomei Spyrinc? Hebben die de cijns in handen of zijn dat getuigen o.i.d.

Met dank, Wil

Beste Wil, goed dat je op deze twee woorden inzoomt, ik heb er ook naar gestaard!. In de gehele akte lijkt het alsof er werkwoorden ontbreken, maar welk dan en zijn het deze twee woorden. Bij de eerste passage ben ik gneeigd te lezen principaliter decimam. Maar is de eerste letter een p, het oog als het symbool voor pi?! Decimam lijkt me te kloppen, wat een i lijkt na de d is een deel van een ander woord erboven.

De twee andere personen hebben volgens mij alleen te maken met het goed Die Brant, er is een betalingsverplichting ten behoeve van , ad opus, van Bartholomeus Spyrinc. Ook omdat er nog enkele woorden ontbreken blijf ik wat voorzichtig...

Beste Otto.

Ik ben nog 2 fragmenten tegengekomen die kunnen helpen met het duiden van de pi.

Enig idee?

Groeten, Wil

Beste Wil, dank je wel voor dit vergelijkingsmateriaal, dat helpt bij het nadenken en goed kijken! Vrij vaag onder wat een letter pi lijkt zie ik gedeelten van een 9, dat suggereert dat het woord begint met con. Het woord eindigt op met een p of q. De mogelijke betekenis van het woord binnen het zinsverband in beide akten is voor mij de vraag. Een tweede weg lijkt me het gebruik van de bestaande inleidingen, G.A.M. Van Synghel (e.a.), Het Bosch' protocol : een praktische handleiding (Stadsarchief  's-Hertogenbosch 1993) en C.G.M. Smit, Latijnse akten uit het Bossche protocol : een paleografische inleiding (1991).